< Previous5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 58 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Żyje w warstwie śluzu jelitowego (nazwa „muciniphila” oznacza dosłownie: „miłośnik mucyny”). Wyjątkowość tej bakterii polega na tym, że z jednej strony potrafi rozkła- dać śluz jelitowy, a z drugiej pobudza jego odnowę. Dzięki temu wspiera szczelność bariery jelitowej. Sprzyja również wytwarzaniu krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (maślanu, propionianu, octanu) – paliwa dla nabłonka je- lit i jednocześnie ważnych regulatorów odporności. Na liczebność Akkermansii muciniphila wpływa wiele czyn- ników. Kluczowe to: wiek – wraz z jego upływem obfitość tej bakterii zwykle maleje, dieta – sprzyja jej urozmaicone menu (mało przetworzone bogate w błonnik i polifenole), oraz stan zdrowia. Niższą liczebność Akkermansii obser- wuje się również u osób z takimi chorobami, jak otyłość, insulinooporność, cukrzyca typu 2, nadciśnienie czy nie- swoiste choroby zapalne jelit. Badania wskazują, że wyższy udział A. muciniphila w jelicie mają osoby szczupłe oraz długowieczne. To właśnie na podstawie takich obserwacji naukowcy zaczęli wiązać Akkermansię muciniphila z dłu- gim i zdrowym życiem. Od tego momentu zaczęto się za- stanawiać, jak można wykorzystać tę niezwykłą bakterię do poprawy naszego zdrowia. Przełom nastąpił w 2021 r. Wtedy Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) pozytywnie ocenił bez- pieczeństwo pasteryzowanej Akkermansii muciniphila Muc T i zakwalifikował ją jako tzw. nową żywność (Novel Food). Pasteryzowana forma to postbiotyk. Nie zawiera ży- wych bakterii, ale nadal zachowuje ich korzystny wpływ. Jak pasteryzowana Akkermansia muciniphila MucT może działać, mimo że nie jest żywą bakterią? Kluczem jest tu białko Amuc_1100. Znajduje się ono na powierzchni błony komórkowej A. muciniphila Muc T . Jest odporne na paste- ryzację (która nie tylko nie odbiera mu właściwości, ale może je nawet wzmacniać) i ma zdolność do oddziaływa- nia z receptorem TLR2, czyli białkiem znajdującym się na powierzchni komórek odpornościowych. Receptor TLR jest niezbędny do obrony przed patogenami oraz regulacji od- powiedzi immunologicznej. Białko Amuc_1100 jest więc swego rodzaju „sygnalizatorem” i działa poprzez kilka szla- ków, które: sprzyjają wzmocnieniu połączeń ścisłych (m.in. szlak AMPK–CDX2), tłumią nadmierną aktywację układu odpornościowego, zmniejszają stan zapalny (NF- κ B), a tak- że regulują metabolizm tłuszczów (AC3/PKA/HSL). Dlatego właśnie „nieżywa” Akkermansia może wspierać szczelność jelit i równowagę immunometaboliczną. Przeprowadzono badanie kliniczne dotyczące skutecz- ności pasteryzowanej formy Akkermansii muciniphila Muc T u osób z nadwagą lub otyłością oraz insulinoopornością. Trzymiesięczne przyjmowanie pasteryzowanej A. muci- niphila Muc T (dawka 10¹⁰ komórek/dobę) poprawiło wraż- liwość na insulinę, obniżyło stężenie insuliny i zmniej- szyło stężenie cholesterolu całkowitego względem grupy otrzymującej placebo. Zaobserwowano również spadek aktywności enzymu DPP-IV, który degraduje m.in. GLP-1 – ważny regulator apetytu i gospodarki glukozowej. Działanie A. muciniphila Muc T można więc w uproszcze- niu przedstawić jako schemat: szczelniejsza bariera jelito- wa = mniej LPS we krwi = słabsza „iskra” zapalna = lepsza gospodarka glukozowa i insulinowa. Efekt? Wolniejsze „starzenie zapalne” i metaboliczne. PODSUMOWANIE Czy zatem można powiedzieć, że Akkermansia muciniphila Muc T to „bakteria młodości”? Raczej należy traktować ją jako jeden z elementów układanki. Najlepiej działa w połą- czeniu z urozmaiconą dietą bogatą w błonnik i polifenole, regularną aktywnością fizyczną, odpowiednią ilością snu i ograniczaniem używek. W takim zestawieniu pastery- zowana Akkermansia muciniphila MucT jest narzędziem o dobrym profilu bezpieczeństwa, a rosnąca baza danych klinicznych potwierdza jej korzystny wpływ na barierę je- litową i parametry metaboliczne. BIBLIOGRAFIA 1. Ragonnaud E, Biragyn A. Gut microbiota as the key controllers of “heal- thy” aging of elderly people. Immun Ageing. 2021;18:2. https://doi.org/10.1186/ s12979-020-00213-w 2. García-Domínguez M. Pathological and inflammatory consequences of aging. Biomolecules. 2025;15(3):404. https://doi.org/10.3390/biom15030404 3. Kim KA, Jeong JJ, Yoo SY, et al. Gut microbiota lipopolysaccharide accelerates inflamm-aging in mice. BMC Microbiol. 2016 Jan 16;16:9. https://doi.org/10.1186/ s12866-016-0625-7, 4. Frasca D, Blomberg BB, Diaz A, et al. Inflammaging decreases adaptive and innate immune responses in mice and humans. Biogerontology. 2016;17(1):7-19. https://doi.org/10.1007/s10522-015-9578-8 5. Park MH, Kim DH, Lee EK, et al. Age-related inflammation and insulin re- sistance: a review of their intricate interdependency. Arch Pharm Res. 2014 Dec;37(12):1507-14. https://doi.org/10.1007/s12272-014-0474-6 6. Geerlings SY, Kostopoulos I, de Vos WM, et al. Akkermansia muciniphila in the human gastrointestinal tract: when, where, and how? Microorganisms. 2018 Jul 23;6(3):75. https://doi.org/10.3390/microorganisms6030075 7. Zhai Q, Feng S, Arjan N, et al. A next generation probiotic, Akkermansia muci- niphila. Crit Rev Food Sci Nutr. 2019;59(19):3227-3236. https://doi.org/10.1080/10 408398.2018.1517725 8. Turck D, Heinonen M, Bohn T, et al. Safety of pasteurised Akkermansia mu- ciniphila as a novel food pursuant to Regulation (EU) 2015/2283. EFSA J. 2021 Sep;19(9):6780. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2021.6780 9. Shi M, Yue Y, Ma C, et al. Pasteurized Akkermansia muciniphila ameliorates the LPS-induced intestinal barrier dysfunction via modulating AMPK and NF-κB through TLR2 in Caco-2 cells. Nutrients. 2022 Feb 11;14(4):764. https://doi. org/10.3390/nu14040764 10. Zheng X, Huang W, Li Q, et al. Membrane protein Amuc_1100 derived from Akkermansia muciniphila facilitates lipolysis and browning via activating the AC3/PKA/HSL pathway. Microbiol Spectr. 