6 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
591
N
artykuł naukowy
psychologia
zmniejsza to uczucie do minimum i powrót do pracy
staje się przyjemny, lecz należy w miarę szybko rozpo-
znać wszystkie symptomy, które sygnalizują wypale-
nie zawodowe, aby jak najszybciej mu przeciwdziałać.
Stadium drugie jest bardziej zaawansowane, trwa
dłuższy czas i pojawia się tutaj brak chęci do pracy, cza-
sami wybuchy agresji, gorsze wykonywanie swojej pra-
cy. Osoby takie mogą wykazywać brak szacunku wobec
współpracowników i klientów w stronę, których kiero-
wana jest ich pomoc. Mniej ważne staje się utrzymywa-
nie kontaktów koleżeńskich z innymi osobami, wręcz
kontakty te stają się negatywne. Istotnym elementem
jest brak kontroli nad własnymi emocjami i poczucie
pustki emocjonalnej, dlatego osoby te skłonne są do nie-
pohamowanego płaczu lub wybuchów gniewu. Kontak-
ty z innymi osobami nie przynoszą przyjemności, lecz
stwarzają same problemy, dlatego osoby takie unikają
jakichkolwiek kontaktów między sobą. Osoby takie izo-
lują się, co potem również odbija się na życiu prywatnym
i rodzinnym. Pojawia się tutaj obojętność wobec pracy
i brak motywacji, przez co efektywność czynności
w pracy jest mała. Niechęć do pracy jest duża, dlatego
dłuższa przerwa w pracy lub długi urlop może spowodo-
wać powrót sił do pracy i zmianę stosunku wobec pracy.
Trzecie stadium to stadium zaawansowania wypalenia
zawodowego. Charakterystyczną cechą jest jego chro-
niczność, ponieważ wszystkie wcześniejsze symptomy,
trwając tak długo, powodują zaawansowanie wypalenia
zawodowego, które dotyczy już tak naprawdę wszystkich
sfer naszego życia, zaczynając od pracy, a kończąc na ro-
dzinie. Skutkiemmoże być kryzys małżeński, silna depre-
sja lub jakakolwiek choroba. Wypalenie zawodowe doty-
czy też przede wszystkim środowiska rodzinnego osoby
dotkniętej wypaleniem. Występuje rozwój objawów fi-
zycznych, psychosomatycznych i psychicznych. Objawy
dotyczą zarówno aspektu fizycznego, jak i społecznego.
Pojawia się tutaj bezsenność, brak skoncentrowania uwa-
gi na codziennych czynnościach, drażliwość, ucieczkowe
myśli. Bardzo ważna jest pomoc w tym stadium, która
ogranicza się jedynie do pomocy lekarza, psychoterapeu-
ty lub psychologa. Skuteczny może się też tutaj okazać po-
moc ze strony rodziny, choć kontakty pomiędzy rodziną
są złe. W stadium tym ciężko odzyskać równowagę orga-
nizmu, często potrzeba jest pomoc innych osób, radzeniu
sobie z negatywnymi skutkami wypalenia zawodowego,
nawet dłuższy urlop może nie pomóc w zwalczaniu obja-
wów i chronicznego stresu.
Proces wypalenia zawodowego pojawia się zazwy-
czaj powoli, często osoby nim dotknięte źle interpretują
objawy i w początkowej fazie nie próbują temu zara-
dzić. Im wcześniej zauważymy niepokojące symptomy,
przeciwdziałanie im będzie skuteczniejsze [5, 20].
|
RADZENIE SOBIE ZE STRESEM
I WYPALENIEM ZAWODOWYM
Wliteraturze znaleźćmożnawiele sposobówradzenia sobie
zestresem,zarównozawodowym,jakiwżyciucodziennym.
Efektywność sposobówradzenia sobie ze stresemzależy od
wielu czynników, m.in. charakteru oraz psychiki.
Aby móc przeciwdziałać stresowi, należy najpierw
zastanowić się nad czasem jego trwania, intensywno-
ścią, w jakim środowisku występuje, czy jest to stres
związany z pracą, ze środowiskiem koleżeńskim lub
domowym. Wszystko to zależy od sytuacji, w której
występuje stres, jaki on ma wpływ na nasz organizm
i jakie emocje wywołuje w człowieku.
Radzenie sobie ze stresem to szereg czynności ukie-
runkowanych na walkę z zagrożeniem, to złożony pro-
ces, który nastawiony jest na osiągnięcie celu, lecz prze-
biega wwarunkach zaburzenia równowagi organizmu.
Celem takich czynności jest na pewno poprawa stanu
emocjonalnego i odzyskanie równowagi.
Wyróżniamy dwie funkcje radzenia sobie ze stresem:
instrumentalną i funkcję samoregulacji emocji. Instru-
mentalna, inaczej zadaniowa, opiera się na poprawie
relacji pomiędzy człowiekiem a otaczającym go środo-
wiskiem. Skupia się na faktycznym problemie, czyli
czynniku, który wywołuje stres. Funkcja samoregulacji
emocji ma na celu obniżenie negatywnych emocji towa-
rzyszących człowiekowi, a co za tym idzie – poprawa
stanu emocjonalnego, rozluźnienie emocji i przywróce-
nie równowagi. Te dwie funkcje są nierozłączne i wza-
jemnie na siebie oddziałują. Emocje występujące w sy-
tuacji stresującej pełnią funkcję adaptacyjną, informują
organizm o zmianach w jego otoczeniu i kształtują prze-
bieg procesu radzenia sobie z nim [7, 8, 20].
Proces radzenia sobie ze stresem rozpoczyna się od
oceny pierwotnej, czyli poznawczej oceny sytuacji stre-
sowej i trwa tak długo, jak długo mamy do czynienia
z oddziałującymi czynnikami stresu. Człowiek uświa-
damia sobie otaczający go stres, uczucia, jakie on w nim
wzbudza oraz zmiany w nim występujące. Następnie
w ocenie wtórnej wyróżniamy możliwe warianty ra-
dzenia sobie i przeciwdziałania stresowi. Cały ten pro-
ces kończy się w momencie rozwiązania stresującej
sytuacji i powrotem do równowagi.
Całość prześledzono na podstawie badań S. Folkmana
i R.S. Lazarusa wśród studentów podczas egzaminów,
w jaki sposób radzą sobie oni z panującym stresem.
Wyniki badań pokazały, że te same osoby używają
różnych sposobów, w zależności od ich wcześniejszych
doświadczeń. Istnieje wiele różnych zachowań, czyn-
ności, które wypływają na zmianę stanu trwającej sy-
tuacji lub pozbycie się negatywnych emocji. Czasami
człowiek, przeżywając ciągły stres związany np. ze śro-
dowiskiem pracy, w którym ma negatywne kontakty
