311
Kosmetologia Estetyczna / 4 / 2014 / vol. 3
aplikacji leku oraz pojawienia się efektów ubocznych
GKS (zaniki skóry, rozstępy, teleangiektazje). Oprócz siły
działania ważna jest również forma galenowa produktu,
którą dopasowujemy do rodzaju, lokalizacji i rozległości
zmian chorobowych. Ten sam preparat w maści działa
silniej niż w kremie, dlatego maści znajdują zastosowanie
na ogniska łuszczycowe suche, zadawnione i o większej
akantozie. Dobór odpowiedniego preparatu jest bardzo
ważny i ma wpływ na systematyczne stosowanie leku.
Przykładowo, pacjent, który stosuje GKS w formie ma-
ści na zmiany łuszczycowe zlokalizowane na owłosionej
skórze głowy, szybko się do tego zniechęci. Skóra na gło-
wie najlepiej toleruje preparaty w płynie, które nie skle-
jają włosów i można je aplikować nawet w ciągu dnia, bez
uszczerbku dla ich wyglądu.
Oprócz leczenia dermatologicznego ważna jest systema-
tyczna pielęgnacja skóry w warunkach domowych, z zasto-
sowaniem natłuszczających emolientów. Pielęgnacja skóry
pacjenta z łuszczycą jest procesem długotrwałym i wymaga-
jącym od chorego zdyscyplinowania i systematyczności. Sto-
sowanie miejscowych preparatów sterydowych wraz z pre-
paratami natłuszczającymi oraz odpowiednią pielęgnacją
skraca czas leczenia i przywraca skórze komfort. Dermoko-
smetyczna pielęgnacja skóry pacjentów z łuszczycą i AZS ma
duży wpływ na skuteczność stosowanej terapii miejscowej
oraz utrzymanie efektów zastosowanego leczenia.
Stosowanie emolientów (dodawanych do kąpieli oraz
aplikowanych w postaci kremów co najmniej dwa razy
dziennie) i miejscowych glikokortykosteroidów stanowi
obecnie podstawę leczenia AZS i łuszczycy. Coraz czę-
ściej ze względu na skutki uboczne GKS stosuje się te-
rapię przerywaną, aplikując naprzemiennie GKS (np. co
drugi dzień) z substancjami obojętnymi. Przez wielu der-
matologów preferowane jest leczenie weekendowe, pole-
gające na dwudniowym stosowaniu GKS i pięciodniowym
(w pozostałe dni) preparatu obojętnego. Ten system zde-
cydowanie zwiększa bezpieczeństwo leczenia, jednocze-
śnie przynosząc zadowalające efekty kliniczne.
OPATRUNEK OKLUZYJNY
Opatrunek okluzyjny wspomaga działanie zastosowanego
leku lub dermokosmetyku oraz zwiększa absorpcję stoso-
wanych miejscowo preparatów. Na miejsca zmienione choro-
bowo należy nałożyć właściwy preparat i przykryć go cienką
folią, na którą trzeba nałożyć gazę i zabezpieczyć bandażem.
Klasyczna okluzja przy użyciu materiału nieprzepuszczalne-
go zwiększa przenikanie leku nawet 10-krotnie. Nierzadko
jednak taki zabieg wywołuje podrażnienia, dlatego na rynku
pielęgnacji dermatologicznej pojawiły się hydrokoloidowe
opatrunki okluzyjne, które pozwalają na pozostawienie ich
na skórze nawet przez 2 dni i powtórzenie zabiegu po kilku
dniach przerwy. Dzięki takiej pielęgnacji mamy możliwość
stosowania słabszych glikokortykosteroidów (GKS) i zuży-
wamy mniej preparatu. Ten schemat zabiegowy jest porów-
nywalny z codzienną aplikacją silnych GKS bez okluzji.
W wielu krajach powszechnie stosuje się metodę
bandażowania skóry wilgotnymi okładami (
wet-wrap
dressings
) po wcześniejszej aplikacji emolientu lub leku
przeciwzapalnego. Ta chłodząca metoda znajduje zasto-
sowanie szczególnie w ostrych stanach zapalnych i ery-
trodemii ze względu na efekt przeciwzapalny, przeciw-
świądowy i przynoszący przesuszonej skórze ulgę.