2023 Feb 27;11(2):e0432322. https://doi. org/10.1128/spectrum.04323-22 11. Depommier C, Everard A, Druart C, et al. Supplementation with Akkermansia muciniphila in overweight and obese human volunteers: a proof-of-concept exploratory study. Nat Med. 2019 Jul;25(7):1096-1103. https://doi.org/10.1038/ s41591-019-0495-25 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 59 ARTYKUŁ PROMOCYJNY P Kolagen to fundament naszej skóry i tkanki łącznej. To on nadaje jej sprężystość i gładkość, a stawom sprawność. Z wiekiem ilość kolagenu w organizmie maleje, co prowadzi do pojawienia się zmarszczek, suchości skóry, problemów ze stawami czy łamli- wości włosów i paznokci. Dlatego zarówno dieta, jak i suplementacja mogą odegrać ważną rolę w zacho- waniu młodego wyglądu i zdrowia. BEAUTY ELIXIR Beauty Elixir to suplement w poręcznych saszet- kach, które wystarczy rozpuścić w wodzie. Za- wiera hydrolizowany kolagen morski, czyli formę łatwo przyswajalną, a także witaminę C, cynk, selen, biotynę i kwas hialuronowy. Takie połą- czenie działa kompleksowo. Nie tylko wspiera odbudowę kolagenu, ale również nawilża skórę, wzmacnia włosy i paznokcie oraz chroni komór- ki przed stresem oksydacyjnym. NATICOL® To unikalna forma kolagenu, w której białko zo- stało rozbite na mniejsze łańcuchy aminokwa- sowe. Dzięki temu organizm niezwykle łatwo je przyswaja i kieruje tam, gdzie są najbardziej potrzebne, czyli do skóry, stawów i tkanek łącz- nych. Wysoka biodostępność sprawia, że działa- nie kolagenu jest szybkie i efektywne. Kolagen Naticol® pochodzi z ryb morskich hodowanych w sposób zrównoważony. Wolny od hormonów, antybiotyków i sztucznych dodatków, stanowi czystą i bezpieczną opcję dla osób dbających o zdrowie oraz świadomie wybierających pro- dukty codziennej suplementacji. Diety bogate w naturalne źródła białka nadal pozostają pod- stawą zdrowego stylu życia. Rosół gotowany „na kościach”, ryby, jaja, rośliny strączkowe czy gala- retki dostarczają nie tylko kolagenu, ale również wielu innych witamin i minerałów. Naturalne jedzenie daje sytość, wspiera trawienie i wpływa korzystnie na cały organizm. Nie zawsze jednak możemy spożywać tyle jakościowego jedzenia, by pokryć zapotrzebowanie na kolagen. Suplementacja kolagenem w formie hydro- lizatu działa szybciej i skuteczniej, jeśli chodzi o biodostępność. Organizm łatwo przyswaja peptydy kolagenowe, które trafiają do skóry, włosów i stawów. To praktyczne rozwiązanie dla osób żyjących w biegu, po 30. roku życia. Kolagen nie działa jak cudowna tabletka mło- dości, ale konsekwentnie stosowany, w połą- czeniu ze zdrowym stylem życia, może realnie poprawić kondycję skóry i samopoczucie. Warto więc traktować suplementy nie jako alternatywę, lecz jako sprzymierzeńca w dbaniu o urodę. NATICOL® CYSKIN® COLLAGEN UDOWODNIONE REZULTATY* • 79% zauważalnie gładsza skóra • 68% więcej nawilżenia • 24% więcej elastyczności • 72% więcej rozświetlenia *Duteil, et al. (2016) Specific natural bioactive type 1 collagen peptides oral intake reverse skin aging signs in mature women Jeśli chcesz wprowadzić wartościowe produkty dla swoich klientów wejdź na www.biolabshop.pl KOD RABATOWY „AJ7” NA WSZYSTKO W spółczesna troska o zdrowie i urodę coraz częściej przenosi się z gabinetów kosmetycz- nych do kuchni i apteczek. Jednym z najgorętszych tematów jest kolagen – białko, które odpowiada za jędrność skóry, elastyczność stawów i mocne włosy oraz paznokcie. Wraz z wie- kiem jego naturalna produkcja w organizmie spada, dlatego coraz więcej osób sięga po suple- menty. Ale czy to lepsze rozwiązanie niż dieta bogata w naturalne źródła kolagenu? KOLAGEN W SUPLEMENTACH KONTRA KOLAGEN W KUCHNI Agnieszka Jakubczyk trener reklamy, certyfikowany coach VCC, pasjonat rozwoju osobistego i zdrowego stylu życia, specjalizacja: coaching zdrowia i budowanie odporności psychicznej, działa wraz z marką Biolab jako dyrektor ds. rozwoju rynku beauty biuro@agnieszkajakubczyk.pl biolabshop.pl CHRISTINA ROSE DE MER COVER CREAM Poznaj Cover Cream – niezastąpiony krem codziennego rytuału piękna. To coś więcej niż pie- lęgnacja dla najwrażliwszych. To najlepszy przyjaciel Twojej skóry. Lekka, oddychająca formu- ła z masłem shea, cynkiem i olejem jojoba nawilża, koi i chroni przed czynnikami zewnętrz- nymi, zapewniając perfekcyjny wygląd bez uczucia ciężkości. Z naturalną ochroną i efektem świeżej, wypoczętej cery – Cover Cream to Twój nowy make-up zamknięty w słoiczku. christinacosmetics.pl 5. Ogólnopolska Konferencja Podologiczna Wyższej Szkoły Nauk o Zdrowiu znakomici prelegenci inspirujące wykłady nowocześni wystawcy 20 lat KSZTAŁCIMY OD 2005 ROKU 699 587 804 Zapisz się przez telefon NABÓR NA STUDIA TRWA! Zarezerwuj miejsce już dziś - liczba miejsc ograniczona. 22/11/2025 Bydgoszcz KUP BILET > podologia2025.wsnoz.pl lub online Kształcimy kosmetologów holistycznego podejścia do pracy z klientem / pacjentem Program zawiera elementy m. in. dietetyki, dermatologii, endokrynologii, onkokosmetologii, psychokosmetologii KOSMETOLOGIA HOLISTYCZNA - Kosmetolog jako edukator zdrowego stylu życia STUDIA PODYPLOMOWE DLA KOSMETOLOGÓW Kosmetologia Estetyczna Masterclass Kosmetologia Nowoczesna Hi-tech (II stopnia) Kosmetologia Pielęgnacyjna i Lecznicza (I stopnia) Podologia Specjalistyczna Trychologia Kosmetologiczno-Lecznicza SPRAWDŹ INNE KIERUNKI STUDIÓW NANOIGIŁY Z GĄBKI SŁODKOWODNEJ W PRODUKTACH AURUMARIS Aurumaris Professional to pionier na polskim rynku w dzie- dzinie kuracji z wykorzystaniem certyfikowanych, najwyższej jakości nanoigieł z gąbki słodkowodnej. Od 2020 r. rewolucjo- nizujemy branżę beauty, oferując skuteczne rozwiązania w za- kresie kompleksowej odnowy skóry, a teraz także w trychologii. Jako jedyni w Polsce posiadamy innowacyjne serum do skóry głowy z Nano-Needles®, które otwiera nową erę skutecznej pielęgnacji. Zapraszamy do współpracy: aurumaris.plSTRESZCZENIE Skóra to wyspecjalizowany narząd, którego kondycja w dużej mierze zależy od czynników wewnętrznych – w tym stanu je- lit. Ten odcinek układu