3 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
256
N
artykuł naukowy
DERMATOLOGIA
ułożone luźno i ulegają złuszczaniu. Struktura SC określana jest
mianem „ceglanegomuru”. Podstawę („cegły”) stanowią korneocy-
ty, natomiast przestrzenie pomiędzy nimi wypełnione są swoistą
macierzą lipidową, tzw. cementem. Cement międzykomórkowy
ma strukturę ciekłokrystaliczną, tworzoną przez laminarnie uło-
żone blaszki lipidowe. Jest to kluczowy czynnik hamujący prze-
znaskórkową, transepidermalną utratę wody TEWL (
transepider-
mal water loss
) oraz decydujący o prawidłowym nawilżeniu skóry.
Lipidy warstwy rogowej (ceramidy, cholesterol, wolne kwasy
tłuszczowe) stanowią płaszcz wodno-lipidowy skóry, barierę
regulującą stan uwodnienia naskórka. Płaszcz wodno-lipidowy
stanowi skuteczną zaporę chroniącą organizm przed nadmierną
utratą wody oraz jest jednocześnie jej rezerwuarem. Tylko prawi-
dłowo nawilżony naskórek może spełniać swoje funkcje fizjolo-
giczne i odgrywać w organizmie rolę pierwszej bariery ochron-
nej [3-6]. Woda jest utrzymywana w obrębie warstwy rogowej
poprzez interakcję z bardzo hydrofilowymi związkami (głównie
składnikami naturalnego czynnika nawilżającego NMF –
Natu-
ral Moisturizing Factor
oraz niektórymi lipidami cementu mię-
dzykomórkowego [2]. Skóra właściwa to struktura leżąca poni-
żej naskórka, warunkująca sprężystość oraz elastyczność skóry.
Złożona jest z warstwy brodawkowej zewnętrznej (łac.
stratum
papillare
) oraz siateczkowej wewnętrznej (łac.
stratum reticulare
)
zbudowanych głównie z protein fibrylarnych (włókien kolagenu
i elastyny), zanurzonych w substancji podstawowej, inaczej ma-
cierzy pozakomórkowej [7, 8]. Macierz ta składa się w większości
z glikozaminoglikanów, które mają właściwości higroskopijne.
Substancje te wiążą znaczne ilości wody, stanowiąc przez to jej
swoisty rezerwuar. Odpowiednia ilość wody jest niezbędna do
utrzymania właściwości mechanicznych protein fibrylarnych,
determinujących elastyczność skóry jako całości [2, 3].
Wewnętrzna zdolność skóry do wiązania wody nie jest zwią-
zana wyłącznie z obecnością określonych substancji w poszcze-
gólnych strukturach skóry, lecz także z samym transportem
wody oraz jego regulacją w jej obrębie [9]. Transport cząsteczek
wody oraz innych niskocząsteczkowych substancji hydrofilo-
wych przez warstwy skóry jest utrudniony ze względu na fos-
folipidową budowę błon komórkowych oraz lipidowy charak-
ter cementu międzykomórkowego. Tego typu budowa struktur
skórnych sprawia, że przemieszczanie się wody w ich obszarze
jest ograniczone [10]. Na utrzymanie odpowiedniego poziomu
nawilżenia skóry składa się szereg czynników związanych z jej
prawidłową budową (Rys. 2).
|
|
REGULACJA RÓWNOWAGI WODNEJ SKÓRY
Regulacja równowagi wodnej skóry człowieka jest podstawą
utrzymania prawidłowego funkcjonowania skóry. Postępujące
wraz z wiekiem fizjologiczne zaburzenia metabolizmu przyczy-
niają się do nadmiernej utraty wilgotności skóry. Jej odpowied-
nie nawilżenie uważane jest za podstawę codziennej pielęgna-
cji (szczególnie w przypadku pielęgnacji przeciwstarzeniowej)
oraz utrzymania barierowych zdolności skóry. Równowaga
wodna skóry stanowi także warunek konieczny, niezbędny do
osiągnięcia właściwych efektów przeprowadzanych zabiegów
z zakresu kosmetologii oraz medycyny estetycznej [10].
Właściwy poziom nawilżenia skóry determinowany jest za-
chowaniem równowagi pomiędzy ilością wody migrującej z głęb-
szych warstw skóry w kierunku naskórka a wodą, która ulega od-
parowaniu z jej powierzchni (Rys. 3). Istotne są również zdolności
zatrzymywania wody przez samą warstwę rogową [13].
Rys. 3
Równowaga wodna skóry – schemat
Źródło:
Opracowanie własne na podstawie [3, 13]
|
|
AKWAPORYNY
Akwaporyny AQPs (
aquaporins
) to rodzina integralnych bia-
łek o masie < 30 kDa/monomer, obecnych w błonach komór-
kowych komórek organizmu człowieka [14]. Tworzą swoistego
rodzaju kanały umożliwiające intensywny transport cząste-
czek wody oraz w niektórych przypadkach innych małych
cząsteczek, np. glicerolu, uważany za znacznie bardziej efek-
tywny niż transport tych substancji na zasadzie dyfuzji pro-
stej. Akwaporyny są obecne w różnych tkankach i organach,
gdzie pełnią funkcję transportową, w efekcie czego możliwe
jest utrzymanie fizjologicznych funkcji poszczególnych narzą-
dów oraz organizmu jako całości [10, 15, 16]. Do tej pory w or-
ganizmach ssaków zidentyfikowano 13 akwaporyn (z czego co
najmniej 11 w komórkach organizmu człowieka) [14-16], które
* NMF
–
Natural Moisturizing Factor
– naturalny czynnik nawilżający. Termin odnosi się do
mieszaniny substancji występujących w warstwie rogowej skóry, a dokładniej w korneocytach.
Składniki NMF stanowią substancje posiadające zdolność do wiązania wody w obrębie skóry
i należą do nich m.in.: wolne aminokwasy, kwas piroglutaminowy i jego sól sodowa, mocznik,
amoniak, kwas moczowy, glikozamina, kreatynina oraz jony nieorganiczne.
Rys. 2
Czynniki warunkujące prawidłową strukturę skóry, wpływające na utrzymanie odpowied-
niego poziomu jej nawilżenia
Źródło:
[9, 11, 12]
