Page 71 - KE 2.2013 - całość

141

Kosmetologia Estetyczna / 2 / 2013 / vol. 2

uznali, że stosowanie SLS w kosmetykach spłukiwanych

jest bezpieczne, zaś w kosmetykach pozostających na

skórze stężenie nie powinno być wyższe niż 1%. Nie ma

danych literaturowych świadczących o tym, że którakol-

wiek z substancji wykazuje działanie rakotwórcze lub

potencjalnie może je wykazywać. Substancje o potwier-

dzonym działaniu rakotwórczym są klasyfikowane i re-

jestrowane przez wiele międzynarodowych organizacji,

takich jak WHO (Międzynarodowa Organizacja Zdrowia),

IARC (Międzynarodowa Agencja ds. Badań nad Rakiem),

US EPA (Agencja Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczo-

nych). Żadna z tych organizacji nie włączyła SLS ani SLES

na listę substancji rakotwórczych.

Kolejną grupą detergentów powszechnie wykorzysty-

wanych w produktach kosmetycznych są amfotenzydy, do

których zaliczymy amfotenzydy aminokwasowe oraz po-

chodne alkilobetainy. Detergenty betainowe, a zwłaszcza

alkiloamidobetainowe, są znakomicie tolerowane przez

skórę i błony śluzowe i jednocześnie wykazują dobre wła-

ściwości myjące i pianotwórcze oraz natłuszczające. Dzię-

ki obecności w strukturze tych związków IV-rzędowego

atomu azotu związki te mogą wykazywać też właściwości

przeciwbakteryjne. W mieszaninach z alkilosiarczanami

ulegają złagodzeniu ich niewielkie właściwości drażnią-

ce. Powszechnym przedstawicielem tej grupy jest koka-

midopropylobetaina (

cocamidopropyl betaine

). Jest to na

tyle łagodna substancja myjąca, że łagodzi ewentualne

podrażnienia powodowane przez działanie anionowych

substancji powierzchniowo czynnych. Podobnie działa

sodium cocoamphoacetate

, czyli mieszanina soli sodowych

glicynianów kwasów tłuszczowych oleju kokosowego [15].

Związki powierzchniowo czynne zaliczane do deter-

gentów niejonowych w roztworach wodnych nie ulegają

jonizacji. Oprócz działania myjącego wykazują szereg in-

nych zastosowań w kosmetyce, tj. działanie natłuszczają-

ce, emulgujące czy solubilizujące. Do grupy tej zaliczane

są EO/PO kopolimery np. PEG (polimery glikolu etyleno-

wego) oraz PPG (polimery glikolu polipropylenowego). Są

to substancje wyróżniające się dużą stabilnością w sze-

rokim zakresie pH i dużą zgodnością z innymi tenzydami

[14]. Są też szczególnie łagodne dla skóry i błon śluzowych,

dlatego preparaty zawierające w swoim składzie PEG i ich

pochodne są zwykle przeznaczone do bardzo delikatnej

skóry i do częstego używania.

S

kładniki czynne

preparatów dezynfekujących

skórę

W gabinetach kosmetycznych dość często zachodzi po-

trzeba dezynfekcji skóry rąk personelu oraz dezynfekcji

skóry klienta przed wykonaniem określonego zabiegu,

a także wskutek nieumyślnego zranienia w trakcie zabie-

gu kosmetycznego takiego jak np. manicure czy pedicure.

Niewłaściwa dezynfekcja lub zupełny jej brak może skut-

kować zakażeniami, które często mają przebieg bezob-

jawowy. Dlatego też zgodnie z ustawą z dnia 05.12.2008

o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorobach za-

kaźnych u ludzi (Dz. U. nr 234, poz. 1570) stałym wyposa-

żeniem gabinetu kosmetycznego powinny być preparaty

do dezynfekcji skóry [16, 17]. Preparat taki powinien mieć

szeroki zakres działania bójczego (B, Tbc, V, F) i zwykle

powinna być to mieszanina alkoholi dopuszczona do ob-

rotu na podstawie decyzji wydanej przez Ministra Zdro-

wia. Jednym z najstarszych i najpowszechniej do dnia

dzisiejszego stosowanym środkiem antyseptycznym jest

alkohol etylowy. Mechanizm działania przeciwdrobno-

ustrojowego alkoholi jednowodorotlenowych związany

jest z procesem dehydratacji białek, co z kolei prowadzi

do zmian w II-rzędowej ich strukturze i powoduje upo-

śledzenie ich funkcjonowania. Etanol jako środek dezyn-

fekujący stosowany jest zwykle w zakresie stężeń 55-80%.

