320
vol. 3 \ 4 \ 2014 \ Kosmetologia Estetyczna
1% tłuszczu), utwardzony tłuszcz roślinny, masło, smalec, wyroby
masarskie zawierające cukry, tłusty drób,pasztety, ciemne mięso
z kurczaka i indyka (nogi i skrzydła), przetwory drobiowe, takie jak
gotowe nuggetsy i paszteciki, mostek, wątroba i żebra wołowe oraz
inne tłuste części, ketchup, zupy i sosy w proszku (dozwolone są te
do 3 g cukru/100 g), substancje słodzące zawierające sacharozę (bądź
cukry, z których jest ona zbudowana), alkohole [4]. Dozwolone są
zaś: chude białko mięsa (m.in. chuda wołowina, górka, nerkówka lub
udziec z cielęciny, chude wędliny, drób bez skóry), warzywa, nasiona,
owoce morza i ryby (także tłuste, z wyjątkiem gromadzących rtęć
białego tuńczyka, marlina, rekina czy miecznika), nasiona roślin
strączkowych, jaja, niskotłuszczowy nabiał, oleje roślinne (do 2 łyżek
olejów dziennie), niewielkie ilości orzechów, słodycze do 75-100 kcal
(takie jak: czekolada bezcukrowa w proszku, galaretka bez cukru,
lody mleczne bez cukru, syrop czekoladowy bez cukru) [4].
Druga faza diety zakłada spadek masy ciała w granicach 0,5-1
kg tygodniowo. W pierwszym tygodniu tego etapu dozwolona jest
jedna porcja owoców i produktów skrobiowych (zalecana do śnia-
dania) dziennie. Dla zmniejszenia ryzyka wzrostu stężenia glukozy
we krwi owoc powinien być spożywany w połączeniu z produktem
białkowym. W przypadku braku uczucia sytości po posiłku węglo-
wodanowym autor zaleca zamianę produktu na inny lub spożycie
do tego posiłku dodatkowej porcji białka. W kolejnych dniach diety,
aż do dwóch tygodni, rośnie liczba dozwolonych porcji produktów
węglowodanowych do trzech i owoców do dwóch dziennie. Porcje
określa lista rozszerzająca fazę I o nowe produkty. Nie znajdują się
na niej takie owoce jak ananas, arbuz, daktyle, figi, liczi, rodzyn-
ki czy soki owocowe. Lista dozwolonych produktów zbożowych
nie zawiera m.in. pieczywa, płatków owsianych błyskawicznych,
ziemniaków czy niektórych rodzajów ryżu [4].
Fazę trzecią autor poleca do stosowania na całe życie. Polega ona
na rozsądnych wyborach żywieniowych, wyuczonych w poprzed-
nich fazach. Produkty zabronione stają się w niej dozwolonymi (w
rozsądnych ilościach). Na tym etapie przestaje obowiązywać obli-
gatoryjna zasada dwóch przekąsek między posiłkami [4].
K
ontrowersje
Dr Agatston nie nazywa swojej diety niskowęglowodanową, lecz
polegającą głównie na wyborze prawidłowych źródeł węglowo-
danów [7]. Jednak analiza diety, opublikowana w
American Jo-
urnal of Nutrition
, udowadnia niską zawartość tego składnika
w jadłospisach opracowanych na zasadach South Beach [8]. Do-
datkowo największy spadek masy ciała obserwuje się właśnie na
etapie restrykcji węglowodanowych. Struktura energetyczna
diety dość silnie odbiega od założeń diety śródziemnomorskiej,
na podstawach której według autora South Beach powsta-
ła. Mimo iż autor nie określa konkretnych ilości produktów
w jadłospisie, badacze zauważają że „w trzeciej fazie zawartość
tłuszczu w diecie zwiększa się do poziomu 40–60% całkowitego
zapotrzebowania energetycznego” [9]. Tylko dolna granica tego
przedziału odpowiada spożyciu tłuszczu ogółem przez Kreteń-
czyków w latach 70. Wyższe wartości nie są zgodne z zasadami
diety śródziemnomorskiej. Także ilość białka przekracza 50%
spożycia tego składnika w stosunku do zaleceń opracowywa-
nych na podstawie badania Seven Countries Study [9].
W zestawieniu z założeniami omawianej diety zaskakująca wyda-
je się być także dość niska zawartość błonnika pokarmowego. „EFSA
(2010) opublikowała wartości wystarczającego spożycia błonnika
dla dorosłych równe 25 g/d (...). Panel ekspertów EFSA wskazuje,
że w niektórych przypadkach u ludzi dorosłych spożycie błonnika
wyższe od 25 g/d może dawać efekt pozytywny w utrzymaniu nale-
żytej masy ciała czy w redukcji chorób dietozależnych” [11].