pokarmowego dzięki swoim funkcjom metabolicznym, odpornościowym i trawiennym oddziałuje na cały organizm. Celem pracy było przedstawienie zaburzeń widocznych na skórze występujących w powiązaniu z dysfunkcjami układu pokarmowego. Najczęściej są to: trądzik pospolity, różowaty, łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, zaburzenie keratynizacji i nieprawidłowy poziom wymiany wodnej w skórze. Jelita, pełniące kluczowe funkcje metaboliczne, odporno- ściowe i trawienne, mają ogromny wpływ na kondycję i wy- gląd skóry. Silne powiązanie między osią jelitowo-skórno- -mózgową otwiera nowe spojrzenie na wzajemne zależności zachodzące między tymi układami. Słowa kluczowe: mikrobiom, mikrobiota, celiakia, trądzik, probiotyki, skóra, jelita, układ pokarmowy ABSTRACT The skin is a specialized organ whose health largely depends on internal factors, including the condition of the intestines. Thanks to its metabolic, immune, and digestive functions, this section of the digestive system affects the entire body. This study aimed to present skin disorders associated with digestive system dysfunctions. The most common ones are acne vulgaris, rosacea, psoriasis, atopic dermatitis, keratinization disorders, and abnormal water exchange in the skin. The intestines, which perform key metabolic, immune, and digestive functions, have a huge impact on the condition and appearance of the skin. The strong connection between the gut-skin-brain axis opens up a new perspective on the interdependencies between these systems. Keywords: microbiome, microbiota, celiac disease, acne, probiotics, skin, intestines, digestive system Agata Kozłowska-Surówka, Karolina Trzeciak Wyższa Szkoła Nauk o Zdrowiu w Bydgoszczy, ul. Jagiellońska 4, 85-067 Bydgoszcz +48 604 403 238 k.trzeciak@wsnoz.edu.pl Sposób cytowania / Cite Kozłowska-Surówka A, Trzeciak K. The gut-skin axis. The impact of selected intestinal dysfunctions on skin condition. Aesth Cosmetol Med. 2025;14(5):251-258. https://doi.org/10.52336/acm.2025.036 Oś jelito-skóra. Wpływ wybranych dysfunkcji jelit na stan skóry The gut-skin axis. The impact of selected intestinal dysfunctions on skin condition WSTĘP Do niedawna zaburzenia hormonalne uznawano za główny czynnik etiologiczny zmian skórnych o charakterze dermal- nym. Rozregulowany rytm dobowy, pośpiech życia i stres to jedne z wielu elementów mających wpływ na poziom energii, samopoczucie, jakość skóry i włosów. Do tego zła dieta, czę- sto zażywane leki i niska świadomość profilaktyki są kumula- cją czynników powodujących dysfunkcje jelit. Podjęta tema- tyka w niniejszym artykule opisuje zależności pomiędzy za- burzeniami jelitowymi a problemami skórnymi budzącymi niepokój wśród specjalistów. Trawienie to podstawowy proces układu pokarmowego, polegający na rozkładaniu pokarmu na prostsze związki, któ- re organizm może łatwiej przyswoić i wchłonąć. Proces tra- wienia może zachodzić na całym odcinku układu pokarmo- wego, jednak głównym miejscem jest odcinek dwunastnicy w jelicie cienkim. Trawienie w dwunastnicy ułatwiają enzymy trawienne wydzielane przez ścianę jelita, a także żółć z pę- cherzyka żółciowego i wątroby oraz sok trzustkowy z trzust- ki bogaty w enzymy trawiące węglowodany, białka oraz tłusz- cze [1-3]. Wchłanianie składników odbywa się drogą między- Review article / Artykuł przeglądowy 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 61 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wkomórkową na bazie dyfuzji lub transportu czynnego. Drogą dyfuzji transportowane są składniki niskocząsteczkowe prze- chodzące przez pory, a duże cząsteczki mogą być transporto- wane tą drogą przez błonę komórkową, jeśli są rozpuszczalne w warstwie lipidowej. Tutaj odbywa się transport aminokwa- sów i glukozy [1, 3]. Pofałdowanie struktury jelita i obecność kosmków jelito- wych znacznie zwiększa powierzchnię wchłaniania. Budowa jelit jest dostosowana do funkcji wchłaniania dzięki obecno- ści rąbka prążkowanego, którego enzymy odgrywają ważną rolę w procesie resorpcji składników odżywczych. Prawidło- wa motoryka jelit, odpowiednie wydzielanie i aktywność en- zymów, właściwe funkcjonowanie błony komórkowej oraz sprawne krążenie trzewne mają duże znaczenie dla efektyw- nego wchłaniania składników odżywczych w jelitach [1, 3, 4]. MIKROBIOM JELITOWY Mikrobiotą nazywa się ogół mikroorganizmów żyjących w danym środowisku. Mikrobiom to złożona społeczność ko- mensalnych, symbiotycznych i patogennych mikroorgani- zmów zasiedlających określone środowisko organizmu lub inne nisze ekologiczne. Mikrobiota zasiedlająca ludzki orga- nizm skupiona jest w większości w świetle układu pokarmo- wego, ale i również układu oddechowego czy skóry. Bakterie zasiedlające jelita człowieka pełnią istotną rolę w utrzyma- niu homeostazy organizmu – wspierają procesy metabolicz- ne, odpornościowe oraz różne funkcje fizjologiczne. Mikroby kontaktują się z układem odpornościowym organizmu po- przez tkankę limfatyczną jelita. Szacuje się, że w jelitach zdro- wego człowieka bytuje ponad 1000 gatunków mikroorgani- zmów, których łączna masa może sięgać nawet 2 kg. Mikro- biom silnie oddziałuje na strukturę i funkcjonowanie bariery jelitowej, wpływając zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio na wchłanianie, dystrybucję i metabolizm ksenobiotyków, modyfikując tym samym ich biodostępność. Stanowi także potężne zaplecze enzymatyczne organizmu – szacuje się, że nawet 20–30% związków obecnych w krwioobiegu pochodzi z aktywności bakterii jelitowych [5, 6]. Człowiek już w chwi- li narodzin zostaje wyposażony w określony zestaw genów drobnoustrojów, który stanowi podstawę kształtowania się mikrobiomu. Ilość i przewaga konkretnych gatunków bakterii zmienia się przez całe życie, jednak największy wzrost i róż- norodność bakterii zauważalne są do 12. roku życia. Ilość i ja- kość mikrobioty u ludzi uzależniona jest od strefy cywiliza- cyjnej zasiedlenia, czynników stresowych, jakości i zbilanso- wania pokarmów, stosowania