4 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
333
N
artykuł naukowy
biochemia
Betulina, dzięki hamowaniu wyzwalania histaminy, wykazuje
właściwości przeciwalergiczne [2]. Stosowana jest w preparatach
przeznaczonych do pielęgnacji cery wrażliwej, skłonnej do alergii.
Zasadne wydaje się również wprowadzanie betuliny do receptur
preparatów kosmetycznych dla skór dojrzałych lub starzejących
się, wykazuje ona bowiem właściwości antyutleniające związane
z hamowaniem wytwarzania rodnika ponadtlenkowego [15]. Za-
pobiegając stresowi oksydacyjnemu, wywiera ochronnywpływna
skórę i spowalnia procesy starzenia. Działa również hamująco na
wirus opryszczki pospolitej (
Herpes simplex virus
), przyspiesza goje-
nie ran i zmniejsza obrzęki. Dzięki takim jej właściwościom warto
rozważyć stosowanie preparatów na bazie betuliny w trakcie i po
zabiegach z zakresu medycyny estetycznej, mikropigmentacji, pier-
cingu czy tatuażu, tym bardziej, że betulina stosowana może być
na skórę uszkodzoną, a jej aktywność biologiczna widoczna jest
nawet w niskich stężeniach [15]. Zasadność stosowania betuliny
na skórę poddawaną zabiegom z naruszeniem ciągłości naskórka
potwierdzają m.in. badania Metelmanna i wsp., którzy wykazali,
że po zabiegach resurfacingu skóry przy użyciu lasera CO
2
efekty
estetyczne były lepsze po stosowaniu emulsji zawierającej betulinę,
niż przy stosowaniu opatrunku hydrokoloidowego [16].
Szczególnie interesująca dla kosmetologów wydaje się zdolność
betuliny do wiązania się z receptorami melanokortynowymi,
a tym samym jej możliwy wpływ na regulację pigmentacji skó-
ry oraz wpływ na masę ciała. Uważa się bowiem, że betulina
z jej charakterystyczną strukturą może być prekursorem nisko-
cząsteczkowych inhibitorów receptorów melanokortynowych
[15, 17]. Potencjalna zdolność do hamowania syntezy melaniny
oraz przypisywane betulinie właściwości promieniochronne [18]
sugerują, że może ona odgrywać rolę w profilaktyce przebarwień.
Warto zwrócić uwagę również na fakt, że zarówno sama
betulina, jak i jej półsyntetyczne pochodne estrowe są dosko-
nałymi emulgatorami i mogą być z powodzeniem stosowane
w emulsjach typu o/w [19].
Ciekawe właściwości pielęgnacyjne wykazuje również kwas
betulinowy. Cechuje się szczególnie silnymi właściwościami
przeciwzapalnymi, zbliżonymi do działania kortykoidów oraz
działaniem antyseptycznym, co powoduje, że znajduje zastoso-
wanie w preparatach kosmetycznych przeznaczonych do pielę-
gnacji skóry objętej łuszczycą, atopowym zapaleniem skóry, eg-
zemą [18, 19, 20]. Kwas betulinowy chroni skórę przed działaniem
promieniowania UV; preparaty na jego bazie mogą zapobiegać
objawom fotostarzenia, takim jak przebarwienia, zmarszczki,
elastoza, a nawet zmniejszać ryzyko powstawania nowotworów
skóry [21]. W literaturze zwraca się również uwagę na możliwy
wpływ kwasu betulinowego na redukcję cellulitu [21].
Zastosowanie w preparatach kosmetycznych może znajdować
również lupeol. Jego pochodne hamują powstawanie obrzęków [2].
We współczesnych kosmetykach wykorzystywane mogą być
zarówno czyste związki betuliny oraz kwasu betulinowego, jak
również zawierające te składniki wyciągi z kory brzozy. Te ostat-
nie już od lat stosowane są z powodzeniem w ramach medycy-
ny ludowej i kosmetyki naturalnej w wielu zakątkach świata.
W Nepalu pasta wykonana z kory brzozy wykorzystywana
jest w formie okładu na skaleczenia, rany i oparzenia, a wywar
z kory brzozy na owrzodzenia. W Bośni i Hercegowinie płyn
zawierający korę i liście brzozy brodawkowatej (
Betula pendula
Roth) stosowany jest w celu pobudzenia wzrostu włosów i likwi-
dacji łupieżu. W Europie Południowo-Wschodniej korę brzozy
wykorzystuje się w wielu chorobach skórnych, a we Włoszech
wywar z brzozy stosowany jest zewnętrznie do mycia oraz płu-
kania włosów, jako środek zapobiegający ich wypadaniu [22].
Liczne badania potwierdziły, że ekstrakty z kory brzozy wy-
kazują działanie przyspieszające gojenie się ran, bakteriobójcze,
grzybobójcze, przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe, prze-
ciwzapalne i przeciwobrzękowe [15, 18, 19, 23, 24]. Laszczyk, Re-
itenbach-Blindt i Gehring wykazali, że ekstrakt z kory brzozy
wpływa również hamująco na transepidermalną utratę wody
TEWL (
Transepidermal water loss
) i że zasadne jest stosowanie go
wpielęgnacji cery suchej, z zaburzoną barierą ochronną [25]. Duże
nadzieje wiąże się obecnie z możliwością stosowania ekstraktów
z kory brzozy w leczeniu rogowacenia słonecznego. Wyniki opi-
sywanychw literaturze badań nie są jednak jednoznaczne [27-29]
.
Warta wzmianki jest również kwestia możliwego stosowania
ekstraktów z kory brzozy jako składników suplementów diety
oraz doustnych środków łagodzących problemy skórne o podło-
żu alergicznym. Opublikowane w 2008 roku wyniki badań pro-
wadzonych przez Kim i wsp. wykazały, że podawanie myszom
ekstraktu z brzozy
Betula platyphylla
Sukat. var.
japonica
Hara
łagodziło u nich skórne objawy atopowego zapalenia skóry [29].
Wpływ związków pozyskiwanych z kory brzozy na mechanizm
alergii potwierdziły również opublikowane w 2012 roku wyniki
badań prowadzonych przez naukowców w Korei [22, 30].
|
|
Perspektywy
Szerokie spektrum aktywności biologicznej betuliny oraz jej po-
chodnych wyróżniają je jako nowe środki lecznicze. Do najistot-
niejszych właściwości farmakologicznych tych związków nale-
ży działanie hamujące rozwój nowotworów skóry (czerniak) czy
mózgu (glejaki), które należą do chemioopornych nowotworów.
Część efektów ubocznych towarzyszących chemioterapii może
być wykluczona ze względu na indukowanie procesów apoptozy
tylko w komórkach zmienionych nowotworowo. Wśród innych
właściwości betuliny oraz jej pochodnych można wymienić ha-
mowanie rozwoju bakterii, wirusów, działanie przeciwzapalne,
przeciwalergiczne, przeciwbólowe, ochronne dla wątroby.
Betulina i inne wielopierścieniowe węglowodory triterpeno-
we wykazują pewne podobieństwo strukturalne do steroidów.
Istnieje ryzyko wystąpienia skutków ubocznych przy dłuż-
szym ich stosowaniu, lecz obecnie brakuje informacji dotyczą-
cych tych efektów [2, 15].
Betulina to związek, o którym jeszcze nie wszystko wiadomo.
Ze względu na dużą dostępność betuliny w przyrodzie może
być ona łatwo pozyskiwana i poddawana przekształceniom
chemicznym czy biotechnologicznym, w celu otrzymywania
nowych związków o potencjalnej aktywności biologicznej.
