3 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
271
A
artykuł
dietetyka
Bariera jelitowa
P
rzewód pokarmowy należy do najbardziej skomplikowanych organóww organizmie człowieka. Ze względu na swoją
specyficzną budowę jego powierzchnia jest zbliżona do powierzchni kortu tenisowego. W przewodzie pokarmowym
dochodzi nie tylko do procesówtrawienia i wchłaniania pożywienia, ale też do kontaktu z licznymi antygenami zawartymi
wjedzeniuorazpołykanychze śliną.Dlatego jelitastanowiągłównynarządukładuodpornościowego, anawet sąuważaneza
„drugi mózg” – tzw. trzewny.
Każdego dnia wraz z pożywieniem dostarczamy do organizmu
wiele potencjalnie szkodliwych toksyn oraz bakterii. Aby zaha-
mować ich przenikanie do krwiobiegu oraz zapewnić odpowied-
nie wchłanianie składników odżywczych, w jelitach musi funk-
cjonować pewnego rodzaju bariera zapewniająca selektywną
przepuszczalność dla różnego rodzaju substancji. Kształtowana
od pierwszych lat życia bariera jelitowa stanowi strukturę złożo-
ną z trzechwarstw –mikroflory, nabłonka oraz komórek układu
odpornościowego i nerwowego. Każdy z wymienionych elemen-
tów gwarantuje jej integralność, a zaburzenie funkcjonowania
choć jednego z nich może prowadzić do nieprawidłowej prze-
puszczalności w jelitach oraz wielu schorzeń, niekojarzonych
wogóle z przewodempokarmowym, jak np. zespół metaboliczny.
Funkcja absorpcyjna bariery jelitowej polega przedewszystkim
na transporcie płynów, elektrolitów oraz makro- i mikroelemen-
tów ze światła jelit do krwiobiegu. Transport ten odbywa się m.in.
poprzez „połączenia ścisłe” (
tight junctions
) rozmieszczone między
komórkami jelit. Tą samą drogą mogą przedostawać się do organi-
zmu potencjalnie szkodliwe antygeny oraz toksyny. Gdy bariera
jelitowa funkcjonuje prawidłowo, połączenia ścisłe dynamicznie
reagują na rodzaj transportowanej substancji, ułatwiając bądź
hamując jej przenikanie. Ogromne znaczenie ma również funkcja
immunologiczna bariery jelitowej. Polega ona głównie na wydzie-
laniu do światła przewodu pokarmowego przeciwciał IgA, które
stanowią pierwszą linię obrony organizmu.
Początkowo zakłócenie funkcji bariery jelitowej może objawiać
się w postaci dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego oraz
nawracających infekcji, nierzadko trudnych do leczenia. Wraz
z czasem zwiększona przepuszczalność jelit może być przyczyną
poważniejszych schorzeń, takich jak alergia pokarmowa, zespół
jelita nadwrażliwego, zespół metaboliczny, migrena, cukrzyca czy
otyłość. Ponadto uważa się, że źle funkcjonująca bariera jelitowa
może być czynnikiem pogarszającym przebieg chorób autoimmu-
nologicznych, m.in. celiakii czy choroby Hashimoto.
Uszkodzona bariera jelitowa może mieć znaczny wpływ na
nastrój człowieka. W badaniach m.in belgijskich naukowców
potwierdzono bezpośrednią zależność między nieszczelnością
jelit a występowaniem depresji. Okazuje się, że jelita i mózg,
wraz z mikroflorą jelitową są ściśle związane poprzez tzw. oś
jelitowo-mózgową. Uszkodzona bariera jelitowa staje się prze-
puszczalna dla substancji toksycznych, które mogą zaburzyć
pracę ośrodkowego układu nerwowego.
Do najważniejszych czynników uszkadzających barierę
należą: dieta bogata w tłuszcze zwierzęce oraz węglowodany
proste, przyjmowanie niektórych leków, takich jak antybiotyki,
niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz inhibitory pompy pro-
tonowej, ale także stres – zarówno fizyczny, jak i psychiczny.
Zanim substancje szkodliwe dla zdrowia przenikną do krwio-
biegu, w pierwszej kolejności dochodzi do ich zetknięcia z pierw-
szą warstwą bariery jelitowej – mikroflorą jelitową. Liczba mi-
kroorganizmów jelitowych człowieka wynosi ok. 10
14
komórek,
czyli jest ich dziesięciokrotnie więcej niż ilość komórek naszego
organizmu. Prawdopodobnie najważniejszą funkcją pełnioną
przez dobroczynne bakterie jest rola obronna. To właśnie one,
wraz z odpornością wrodzoną oraz nabytą, stanowią ważną
część układu immunologicznego. Gwarantują ponadto prawidło-
we trawienie i przyswajanie składników odżywczych.
Niestety skład mikroflory nie jest stały. Problemy zaczyna-
ją się w momencie, gdy w naszym przewodzie pokarmowym
dochodzi do zaburzeń w ilości i składzie mikroflory jelitowej,
a bakterie chorobotwórcze zaczynają dominować nad tymi
pożytecznymi. Mówimy wówczas o stanie dysbiozy. Zgro-
madzone toksyny bakteryjne w znacznym stopniu nasilają
uszkadzanie bariery, stąd pierwszym krokiem do zadbania
o jej prawidłowe funkcjonowanie jest modulacja mikroflory
jelitowej. Coraz większa liczba badań potwierdza skuteczność
przyjmowania probiotyków w ochronie bariery jelitowej. Na-
ukowcy podkreślają jednak, że każdy szczep probiotyczny wy-
kazuje zróżnicowane funkcje i tylko niektóre z nich wykazują
silne właściwości uszczelniające barierę jelitową. Wśród nich
znajdują się dobrze przebadane szczepy:
Bifidobacterium lactis
W52
,
Lactobacillus brevis W63
,
Lactobacillus casei W56
,
Lacto-
coccus lactis W19
lub
Lactococcus lactis W58.
Wyniki badań kli-
nicznych potwierdzają, że probiotyk wieloszczepowy
Sanprobi
Barrier
, który zawiera ww. szczepy probiotyczne, w szczególny
sposób chroni barierę jelitową. Wykazano, że skutecznie zapo-
biega obniżeniu nastroju u chorych z depresją oraz przynosi
ulgę u cierpiących na migrenę. Trzeba pamiętać, aby zawsze
sięgać po szczepy przebadane, sprawdzone i o udokumentowa-
nej skuteczności oraz bezpieczne dla zdrowia człowieka.
Dr n. med. Igor Łoniewski