antybiotykoterapii i przebytych infekcji. Najważniejszym okresem w tworzeniu prawidłowych proporcji mikrobiomu są pierwsze 3 lata życia. Na ilościowy i jakościowy skład mikrobioty w tym okresie istotnie wpływa- ją takie czynniki jak stan mikrobiomu matki w okresie oko- łociążowym, droga porodu (naturalna lub cesarskie cięcie), karmienie mlekiem matki oraz wczesny kontakt skórny [5, 6]. Zmniejszenie aktywności mikrobiomu jelitowego przyczynia się do nadmiernej przepuszczalności antygenów. Wywołuje to szereg chorób ze strony wielu układów, m.in.: celiakia, oty- łość, cukrzyca, choroby autoimmunologiczne i skórne. Od- krycie bakterii jelitowych zrewolucjonizowało naukę i lecze- nie chorób wcześniej nie wiązanych z jelitami [5, 6]. MIKROBIOM SKÓRY Mikrobiom skóry to złożony ekosystem mikroorganizmów: bakterii, grzybów, wirusów oraz roztoczy, które zasiedlają za- równo powierzchnię naskórka, jak i głębsze struktury, ta- kie jak mieszki włosowe i gruczoły skórne. Bakterie bytujące na powierzchni skóry, takie jak Proteobacteria i Staphylococ- cus spp. tworzą społeczności, które są głęboko połączone ze sobą i innymi mikroorganizmami. Grzyby komensalne, takie jak Malassezia spp. rosną zarówno jako rozgałęzione nitko- wate strzępki oraz jako pojedyncze komórki. Cząsteczki wiru- sa żyją zarówno swobodnie, jak i w komórkach bakteryjnych. Roztocza skórne, takie jak Demodex folliculorum i Demodex brevis żyją w mieszkach włosowych lub w ich pobliżu. Przy- datki skóry obejmują mieszki włosowe, gruczoły łojowe i gru- czoły potowe. Człowiek żyje w symbiozie z mikroorganizmami od zarania dziejów. Około 99% mikroorganizmów zasiedlających skórę stanowią gatunki niepatogenne, które współtworzą naturalną barierę ochronną i wspierają równowagę mikrobiologiczną skóry. Na każdy centymetr skóry przypada milion mikroorga- nizmów. Możliwości badawcze takie jak wymazy czy wycinki pozwalają je sklasyfikować na konkretne gatunki. Najliczniej spotykanymi bakteriami na skórze są: Cutibacterium sp, Co- rynebacterium sp., Staphylococcus sp., Staphylococcus epider- midis. Bakterie na skórze biorą udział w obronie przed pato- genami zewnętrznymi. Niektóre bakterie ściśle związane są z odpornością poprzez wydzielanie kwasów tłuszczowych wiążących się z niektórymi receptorami, np. z limfocytami T. Bakterie ściśle łączą się z utrzymaniem prawidłowego dla skóry pH – lekko kwaśnego. Bakterie patogenne bardziej wolą środowisko o wartościach pH zmierzających w stronę zasado- wego pH = 6 lub wyższego pH = 8 [7, 8]. Nabywanie mikrobioty skórnej zaczyna się z chwilą naro- dzin. Pierwsze bakterie zasiedlające skórę dziecka to te z ka- nału rodnego, następnie dzięki kontaktowi „skóra do skóry” kolonizację rozpoczynają matczyne mikroorganizmy. Mi- krobiom skóry ewoluuje w ciągu pierwszego roku, zwłasz- cza w pierwszych tygodniach po urodzeniu, a ta wczesna ko- lonizacja potencjalnie wpływa na długoterminową stabilność mikrobiomu i funkcję odpornościową skóry. Dwukierunko- wa transmisja drobnoustrojów między matką a niemowlę- ciem wydaje się mieć pierwszorzędne znaczenie w tym pro- cesie. Podczas przejścia przez okres dojrzewania mikrobiom skóry zmienia się wyraźnie z przewagi Firmicutes, Bacteroide- tes i Proteobacteria (beta- i gamma-proteobacteria) na bar- dziej lipofilowe Actinobacteria (Corynebacterium i Cutibacte- rium) [6-8]. 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 62 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” WW prawidłowej, niezmienionej chorobowo skórze obser- wuje się największą różnorodność mikrobiologiczną w po- równaniu do skóry atopowej czy trądzikowej. W społeczeń- stwie wysoko zurbanizowanym, gdzie choroby i zmiany skór- ne są dużo częstsze, zauważa się dużo mniej liczną mikroflorę skórną, co pozwala łączyć dysfunkcję skóry z brakiem różno- rodności mikroorganizmów, a nie z przewagą lub brakiem konkretnych szczepów [9]. ZMIANY SKÓRNE Skóra człowieka zaczyna być jednym z fundamentalnych mo- nitorów chorób i stanów zapalnych wewnątrz organizmu. Na jej powierzchni może dojść do patologicznych zmian, niebę- dących fizjologicznym przejawem. Zmiany skórne, nazywa- ne wykwitami można podzielić według trzech kryteriów: ze względu na lokalizację, liczebność oraz rodzaj. Ze względu na typ pochodzenia wykwitu wyróżnia się podtypy pierwot- ne i wtórne (tabela 1). Przedstawione w tabeli 1 zmiany pierwotne i wtórne są podstawowymi objawami przejawu zmiany fizjologii w obrę- bie skóry. Wykwity skórne pojawiające się na skórze są naj- częściej następstwem chorób, które w swojej etiologii mogą mieć pochodzenie genetyczne, egzogenne i endogenne. Do czynników egzogennych wywołujących wykwity skórne zali- cza się: wirusy, bakterie, rośliny, zwierzęta, cząsteczki alergi- zujące, czynniki fizyczne i chemiczne. Czynniki te oddziałują na skórę w wyniku bezpośredniego kontaktu z jej powierzch- nią, rzadziej pośrednio. Czynniki wewnętrzne prowadzące do powstawania wykwitów skórnych to najczęściej konsekwen- cje zaburzeń lub chorób różnych układów organizmu, takich jak nerwowy, pokarmowy, hormonalny czy immunologicz- ny. Choroby takie jak niewydolność nerek, schorzenia wątro- by, niedokrwistość, zapalenie błony śluzowej żołądka czy za- burzenia pracy trzustki mogą powodować charakterystyczne zmiany skórne, które niekiedy wskazują na konkretną jed- nostkę chorobową [10]. W następstwie ekspozycji organizmu na czynniki biolo- giczne (wirusy, bakterie), chemiczne (zanieczyszczenie śro- dowiska, leki) lub fizyczne (promieniowanie UV) na skórze mogą powstawać mniej lub bardziej rozwinięte wykwity cho- robowe [10]. DYSFUNKCJE W OBRĘBIE JELIT I ICH WPŁYW NA SKÓRĘ Jelita człowieka to niezwykle złożony narząd, zawierający oko- ło 100 milionów neuronów, które tworzą autonomiczny układ nerwowy odpowiedzialny za komunikację między komórka- mi nerwowymi całego układu pokarmowego. Tym sposobem sygnał o trawieniu pokarmu w jego odcinku nie jest zależny od sygnału mózgowego, a komunikacja przekaźnikowa po- między dwoma tymi