Ponieważ są to stężenia drażniące błony śluzowe, etanol

używany jest do dezynfekcji skóry, ale nie bezpośrednio

na rany i uszkodzenia skóry. Jego spektrum działania

obejmuje bakterie Gram (+), Gram (-), grzyby i wiru-

sy lipofilne, ale nie wirusy hydrofilne i przetrwalniki

[18]. Częstym zamiennikiem etanolu ze względu na cenę

i właściwości jest izopropanol, który powinien być wyso-

kiej czystości [15].

N

iepożądane

składniki

preparatów myjących

,

dezynfekujących

i pielęgnujących

skórę

Do związków chemicznych stosowanych powszechnie

w preparatach myjących i dezynfekujących budzących

największe kontrowersje wśród użytkowników należą

parabeny, chlorheksydyna oraz triclosan.

Parabeny to duża grupa związków, w skład której

wchodzą pochodne kwasu p-hydroksybenzoesowe-

go, głównie estry. Kwas 4-hydroksybenzoesowy (PHB)

i jego sole mają działanie konserwujące w stężeniu 0,4%

i takie też jest dopuszczalne stężenie konserwantów

kosmetycznych z tej grupy w preparatach pielęgnacyj-

nych. Wyjątkiem jest ester benzylowy, który może wy-

stępować w preparatach w stężeniu 0,8% [15]. Estry PHB

w postaci soli sodowych mogą być używane w prepara-

tach w wyższych stężeniach, ale mogą wówczas reagować

alkalicznie. Estrowe pochodne PHB w środowisku słabo

kwaśnym wykazują działanie grzybostatyczne i są sku-

teczne przeciwko drożdżom i pleśniom. Natomiast mała

jest ich aktywność przeciwbakteryjna i dlatego często

łączone są w preparatach kosmetycznych z czynnikami

przeciwbakteryjnymi takimi jak fenoksyetanol [19]. Es-

try kwasu p-hydroksybenzoesowego charakteryzują się

słabą rozpuszczalnością w wodzie, zwłaszcza ester ben-

zylowy. Pod względem bezpieczeństwa stosowania są to

związki bardzo dobrze przebadane i stosowane już od

lat 40. XX wieku. Zabezpieczają produkt przed rozwo-

jem mikroorganizmów, również chorobotwórczych, ta-

kich jak gronkowiec złocisty (

Staphylococcus aureus

) czy

pałeczka ropy błękitnej (

Pseudomonas aeruginosa

) [20].

Parabeny są związkami, których stosowanie jest regu-

lowane przepisami prawa zawartymi w Rozporządzeniu

Ministra Zdrowia z dnia 30 marca 2005 roku. Uważane

są za związki bezpieczne w zalecanych stężeniach, jed-

nak pojawiły się w literaturze wyniki badań sugerujące

możliwy związek parabenów zawartych w preparatach

kosmetycznych z rozwojem raka piersi u kobiet oraz ze

zmniejszoną płodnością u mężczyzn. Ich prawdopodobne

działanie stymulujące rozwój nowotworów może wyni-

kać z właściwości estrogenowych, które odpowiadają za

wzrost komórek raka piersi

in vitro

[21]. Niektóre z ba-

dań wskazują jednak, że efekt estrogenowy parabenów

jest zbyt słaby, aby zainicjować proces nowotworzenia

[22]. Najnowsze wyniki sugerują niebezpośredni wpływ

parabenów na gospodarkę estrogenową oraz fakt

Page 71 - KE 2.2013 - całość - www