1 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
16
PN
artykuł Popularnonaukowy
chemia
witaminy D
3
do ich nieaktywnych metabolitów: tachysterolu,
luisterolu oraz toxisterolu. Dlatego też nie ma możliwości na-
gromadzenia się zbyt dużej ilość tej witaminy w skórze i tym
samym jej przedawkowanie przez zbyt długą ekspozycję na
promienie słoneczne.
Proces ten jest równie efektywny pod wpływem lamp emitu-
jących promieniowanie, np. poprzez solaria. Sztuczna indukcja
zachodzi przy długości fali 290-315 nm.
Zawartość witaminy D
3
(cholekalcyferolu) w produktach
spożywczych jest stosunkowo niewielka. Najwięcej zawierają
jej ryby, m.in. makrela, karp oraz pstrąg, ale spożycie tych pro-
duktów w Polsce jest niewystarczające. Dlatego też na rynku
światowym istnieje wiele produktów wzbogacanych o witami-
nę D
3
, np.: mleko, sok pomarańczowy czy płatki śniadaniowe.
Inna postać witaminy D – ergokalcyferol zawarty jest w niektó-
rych gatunkach roślin oraz grzybów. Występuje np. w pieczar-
ce 1,9 µg/100 g i borowikach 3,1 µg/100 g. Znajdziemy ją także
w grzybach shitake, bocznikach oraz drożdżach piekarskich.
Oprócz produktów żywnościowych, źródłem witaminy D
2
i D
3
są różne preparaty farmakologiczne, tzw. suplementy. Wyroby
te zawierają najczęściej pochodne hydroksylowane witaminy D
3
.
|
|
Zalecane stężenie witaminy D
Stężenie 25-hydroksywitaminy D w surowicy określa ilość po-
siadanej witaminy D w organizmie. Metabolit ten dokładnie de-
finiuje ilość witaminy pochodzącej z diety, jak i z syntezy skórnej.
Wskaźnik ilościowy witaminy powinien utrzymywać się w gra-
nicach 20-60 ng/ml u dzieci oraz 30-80 ng/ml u osób dorosłych.
W odcinku czczym jelita odbywa się absorpcja witaminy D
podanej doustnie, wchłania się około 80%. Proces ten zachodzi
sprawnie w towarzystwie soli i kwasów żółciowych oraz kwa-
sów tłuszczowych. Wchłonięta witamina D transportowana jest
do limfy. Łączy się z chylomikronami, które w głównej mierze
mają wpływ na szybkość wchłaniania jej z przewodu pokarmo-
wego. Ma to związek z tym, że witamina D dobrze rozpuszcza się
w tłuszczach. Odpowiedni poziom witaminy D jest wtedy, gdy
nie jest obniżona absorpcja wapnia z układu trawiennego oraz
poziom parathormonu nie jest ponad normą. Stężenie poniżej
20 ng/ml określa się jako niedobór, a poniżej 10 ng/ml jako deficyt.
Witamina D staje się toksyczna dla organizmu, gdy ilość 25(OH)D
w surowicy utrzymuje się na poziomie ponad 100 ng/ml.
Zalecane stężenie witaminy D w organizmie zależne jest od
wieku, wagi oraz stanu fizjologicznego pacjenta. W 2013 r. został
opublikowany artykuł w czasopiśmie „Polskiego Towarzystwa
Endokrynologicznego”, opracowany przez zespół ekspertów, któ-
ry przedstawia zalecenia dotyczące suplementacji witaminy D.
Według tych wytycznych prawidłowe dawkowanie tej witaminy
dla mieszkańców Europy Środkowej przedstawia tabela 1.
|
|
Niedobórwitaminy D3 i jegowpływna skórę
Niedobór witaminy D stwierdza się, gdy jej stężenie w surowi-
cy krwi jest niższe niż 20 ng/ml, taki stan wpływa na zaburze-
nie homeostazy fizjologicznej organizmu i może przyczyniać
się do zwiększenia zachorowania lub zaostrzenia wielu chorób.