układami działa dzięki nerwowi błędne- mu. Neuroprzekaźniki wydzielane w mózgu, takie jak dopa- mina, stymulują jelita i wpływają na ich motorykę, szczegól- nie w sytuacjach stresowych. Skóra jako narząd również jest odbiorcą wielu sygnałów i przekaźników mózgowych. Gru- czoł łojowy reaguje na metabolity kortykotropiny, uwalniane w odpowiedzi na aktywację receptorów stresu. Prowadzi to do nasilonego złuszczania wewnątrz gruczołu oraz zwiększonej produkcji łoju, co może sprzyjać powstawaniu niektórych wy- kwitów skórnych [12-14]. Jelita i skórę łączą cechy budowy po- chodzenia nabłonkowego oraz funkcje odpornościowe. Skó- ra mająca kontakt ze środowiskiem zewnętrznym odgrywa rolę obronną podczas kontaktu z ciałami obcymi, środowi- skiem zewnętrznym, czynnikami biologicznymi, chemiczny- Tabela 1 Zestawienie zmian skórnych Rodzaje wykwitów ze względu na pochodzenie Wykwity pierwotneWykwity wtórne Plama wykwit płaski o innym zabarwieniu niż skóra niezmienio- na chorobowo, plama jest płaska i niewyczuwalna przy dotyku Łuska wynik nieprawidłowego rogowacenia naskórka lub skutek stanu zapalnego Grudka zmiana skórna wyniosła ponad powierzchnię skóry mo- gąca mieć inne zabarwienie, może być gładka, złuszczają- ca, sącząca lub ustępująca bez blizn Strup powstaje wskutek zaschnięcia płynów ustrojowych jak krew, surowica albo treści ropnej Bąbel zmiana wyniosła ponad powierzchnię skóry, powstaje w wyniku wysięku płynu surowiczego do tkanki łącznej Nadżerkaubytek naskórka Guzek i guz wyniosła ponad powierzchnię zmiana pozostawiająca zwykle po sobie bliznę Owrzodzenieubytek skóry właściwej, ustępując pozostawia bliznę Pęcherz wykwit będący ponad powierzchnią skóry wypełniony płynem Bliznapowstaje w wyniku wypełnienia ubytku Krosta typ pęcherzyka od początku wypełniony treścią ropną, najczęściej występująca w okolicy aparatu włosowo-ło- jowego Źródło: Opracowanie własne na podstawie [10] 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 63 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wmi i fizycznymi. Jelita również odgrywają rolę odpornościo- wą w kontakcie ze spożywanymi pokarmami zawierającymi antygeny. Układ odpornościowy stanowi istotne ogniwo łą- czące układ nerwowy i pokarmowy, a jelita – oprócz roli tra- wiennej – pełnią także funkcję odżywczą, dostarczając meta- bolity i składniki niezbędne dla wszystkich komórek organi- zmu, w tym komórek skóry. Oś jelito–mózg–skóra działa jako zintegrowany system, w którym wszystkie elementy pozosta- ją w stałej, wzajemnej interakcji [13-15]. Nieszczelność ściany jelita Zespół nieszczelnego jelita powoduje zwiększoną przepusz- czalność bariery jelitowej, co prowadzi do rozwoju stanu za- palnego oraz zaburzeń trawienia i wchłaniania wynikają- cych z uszkodzenia błony śluzowej jelit. Jednocześnie zespół ten sprzyja zaburzeniom równowagi mikroflory jelitowej. Do uszkodzenia ścisłych połączeń między komórkami nabłonka, odpowiedzialnych za szczelność jelit, mogą prowadzić różne czynniki, takie jak alergie pokarmowe, przewlekły stres, in- fekcje, ciąża czy nieprawidłowa dieta. Połączenia ścisłe wy- kazują zdolność adaptacji do warunków odbiegających od fi- zjologicznych. Jednym z pierwszych poznanych czynników powodujących ich odwracalne osłabienie jest enterotoksyna Vibrio cholerae, która naśladuje działanie endogennego mo- dulatora – zonuliny. Zwiększona aktywność zonuliny zosta- ła zauważona pod wpływem działania bakterii oraz gliadyny. W badaniach zauważono, że początkowy odcinek jelita jest pozbawiony bakterii, a rozpoczęcie kolonizacji tego odcinka zwiększa aktywność szlaku zonuliny, co powoduje nieszczel- ność jelit [16, 17]. Na zwiększoną przepuszczalność błony jelitowej wpływają także bakterie patogenne, które łącząc się z enterocytami za- burzają integralność nabłonka. Ułatwia to ich przenikanie do głębszych warstw jelita jednocześnie osłabiając mechanizmy obronne poprzez wychwytywanie antygenów bezpośrednio ze światła jelita [18]. Ważnym czynnikiem sprzyjającym rozszczelnieniu jelit jest stres, podczas którego z tylnego płata przysadki mózgowej uwalniana jest kortykotropina, wpływająca na zwiększenie przepuszczalności bariery jelitowej. Stymulacja kory nadner- czy do wydzielania kortyzolu i uwalniania stresorów stymulu- je motorykę jelit za pomocą komórek tucznych i makrofagów. Dochodzi do osłabienia komórek połączeń ścisłych i prze- puszczalności jelit. Stres ściśle łączy się z osłabieniem skła- du i jakości mikroflory jelitowej, w których zaczynają przewa- żać patogenne bakterie doprowadzające do uszkodzenia bło- ny jelitowej [19, 20]. Do przyczyn powstawania przepuszczalności jelit zalicza się również nieodpowiednią dietę, w tym spożywanie niedo- statecznej ilości włókna pokarmowego w postaci błonnika roślinnego – owoców i warzyw. Alergie pokarmowe, szczegól- nie na silne antygeny jak produkty mleczne, orzechy, kakao nasilają uszkodzenia. Ponadto warto zauważyć, że największy przewrót w składzie jelit odgrywają antybiotyki oraz niestery- dowe leki przeciwzapalne. W wyniku przedostawania się tok- syn do organizmu następuje bezustanna stymulacja leukocy- tów oraz produkcja przeciwciał IgA, co doprowadza do wielu schorzeń i chorób autoimmunologicznych np. Hashimoto czy reumatoidalne zapalenie stawów. W wyniku nagromadze- nia toksyn krążących w organizmie, oprócz objawów ogólno- ustrojowych, na skórze mogą pojawiać się różnorodne zmia- ny – od krostek i grudek po liszaje i egzemy. Trądzik i skupi- ska łusek na ciele są najczęstszym objawem skórnym u osób z nieszczelnością jelit [19, 20]. Zanik kosmków jelitowych Kosmki jelitowe to zbudowane z tkanki nabłonkowej liczne małe wypustki pokrywające wnętrze jelita cienkiego o podłuż- nym, zwężającym się ku górze kształcie. Kosmki wzdłuż swe- go wnętrza wyposażone są w naczynie chłonne. Cała struktu- ra liczy od 0,3 mm do 1,5 mm, jest silnie unerwiona i ukrwio- na. Najistotniejszą rolą kosmków jelitowych jest zwiększona powierzchnia wchłaniania pokarmów do organizmu: amino- kwasy, witaminy, składniki mineralne i węglowodany. Do zani- ku kosmków jelitowych może dojść w wyniku choroby trzew- nej – celiakii, w której indukującą przyczyną jest gluten. Gluten jest wspólną umowną nazwą zbioru wszystkich prolamin po- chodzących ze zbóż mających niekorzystny wpływ układ po- karmowy. Objawy celiakii mogą być ściśle związane z układem pokarmowym, jednak coraz częściej spotyka się nietypowe ob- jawy celiakii, wstępnie niekojarzone z tą chorobą. Niejedno- rodne objawy celiakii doprowadzają do dużej trudności z jej diagnostyką. Po spożyciu pokarmu z glutenem zaczyna być on rozkładany w dwunastnicy na mniejsze peptydy z wysoką za- wartością proliny i glutaminy. Peptydy poprzez połączenia ści- słe przechodzą do błony śluzowej jelita cienkiego, a następnie dochodzi do deaminacji do kwasu glutaminowego. Kwas glu- taminowy wykazuje wysokie podobieństwo do komórek an- tygenowych na komórkach dendrytycznych co prowadzi do zwiększonej syntezy cytokin zapalnych. Rozwija to przewlekły proces zapalny jelita cienkiego objawiającego się przerostem krypt jelitowych i jednoczesnym stopniowym skracaniem ko- smków jelitowych aż po ich eliminację [21-23]. W momencie zniszczenia lub zaniku kosmków jelitowych dochodzi do zaburzenia trawienia w odcinku jelita, zaburze- nia wchłaniania oraz szeregu nieprawidłowości w wyniku nie- doboru składników. Typowymi objawami celiakii są: wzdęcia, bóle brzucha, biegunka oraz silny ból brzucha. Natomiast ob- jawów ze strony niedoborów pokarmowych i witaminowych jest wiele więcej. W pierwszej kolejności zauważa się: apatię, bóle głowy, anemię, spadek masy ciała i odporności. Innymi objawami są: nietolerancje pokarmowe, migreny, bóle sta- wów, depresja, niedobór witamin rozpuszczalnych w tłusz- czach, zapalenie tarczycy, niepłodność i wiele innych. Celiakia ma podłoże genetyczne, a ze względu na postęp technologicz- ny diagnozuje się coraz więcej chorych [21, 24, 25]. 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 64 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” WObjawem skórnym częstym u osób z chorobą trzewną jest choroba Duhringa inaczej opryszczkowe zapalenie skóry, wy- glądem przypomina rozległą opryszczkę skórną. Objaw skór- ny jest w typie grudek, pęcherzy, rumienia, symetrycznie umieszczone i swędzące. Lokalizacja zmian jest głównie w ob- rębie: kolan, łokci, karku, twarzy, owłosionej skóry głowy i po- śladków. Celiakia również powoduje uszkodzenie bariery hy- drolipidowej naskórka, co jest następstwem wielu problemów naskórkowych, w tym suchości, wysypki i podrażnień. W wy- niku zaburzonego wchłaniania witamin i składników mine- ralnych skóra u osób z celiakią jest często blada, o nierówno- miernym kolorycie i pozbawiona blasku. Na skórze dochodzi do nadmiernego rogowacenia skóry, najczęściej miejscowo, co objawia się rogowaceniem okołomieszkowym [26, 27]. Zespół upośledzonego wchłaniania Zespół upośledzonego wchłaniania to grupa schorzeń, w któ- rych dochodzi do zaburzeń w przyswajaniu jednego lub kilku składników odżywczych przez błonę jelita cienkiego. Konse- kwencją upośledzonego wchłaniania są braki składników od- żywczych. Zaburzone wchłanianie wynikać może z uszkodze- nia błony jelita, do której dochodzi w przebiegu schorzeń ce- liakii, choroby Leśniewskiego-Crohna, zespołu krótkiego jelita, infekcji grzybiczych, chorób pasożytniczych. Niedobór enzy- mów trawiennych może być wrodzony jak w przypadku enzy- mu laktazy (alaktacja) lub fenyloketonuria. Za niedobory enzy- mów odpowiedzialne mogą być również dysfunkcje narządów wydzielających enzymy: wątroba lub trzustka. Leki niesteroido- we oraz przeciwzapalne mogą prowadzić do zaburzeń wchła- niania, których objawy przedstawiono w tabeli 2 [28]. Diagnostyka zaburzeń wchłaniania składników odżyw- czych, oparta na obserwowanych objawach, może być pro- wadzona z wykorzystaniem różnych narzędzi diagnostycz- nych, takich jak: test Schillinga, stosowany przy podejrzeniu niedoboru witaminy B12, polega na ocenie ilości witami- ny wydalanej z moczem po podaniu znakowanej radioizoto- pem witaminy B12, diagnostyka z pobraniem wycinka, USG jamy brzusznej, badanie kału, ogólne badanie moczu, bada- nie krwi [29]. ZABURZENIA W ILOŚCI I JAKOŚCI MIKROBIOMU JELIT Kolonizacja mikrobiomu w jelitach jest ściśle związana ze zdrowiem człowieka, do którego zaliczyć można: prawidło- we trawienie, utrzymanie prawidłowej bariery jelitowej, ha- mowanie procesów zapalnych i produkowanie przeciwciał IgG. Zaburzenia tych funkcji powodują nadwrażliwość pokar- mową, co indukuje wiele procesów zapalnych. Zatem zabu- rzenie w mikrobiocie jelitowej jest wiązane nie tylko z odcin- kiem układu pokarmowego i jego chorób, ale i również ca- łego ustroju. Prawidłowe reagowanie i nabywanie tolerancji na antygeny ma ścisły związek ze składem mikrobioty jelito- wej, która wytwarza przeciwciała reagujące krzyżowo z anty- genami drobnoustrojów. Prawidłowy skład jelitowej mikro- flory nie wywołuje w zdrowym jelicie reakcji alergicznej i za- palnej [30]. Wpływ czynników na zmianę składu prawidłowej mikro- bioty jelit mają przede wszystkim: poród (cesarskie cięcie), brak wystarczająco długiego okresu karmienia piersią, zbyt wczesne wprowadzanie pokarmów stałych, antybiotykote- Tabela 2 Objawy wynikające z niedoborów składników Składnik pokarmowy Objawy ogólnoustrojoweObjawy skórne Białkaobrzęki nóg, obrzęki innych partii ciała, zaburzenia odporności, za- burzenia krzepnięcia krwi, spadki odporności, bóle mięśni i stawów wypadanie włosów, sucha skóra, osłabione paznokcie, zmniej- szona gęstość skóry Tłuszczebiegunka tłuszczowa, niedobory witamin A, D, E, K; zaburzenie pra- cy serca, nerwowość, suchość gałek ocznych, zaburzenia koncentra- cji, zburzenie hormonalne suchość skóry, zaburzenie bariery wodno-lipidowej, utrata elastyczności, wyraźne szybkie starzenie się skóry, wypada- nie włosów Węglowodanybiegunka, wzdęcia, nadmierne oddawanie gazów, bóle głowy, osła- bienie zaburzenia bariery wodno-lipidowej, suchość