1 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
21
PN
artykuł Popularnonaukowy
chemia
i osteomalacji. Stosuje się ją także przy stwierdzonych niedo-
borach kalcytriolu, które są skutkiem schorzeń wątroby lub
nieprawidłowego wchłaniania wit. D. Zalecana jest także przy
niedoborach wapnia związanych z niedoczynnością gruczo-
łów przytarczycowych oraz u osób cierpiących na osteoporozę,
wynikającą z niskiego stężenia 1,25-cholekalcyferolu i wyso-
kiego stężenia parathormonu oraz przy osteoporozie, będącej
wynikiem nieprawidłowej jelitowej absorpcji wapnia. Ponadto
znalazł on zastosowanie w osteodystrofii nerkowej.
Odkrycie nowych możliwości zastosowania kalcytriolu, np.
działanie antyproliferacyjne, indukowanie procesu różnicowa-
nia się komórek oraz udział w ich apoptozie, dały możliwość po-
tencjalnego zastosowania witaminy Dw terapii wielu schorzeń.
W 1996 r. Jorgensen i wsp. wykazali, że kalcytriol skutecznie
hamuje nadmiernie mnożące się komórki naskórka, dlatego też
znalazł on lecznicze zastosowanie w łuszczycy. W leczeniu tej
choroby stosuje się syntetyczne analogi witaminy D
3
– kalcypo-
triol i takalcyptol. Absorpcja kalcypotriolu przez skórę wynosi
od 1% do 5% stosowanej dawki. Przy stosowaniu preparatu nie
wolno przekraczać dawki 100 g na tydzień. Przy przedawko-
waniu może wystąpić hiperkalcemia. Takalcyptol jest nato-
miast stosowany w umiarkowanej ciężkości łuszczycy zwykłej
oraz łuszczycy owłosionej skóry głowy.
Aktywne metabolity i analogi witaminy D stosuje się rów-
nież pomocniczo w takich chorobach skóry, jak pęcherzyca
oraz toczeń rumieniowaty układowy. Preparaty te zawierają
kalcyfediol, alfakalcydol lub kalcytriol i są polecane m.in. przy
zapobieganiu i leczeniu niedoborów witaminy D, które towa-
rzyszą tym chorobom.
Preparaty z witaminą D można zastosować również w przy-
padku nowotworów złośliwych skóry. Kalcytriol poprzez in-
dukcję apoptozy zatrzymuje namnażanie się komórek nowo-
tworowych i w rezultacie spowalnia, a nawet hamuje rozwój
nowotworów. W 2000 r. Blutt i wsp. zaobserwowali w swoich
badaniach, że analogi witaminy D
3
zmniejszają aktywność pro-
teaz i zatrzymują proces namnażania się komórek zmienionych
nowotworów. Ponadto w przypadku zespołu znamion atypo-
wych (dysplastycznych) czy czerniaka zaleca się unikanie
nasłonecznienia, co może dodatkowo przyczyniać się do nie-
doborów witaminy D. Dlatego też osoby z tymi schorzeniami
powinny ją dodatkowo suplementować.
Witaminę D zaleca się również w przypadku fotoderma-
toz, czyli schorzeń, w których występuje nadwrażliwość na
promieniowanie słoneczne. Osoby z takimi schorzeniami, jak
przetrwałe odczyny świetlne oraz wyprysk, słoneczny powin-
nydodatkowowzbogacać dietę o preparaty zwitaminąD, wcelu
zapobiegania jej niedoborom. Ponadto witaminę D powinny
suplementować także osoby z fotodermatozami genetycznie
uwarunkowanymi, jak skóra pergaminowata i barwnikowa
oraz porfirie. W porfirii szpikowej oraz protoporfirii erytropo-
etycznej pacjentom zaleca się ochronę przed promieniowaniem
ultrafioletowym, głównie UVA, natomiastw przypadku porfi-
rii skórnej późnej wskazane jest unikanie światła słonecznego.
Takie postępowanie znacznie ogranicza zachodzenie skórnej
syntezy witaminy D i przyczynia się do jej niedoboru.
Suplementację witaminy D, a dokładnie kalcytriolu i 1alfa-
-kalcydiolu, stosuje się m.in. w leczeniu długotrwale utrzymu-
jącej się hipokalcemii. Przewlekle utrzymujący się niedobór
wapnia może powodować zmiany wypryskowe oraz twardzi-
nowe skóry, łamliwość włosów i paznokci. Ponadto hipokalce-
mia spowodowana wrodzoną niedoczynnością przytarczyc
może przyczyniać się do łysienia oraz nawracającej drożdżycy
śluzówkowo-skórnej. W przewlekłej hipokalcemii zazwyczaj
stosuje się 0,5-1 μg alfa-kalcydioluoraz do 3 g wapnia na dobę.
Kalcypotriol ze względu na działanie immunomodulujące
oraz hamowanie proliferacji fibroblastów znalazł również za-
stosowanie w leczeniu twardziny. Ponadto hamuje nadmier-
ne odkładanie się kolagenu. Zaleca się przyjmowanie kalcy-
potriolu w dawce od 1,5 μgdo 1,75 μg na dzień lub stosowanie
go pod opatrunkiem okluzyjnym. Kalcytriol stosuje się także
profilaktycznie w leczeniu rogowacenia chemicznego.
Wskazaniem do dodatkowej suplementacji witaminy D są
również pokrzywka, świąd oraz wysypka. D.W. Goetz prze-
prowadził badania w 2011 r. na temat terapeutycznego wpły-
wu witaminy D na te schorzenia. Zaobserwował on, że 70%
terapii z wykorzystaniem witaminy D zakończyło się ustąpie-
niem objawów skórnych u pacjentów z wysypką i pokrzywką.
Ponadto rok wcześniej W.A. Trop i wsp. opublikowali badania,
w których wykazali związek pomiędzy niedoborem witaminy
D a występowaniem pokrzywki przewlekłej.
Poprawne stosowanie kalcytriolu, przynoszące rezultaty
w terapii, wiąże się z podawaniem wysokich dawek witaminy
D
3
. Takie działanie może skutkować podwyższeniem jej stę-
żenia w surowicy ponad 80 ng/mol, co w konsekwencji może
powodować podwyższenie poziomu wapnia ponad normę lub
nadmierne jego usuwanie z moczem, a nawet zwapnienie na-
rządów miąższowych. Dlatego też naukowcy zainteresowali się
poszukiwaniem syntetycznych analogów 1,25(OH)
2
D
3
, które nie
będą powodowały niepożądanych procesów lub je ograniczały.
Syntetyzowane obecnie pochodne kalcytriolu, w zależności
od swojej budowy, mają odmienny wpływ na organizm czło-
wieka. Przeważnie wykazują one powiązanie do receptora
VDR oraz białka DBP, czyli białka transportowego witaminy D.
Ponadto prędkość i siła działania analogów witaminy D
3
uza-
leżniona jest od szybkości ich metabolizmu przez 24-hydrolazę
oraz 1-alfa-hydrolazę. Na dziś dostępnych na rynku farmakolo-
gicznym jest wiele preparatów z analogami witaminy D o zróż-
nicowanych właściwościach i zastosowaniu terapeutycznym.
Przeciwwskazania do zastosowania witaminy D
3
i jej po-
chodnych to:
•
hiperkalcemia,
•
hiperkalcuria,
•
nadczynność gruczołów przytarczycowych,
•
hipermagnezemia,
•
kamica wapniowa,
•
zespół Williamsa.