PROBLEM
- SUCHOŚĆ SKÓRY
Suchość skóry i związana z nią zwiększona przeznaskórko-
wa utrata wody TEWL (
Trans Epidermal Water Loss
) wystę-
pująca u osób chorych na AZS i łuszczycę jest spowodowana
przede wszystkimnieprawidłowymmetabolizmem lipidów
naskórkowych. Sucha skóra (
xerosis
) wiąże się również z ma-
łym uwodnieniem warstwy rogowej SC (
Stratum Corneum
),
nieprzekraczającym 10%. Problem nadmiernej suchości
skóry dotyczy również skóry z łuszczycą. W tym przypadku
znaczącą rolę odgrywają kąpiele, które powodują rozmięka-
nie i oddzielanie się łusek, ułatwiając przenikanie stosowa-
nych w następnej kolejności maści dermatologicznych oraz
emolientów. Produkty nawilżające i natłuszczające powin-
ny być aplikowane na skórę w ciągu 5 minut po zakończeniu
kąpieli. Zabezpieczymy w ten sposób ciało przed nadmier-
nymwyparowaniemwody wwarstwie rogowej i nasileniem
objawów suchości skóry. Emolienty przyczyniają się do od-
tworzenia płaszcza lipidowego skóry, zwiększają nawilżenie
i elastyczność skóry, co również łagodzi uczucie świądu.
Słowo emolient wywodzi się z języka łacińskiego (emolli-
re) i oznacza substancję przeznaczoną do zmiękczania skó-
ry. Systematyczna aplikacja emolientów redukuje suchość
skóry, zwiększa jej elastyczność, minimalizuje łuszczenie,
szorstkość oraz uczucie napięcia, dzięki czemu chroni skó-
rę przed powstawaniem bolesnych pęknięć i przyczynia się
do zmniejszenia uczucia świądu. W leczeniu AZS i łuszczycy
powinny być wybierane szczególnie emolienty niezawiera-
jące substancji zapachowych, konserwantów oraz barwni-
ków, ponieważ mogą one przyczynić się do podrażnienia
skóry lub wywołania reakcji alergicznych.
Przy skórze zmienionej chorobowo należy aplikować pre-
paraty nawilżające tak często, jak to możliwe. Związane jest
to z tym, że maksymalny efekt działania emolientów wy-
stępuje w ciągu 0,5-1 godziny po aplikacji i utrzymuje się od
4 do 6 godzin. Kosmetolog powinien umieć doradzić indy-
widualnie dobór odpowiedniego preparatu pielęgnacyjnego,
biorąc pod uwagę również zmieniające się warunki atmos-
feryczne. W zimie skóra jest bardziej przesuszona i łatwiej
ulega podrażnieniom, dlatego warto przygotować progra-
my pielęgnacyjne uwzględniające produkty silniej natłusz-
czające. Cennym składnikiem emolientów jest mocznik,
wprowadzony do lecznictwa zewnętrznego w latach 40. XX
wieku, będący naturalnym składnikiem SC, w której wy-
stępuje w postaci naturalnego czynnika nawilżającego NMF
(
Natural Moisturising Factor
) i stanowi 7% jej masy.
Wśród najczęściej wykorzystywanych składników do
nawilżania skóry znajdują się alkohole wielowodorotleno-
we, które powodują długotrwały efekt ograniczenia TEWL
(gliceryna, glikol propylenowy oraz glikole butylenowe). Do
hydrofobowych składników o działaniu okluzyjnym należą:
oleje mineralne (np. olej parafinowy), woski oraz wazelina.
Ta ostatnia może przyspieszać biosyntezę lipidów dzięki jej
możliwości przenikania w głąb naskórka do rezerwuaru li-
pidówmiędzykomórkowych. Na uwagę zasługuje jej wysokie
(98%) działanie okluzyjne w porównaniu z innymi substan-
cjami olejowymi. Cenne właściwości pielęgnacyjne dla skó-
ry zmienionej chorobowo ma również olej makadamia oraz
masło shea (karite). Nienasycone kwasy tłuszczowe zawarte
w maśle karite biorą udział w syntezie lipidów warstwy ro-
gowej naskórka i uszczelniają barierę lipidową, co jest szcze-
gólnie pożądane przy pielęgnacji skóry suchej i atopowej.
Bardzo często wykorzystywane są również substancje o ak-
tywności przeciwzapalnej, m.in. wyciąg z korzenia lukrecji,