skóry Witaminy z grupy B niewydolność serca i układu nerwowego, suchość gałek ocznych, depresja, choroby zębów, niedokrwistość suchość skóry, nadmierne złuszczanie naskórka, zaczerwie- nienie skóry, łojotokowe zapalenie skóry Witamina Aświatłowstręt, problemy z płodnościąnadmierne rogowacenie skóry, suchość skóry, trądzik Witamina Dosłabienie kości i mięśni, szybkie przemęczanie się, bezsenność, biegunki, nadciśnienie, obniżona odporność, pogorszenie stanu uzębienia stany zapalne skóry, wolne gojenie się ran Witamina Kkrwiomocz, długi czas krzepnięcia krwi, zwiększona podatność na infekcje powstawanie siniaków, naczynka, powolna regeneracja skóry Witamina Cbóle mięśni i stawów, obniżenie odporności powolne gojenie ran, zapalenie okołomieszkowe, szarość skóry Żelazoanemia, niedokrwistośćnadmierne wypadanie włosów, pieczenie skóry Źródło: opracowanie własne na podstawie [28] 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 65 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wrapie, niewystarczająca ilość błonnika w diecie, dieta wyso- kocukrowa, zabiegi operacyjne, zły stan psychiczny. Wszelkie modyfikacje środowiska jelitowego mogą wpływać na skład mikroflory, prowadząc m.in. do osłabienia populacji korzyst- nych bakterii z rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium, Bac- teroides oraz zwiększenia ilości bakterii Clostridium diffici- le, enterobakterii oraz drożdży Candida albicans. Wpływ tego zachwiania sprzyja przedostaniu się do jelit i namnożeniu Escherichia coli, Bacillus i Clostridium [30]. Na podstawie badań wykonywanych na różnych grupach społecznych, cywilizacjach zamieszkujących różne strefy ob- szaru Ziemi oraz grup osób z konkretnymi przypadłościami problemów skórnych takich jak: łuszczyca, trądzik, zaburze- nie płaszcza hydrolipidowego czy łysienia plackowatego uda- ło się połączyć braki w konkretnych szczepach bakterii z kon- kretnym objawem skórnym [6]. W chorobach łuszczycowych zauważono w badaniach kału i krwi: przewlekłą sekrecję cytokin prozapalnych, wzrost zo- nuliny, wzrost alfa-1-antrypsyny – inhibitor silnie związany z procesem zapalnym oraz charakterystyczny łuszczycowy rdzeń kałowy. Ponadto spadek ilości bakterii w badaniu mi- kroflory jelitowej: Bacterioides, Bifidobacterium, Coproccocus spp, Rumonococcus, Pseudobutyrivibrio xylanivorans. W przy- padku atopowego zapalenia skóry i chorób alergicznych, dzie- dziczona jest skłonność do tego typu schorzeń. W szerokich badaniach u osób z atopowym zapaleniem skóry zauważono wzrost przepuszczalności jelit, wzrost endotoksyn we krwi, zwiększone eozynofilowe białka X w kale, wzrost metaboli- tów D-arbinitolu, spadek witaminy D, obniżoną diaminook- sydazę. W mikrobiomie osób z atopowym zapaleniem skóry zauważono wzmożoną ilość Bifidobacterium breve oraz obni- żoną ilość Bifidobacterium catenulatum. W przypadku trądzi- ku, bardzo długo ograniczano się do leczenia miejscowego i rozpoznawania patologicznych odchyleń do fizjologii skóry. Podczas badań u osób z przejawem trądziku zauważono cały wachlarz nieprawidłowości ogólnoustrojowych, co prowadzi do wniosku, że trądzik jest tylko objawem. U pacjentów z trą- dzikiem wykryto obniżone stężenie białka wiążącego insuli- nopodobny czynnik wzrostu, wzrost stężenia leptyny, zwięk- szoną ekspresję cytokinin prozapalnych. Mikrobiota u osób z trądzikiem jest wyraźnie mało zróżnicowana, co ma wyso- ko prozapalny potencjał. W przypadku trądziku obserwuje się obniżony poziom drobnoustrojów takich jak Clostridium, Clo- stridiales, Lachnospiraceae, Ruminococcaceae oraz Firmicu- tes, przy jednoczesnym zwiększeniu liczby patogennych bak- terii z rodzaju Bacteroides spp. [6]. NIETOLERANCJE POKARMOWE Nietolerancje pokarmowe są niewłaściwą reakcją ze strony or- ganizmu na pokarmy, które u zdrowego człowieka nie wyka- zują szkodliwych objawów i reakcji. Nietolerancje dzielą się na alergiczne i niealergiczną nadwrażliwość na konkretne pro- dukty. Do nietolerancji pokarmowych niealergicznych zalicza się nadwrażliwość enzymatyczną, która może być pierwot- na (wrodzona) lub być wynikiem choroby układu pokarmo- wego, która prowadzi do uszkodzenia nabłonka jelit. Aż 26% osób z alergią pokarmową wykazuje jednocześnie nietoleran- cję laktozy. W wyniku przebiegu nietolerancji uszkodzona zo- staje błona śluzowa jelit i dochodzi do biegunek osmotycznych o wodnistym stolcu. Nasilenie objawów związane jest z ilością spożytych produktów lub indywidualnym przebiegiem reakcji. Do wzmożonych przyczyn nietolerancji pokarmowych zalicza się nietolerancję na histaminę zawartą w produktach lub en- dogenne wytwarzanie histaminy w takich produktach jak: cie- lęcina, wołowina, sery, pomidory, truskawki, czekolada. U osób z nietolerancją histaminy zauważa się objawy bólu brzucha, migren, zawrotów głowy, pokrzywek skórnych, trądziku. Na inne nietolerancje pokarmowe mogą wpływać barwniki spo- żywcze, konserwanty i przeciwutleniacze [12, 27]. PROBIOTYKOTERAPIA I ISTOTNE DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU POPRAWĘ OGRANICZENIA ROZWOJU SCHORZEŃ DERMATOLOGICZNYCH Nieprawidłowa absorbcja witamin i składników mineralnych przyczynić może się do braku potrzebnych mikro- i makro- elementów do prawidłowego funkcjonowania organizmu w tym skóry i jej przydatków. Rozregulowanie pracy jelit spo- wodowane jest głównie dysbiozą jelit. Probiotykoterapia zna- cząco wspomaga prawidłowe funkcjonowanie jelit. Probiotyki to żywe mikroorganizmy w postaci bakterii fermentacji mle- kowej oraz wybranych szczepów drożdży, które naturalnie występują w jelitach człowieka i wspierają równowagę mi- kroflory. Wpływają korzystnie zarówno na funkcjonowanie jelit, jak i na procesy zachodzące w całym organizmie, wspie- rając ogólną równowagę metaboliczną. Probiotyki w suple- mentach muszą być oznaczone czystością drobnoustrojo- wą (nie mogą zawierać bakterii chorobotwórczych). Probio- tyki poddawane są suszeniu sublimacyjnemu, co wpływa na zachowanie ich bezpieczeństwa i żywotności podczas