Przyczyny niedoboru witaminy D:
•
zmniejszona synteza skórna,
•
niedobory w diecie u dzieci karmionych wyłącznie mlekiem
matki, wynikająca z niewielkiej ilości witaminy D w pokar-
mie kobiecym – około 20 IU/l,
•
niewłaściwie zbilansowana dieta, zawierająca małą ilość pokar-
mówbogatychwtęwitaminę, np. wegańska orazmakrobiotyczna,
•
brak ruchu oraz niedostateczna ilość nasłonecznienia w cią-
gu dnia, szczególnie w okresie październik-kwiecień,
•
zaburzenia związane z zespołem złego wchłaniania, powo-
dującego także zmniejszone wchłaniane tłuszczów, będące
konsekwencją nieleczonej dietą choroby trzewnej, choroby
Crohna oraz leków hipolipemizujących, powodujące spadek
wchłaniania tej witaminy,
•
otyłość powodująca ograniczenie biodostępności witaminy D
z powodu magazynowania jej w tkance tłuszczowej
•
zażywanie leków zapobiegających odrzuceniu przeszczepu,
farmakoterapia stosowana w leczeniu epilepsji, glikokorty-
kosteroidy oraz terapia przeciwwirusowa w zakażeniu HIV,
wywołują one rozpad kalcydiolu i kalcytriolu do nieaktyw-
nego związku – kwasu kalcytrionowego,
Tabela 1
Wskazana suplementacja witaminy D w zależności od wieku osobnika
Źródło:
Opracowanie własne na postawie [6]
Wskazana suplementacja witaminy D w zależności od wieku osobnika:
Osoby bez stwierdzonych niedoborów witaminy D:
Noworodki iniemowlętaod
pierwszychdniżyciado6.
miesiąca:
– karmione mlekiemmatki, zaleca się dodatkowo 400 IU/dobę
– karmione mlekiem modyfikowanym, zaleca się 400 IU/dobę,
łącznie z diety i suplementacji
Noworodki i niemowlęta
między 6. a 12.
miesiącem życia:
– łączniezdiety isuplementacjizalecasięod400do600 IU/dobę
Noworodki urodzone
przedwcześnie:
– zalecana jest dodatkowa suplementacja od 400 do 800 IU/
dobę, aż do osiągnięcia wieku 40. tygodnia ciąży, a następnie
jak u noworodków urodzonych o czasie
Dzieci i młodzież od 1.
do 18. roku życia:
– od września do kwietnia zalecana jest suplementacja 600-
-1000 IU/dobę, lub przez cały rok, jeśli synteza witaminy D
przez skórę jest niedostateczna
Dzieci i młodzież ze
stwierdzoną otyłością
między 1. a 1.8 rokiem
życia:
– w zależności od stopnia zaawansowania otyłości, zaleca
się od 800-2000 IU/dobę w okresie od września do kwietnia
lub przez cały rok, jeśli synteza witaminy D przez skórę jest
niedostateczna
Dorośli:
– zaleca się od 800 do 2000 IU/dobę od kwietnia do września
lub przez cały rok, jeśli synteza witaminy D przez skórę jest
niedostateczna
Osoby powyżej 65. roku
życia:
– ze względu na obniżoną syntezę skórną zaleca się
suplementację witaminy D przez cały rok w dawkach od 800
do 2000 IU
Osoby dorosłe oraz
powyżej 65. roku życia ze
stwierdzoną otyłością:
– w zależności od stopnia zaawansowania otyłości, zaleca się
suplementację witaminy D przez cały rok w dawkach od 1600
do 4000 IU/dobę
Kobiety w ciąży oraz
karmiące piersią:
– kobietom planującym ciąże zaleca się suplementację taką
samą, jak dorosłym
– kobiety w ciąży mają zwiększone zapotrzebowanie na
witaminę D, dlatego zaleca się im suplementację od drugiego
trymestru ciąży w dawkach od 1500 do 2000 IU/dobę, ma to
związek z zachodzącym procesem wzrostu płodu
– kobietom karmiącym piersią zaleca się suplementację od
800 do 1000 IU/dobę
Osoby z ciemną karnacją
oraz pracujące w nocy:
– zaleca się im 1000-2000 IU/dobę przez cały rok, dawki
zależnie od masy ciała
