6 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
580
N
artykuł naukowy
Biochemia
Cl
Cl
S
S
CN
N
N
Rys. 7
Struktura lulikonazolu
|
Związki pochodzenia roślinnego
owłaściwościach przeciwgrzybiczych
Ze względu na toksyczność antybiotyków polienowych
i syntetycznych pochodnych azoli rozpoczęto poszu-
kiwania naturalnych pochodnych o właściwościach
przeciwgrzybiczych. Dodatkowo, mikroorganizmy
z rodzaju
Candida
nabywają oporności na znane od
kilkudziesięciu lat leki, dlatego też pokłada się nadzieje
w substancjach obecnych w roślinach. Dużym poten-
cjałem charakteryzują się olejki eteryczne i ekstrakty
pochodzenia naturalnego. W literaturze przedstawio-
nych jest wiele przykładów aktywności fungistatycz-
nej względem tych patogenów.
Uzyskany przez indyjskich naukowców olejek ete-
ryczny z mięty pieprzowej (
Mentha piperita
), zawiera-
jący w swym składzie mentol, karwon oraz menton,
charakteryzował się przeciwgrzybiczą aktywnością
względem
Candida albicans
,
Candida tropicalis
oraz
Can-
dida glabrata
. Aktywność ta badana była testem MIC
(ang.
minimum inhibitory concentration
) – test minimal-
nego stężenia hamującego wzrost mikroorganizmu.
Średnie wartości MIC dla olejku eterycznego z mięty
pieprzowej, karwonu i mentolu odpowiadały kolejno
stężeniom 225 μg/ml, 248 μg/ml oraz 500 μg/ml [12].
Podobne właściwości względem grzybów z rodzaju
Candida
wykazują olejki eteryczne z pięciu brazylijskich
odmian bazylii:
Ocimum americanum, Ocimum basilicum
var. purpurascens, Ocimum basilicum var. minimum,
Ocimum micranthum
oraz
Ocimum selloi
. Uzyskane
w procesie destylacji liści tych roślin olejki przebadano
w celu określenia ich składu. Olejki te zawierają m.in.
1,8-cyneol,
Z
-cynamonian metylu, linalol,
β
-kariofilen.
Dość silne właściwości przeciwgrzybicze wykazały
dwie odmiany
Ocimum micranthum
oraz
Ocimum selloi
.
Wartość minimalnego stężenia hamującego dla tych
odmian miała zakres 312,5-1250 μg/ml [13]. Dobre wy-
niki przeciwko patogennym szczepom Candida wy-
kazywały także wodno-alkoholowe ekstrakty nasion
Heracleum persicum
[14] oraz ekstrakty naturalnych
barwników występujących w
Curcumalonga, Trigonella
foenum graecum
czy
Nericum oleander
[15].
Rolę substancji owłaściwościach przeciwgrzybiczych od-
grywają laktony seskwiterpenowe. Jest to grupa związków,
należąca do roślinnych terpenoidów, charakteryzująca się
także właściwościami cytotoksycznymi oraz aktywnością
przeciwnowotworową. Około 90% laktonów seskwiter-
penowych wyizolowana jest z roślin z rodziny
Asteraceae
.
Aktywność biologiczna tychzwiązkówwynika z obecności
α
,
β
-nienasyconego pierścienia
γ
-laktonowego [16].
Laktony seskwiterpenowe (rys. 6, poz. 10, 11) pocho-
dzące z
Centaurea pullate
oraz
Centaurea spruneri
charak-
teryzują się wysokim działaniem fungistatycznym [17].
Badania przeprowadzone były na szczepach
Alternaria
alternarta, Aspergillus flavus, Aspergillus niger, Aspergillus
ochraceus, Fusarium tricinctum, Penicillium funiculosum,
Penicillium ochrachloron
oraz
Trichoderma viride
. Substan-
cją kontrolną był mikonazol – syntetyczna pochodna
imidazolowa, stosowana w miejscowym leczeniu zaka-
żeń grzybiczych. Przebadano pięć wyizolowanych lak-
tonów pod względem ich aktywności fungistatycznej
oraz grzybobójczej. W obu testach związki te charakte-
ryzowały się niższym stężeniem hamującym w porów-
naniu z kontrolą [18]. Podobne właściwości względem
tych samych patogenów wykazywał ekstrakt z rośliny
Amphoricarpos autariatus
spp.
Autariatus
[19].
O O
H
3
CO
HO
O O
HO
H
3
CO
O
OH
CHO
O
O
HO
OH
O
10
11
9
8
Rys. 8
Kumaryny (8, 9) oraz laktony seskwiterpenowe (10, 11) o aktywności
przeciwgrzybiczej wyizolowane z Centaurea spruneri oraz Centaurea pullata
Wyizolowane przez naukowców z Nigerii ekstrakty
z liści
Tithonia diversifolia
również charakteryzowały
się aktywnością fungistatyczną względem
Candida
albicans
. Strefa zahamowania wzrostu dla tego pato-
genu wynosiła 16-25 mm. Ekstrakty te zawierają lak-
ton seskwiterpenowy typu germakranolidowego [20].
Heksanowy ekstrakt kłączy
Costus speciosus
– kostu-
sa wspaniałego – zawiera dwa seskwiterpenoidowe
związki – kostunolid oraz eremantin. Związki te wy-
kazują właściwości fungistatyczne względem
Tricho-
phyton mentagrophytes
(MIC 62,5 μg/ml),
Trichophyton
simii
(MIC 62,0 μg/ml),
Trichophyton rubrum 296
(MIC
31,25 μg/ml),
Trichophyton rubrum 57
(MIC 62,5 μg/ml),
Epidermophyton floccosum
(MIC 125 μg/ml) oraz
Asper-
gillus niger
(MIC 250 μg/ml) [21].