W2003 roku czwórka redaktorów zmagazynu
Health
zgodziła się
wziąć udział w eksperymencie sprawdzającym skuteczność diety
South Beach. Zostali oni poproszeni o przestrzeganie zasad diety
oraz prowadzenie dzienników, w których mieli zapisywać spostrze-
żenia pojawiające się w trakcie eksperymentu. Efektemdotyczącym
wszystkich uczestników był spadek masy ciała, jednak nie większy
niż 8 funtów (z obiecywanych przez autora 8-13 funtów). Uczestni-
cy zanotowali w trakcie trwania diety: zmęczenie, rozdrażnienie
oraz napady głodu. Jedna z uczestniczek skarżyła się na wysoki
koszt i czasochłonność ścisłego trzymania się jadłospisów zawar-
tych książek (dr Agatston zaznacza jednak, że podane przez niego
jadłospisy stanowią wyłącznie propozycje) [12]. Faza pierwsza diety
– mająca służyć zmniejszeniu napadów głodu przez wpływ na insu-
linooporność – według badaczy z Harvard Medical School Health
nie może być skuteczna sama w sobie, choćby w związku z krótkim
czasem trwania [5]. Badania przeprowadzone na pacjentach z nie-
alkoholowym stłuszczeniem wątroby (NAFLD) także nie wykazały
poprawy wrażliwości na insulinę, spadku stężenia białka C-reak-
tywnego we krwi, wzrostu stężenia cholesterolu HDL ani zmniej-
szenia stopnia stłuszczenia wątroby po zastosowaniu diety South
Beach, w przeciwieństwie do efektów diety śródziemnomorskiej [8].
Pomimo iż dieta dra Agatstona powinna zbliżać konsumentów do
wyboru zdrowych i wartościowych produktów spożywczych, autor
na listach produktów dozwolonych umieszcza np. sosy w proszku,
gotowe tortille, syropy czekoladowe bez cukru (zawierające czę-
sto syrop glukozowo-fruktozowy) czy dietetyczną colę [10] (warto
w tym miejscu wspomnieć o obecności w tym produkcie karmelu,
powodującego wzrost stężenia enzymów wątrobowych oraz pro-
duktów nieenzymatycznej glikacji białek, których nagromadzenie
nasila insulinooporność i stan zapalny [13]). Na nasilenie proce-
sów glikacji białek może wpłynąć także wysoka podaż tłuszczu [14].
Wśród produktów zalecanych znajduje się czerwone wino, które nie
powinno być polecane osobom z podwyższonym stężeniem trójgli-
cerydówwe krwi (o czym autor nie wspomina) [1].
Analiza dziennych jadłospisów układanych zgodnie z zasadami
diety wykazała w niej niedobory: wit. B
1
, B
5
, B
7
, D, E, wapnia, chromu,
żelaza, jodu, potasu, magnezu oraz cynku [15]. Wpóźniejszych fazach
diety obserwuje się powrót zapotrzebowania na słodkie przekąski.
Autor w takich przypadkach zaleca powrót do fazy pierwszej [4].
Dieta South Beach, a w szczególności jej pierwsza faza, nie powinna
być stosowana przez pacjentów z chorobami, przy których niezale-
cana jest gwałtowna utrata masy ciała, czyli m.in. NAFLD, dna mo-
czanowa, kamica pęcherzyka żółciowego. Wysokie spożycie puryn,
rozpadających się do kwasu moczowego, dodatkowo wyklucza za-
stosowanie diety u pacjentów z dną moczanową [2]. Niebezpieczeń-
stwo kwasicy ketonowej wyklucza także jej stosowanie u pacjentów
z cukrzycą typu I [16]. Ponadto „(...) spożywaniu dużych ilości białka
może towarzyszyć hiperkalciuria sprzyjająca osteoporozie, a także
kwasica oraz zwiększone ryzyko powstawania kamieni nerkowych
zbudowanych ze szczawianu wapnia” [11].
Tabela 1.
Źródła energii w diecie South Beach i śródziemomorskiej (%) oraz spożycie
błonnika (g) i cholesterolu (mg) [8, 10]
Składnik
Dieta
South Beach
Dieta
Śródziemnomorska
Węglowodany
10-28
55
Tłuszcz
39-62
30-40
Białko
23-33
15
Nasycone kwasy tłuszczowe
12
<10
Jednonienasycone kwasy tłuszczowe 10
15-29
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe 5
5
Cholesterol
200-300
200
Błonnik
15
20