użyt- kowania. Niedostateczna ilość bakterii jelitowych u dorosłe- go człowieka jak Lactibacillus plantarum, Lactibacillus bifi- dus, Lactobacillus helveticus, Lactobaccilus bulgaris, Bifido- bacterium breve może prowadzić do pogorszenia nawilżenia skóry, jej poszarzenia, powstawania zmarszczek, stanów za- palnych oraz zaburzeń w procesie regeneracji i regulacji na- skórka. Probiotyki pozytywnie wpływają ogólnoustrojowo regulując procesy przeciwzapalne i usprawniając wchłania- nie wielu witamin, w tym przede wszystkim witamin z grupy B i K, równocześnie przeciwdziałając wchłanianiu negatyw- nych dla organizmu substancji. Probiotyki wpływają na więk- szą tolerancję organizmu m.in. na laktozę, aktywują makrofa- gi i zwiększają produkcję limfocytów i leukocytów. Korzystne działanie probiotyków na mikrobiotę jelitową, która pozosta- je w ścisłej relacji z mikrobiomem skóry, przekłada się za- równo na zahamowanie łojotoku, wyciszenie stanów zapal- nych, ograniczenie powstawania nowych zmian skórnych, jak 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 66 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wi na poprawę nawilżenia oraz zmniejszenie utraty wody przez naskórek. Probiotyki wspierają organizm w łagodzeniu skut- ków stresu, co sprzyja poprawie wyglądu skóry i redukcji do- legliwości skórnych pojawiających się w jego następstwie. Do prawidłowego zasiedlenia i funkcjonowania mikrobiomu niezbędne jest utrzymanie odpowiednich warunków środo- wiskowych, w tym m.in. ograniczenie stresu, dostarczenie właściwych substancji odżywczych dla probiotyków oraz mi- nimalizowanie składników wywołujących dysbiozę. Choroby skóry dużo częściej występują w krajach zachodnich, co wiąże się z różnicami w diecie względem krajów wschodnich. Ogra- niczenie tłuszczów negatywnie wpływających na kondycję skóry, takich jak te zawarte w margarynie, wyrobach cukier- niczych i fast foodach; rafinowanych węglowodanów, czeko- lady, produktów mlecznych wywołujących wysoki indeks gli- kemiczny jest niezbędne do obniżenia poziomu hormonów bezpośrednio związanych z trądzikiem i stanem zapalnym. W terapii probiotycznej ważne jest stosowanie odpowiednio dobranych szczepów bakterii dopasowanych do konkretne- go problemu, a także prebiotyków i wysokiej podaży błonnika pokarmowego, który stanowi pożywkę dla probiotyków i ha- muje rozwój bakterii patogennych. Prebiotyki, takie jak inu- lina czy skrobia oporna, wspierają działanie probiotyków, do- starczając im składników niezbędnych do wzrostu i aktywno- ści w jelitach. W nowoczesnej kosmetologii również stosuje się wykorzystywanie nieożywionych bakterii probiotycznych lub ich cząstek w zabiegach skórnych i w kosmetykach pielę- gnacyjnych twarzy, ciała i skóry głowy. Zewnętrzne wspiera- nie mikrobiomu skóry pomaga przywrócić równowagę bak- teryjną, ograniczając aktywność drobnoustrojów patogen- nych, zmniejszając wydzielanie sebum oraz normalizując procesy keratynizacji. Udowodniono też regulację przezna- skórkowej utraty wody i ochronę przeciwsłoneczną dzięki za- stosowaniu kosmetyków z probiotykami [34-36]. Witamina D jest niezbędna do utrzymania prawidłowej go- spodarki wapniowo-fosforanowej oraz zapewnienia prawi- dłowego wzrostu i mineralizacji kości. W wyniku właściwej ilości witaminy D, wchłanianie wapnia i innych składników zachodzi prawidłowo. Witamina D odgrywa także ważną rolę w procesach apoptozy i różnicowania komórek, regulując ekspresję ponad 50 genów związanych z funkcjonowaniem m.in. nerek, jelit, serca, mózgu i skóry. Brak witaminy D spo- wodowany jest brakiem nasłonecznienia, małą ilością ruchu, brakiem zbilansowanej diety, otyłością ograniczającą biodo- stępność witaminy D, niektórymi chorobami jak nadczyn- ność tarczycy lub zespół złego wchłaniania. Synteza witami- ny D odbywa się w 80-90% w skórze. U dorosłego człowieka poziom tej witaminy powinien utrzymywać się na poziomie 30-80 ng/ml. Witamina D wchłaniana jest głównie w jeli- cie czczym po spożyciu z pokarmem. Jej przyswajalność się- ga około 80% i przebiega najefektywniej w obecności tłusz- czów oraz lipidów. Witamina D zalecana jest w suplementacji u osób z problemami skórnymi związanymi z nieprawidłową pracą gruczołów łojowych, takimi jak trądzik pospolity i różo- waty, a także w przypadku dermatoz grudkowych (np. lisza- ja płaskiego), nadmiernej keratynizacji, łuszczycy, nadwraż- liwości skóry oraz wspomagająco w terapii nowotworów skó- ry. Przy nowotworach skóry spowalnia namnażanie komórek, a nawet jest w stanie je zatrzymać [11, 38, 39]. Kwasy omega-3 należą do grupy wielonasyconych kwasów tłuszczowych, które nie są syntetyzowane przez organizm ludzki i muszą być dostarczane egzogennie. Do kwasów ome- ga-3 należą kwas alfa-linolenowy, kwas dokozaheksaenowy i kwas eikozapentaeonowy. Dziennie należy dostarczać około 500 mg kwasu alfa-linolenowego (ALA), z którego organizm może syntetyzować dwa pozostałe kwasy omega-3. Kwasy te występują głównie w roślinach i olejach roślinnych, z których najbogatszym źródłem jest olej lniany. Kwasy omega-3 wyka- zują w organizmie działanie przeciwzapalne, wspierają pra- widłowe funkcjonowanie jelit oraz łagodzą przebieg chorób o podłożu zapalnym, takich jak reumatoidalne zapalenie sta- wów. Kwasy omega-3 wpływają korzystnie na stan mikroflo- ry jelitowej, a co za tym idzie mają wysoki wpływ na korzyść ogólnoustrojową, w tym skórę. U osoby z regularną podażą kwasów omega-3 zauważono wzrost ilości bakterii: Bifido- bacterium i Lactobacillus oraz niektórych bakterii typu Bac- teroidetes. Suplementacja kwasów omega-3 wpływa również na zmniejszenie przepuszczalności jelit i stymuluje odbudo- wę bariery ścian jelitowych w procesie keratynizacji, ograni- cza skórne odparowywanie wody, Niedobór w/w kwasów za- uważalny jest w chorobach takich jak łuszczyca oraz atopo- we zapalenie skóry. Brak kwasów omega-3 częściej powoduje trądzik zaskórnikowy w wyniku zatkania ujść w gruczole łojo- wym. Największą zawartość kwasów omega-3 odnaleźć moż- na w oleju lnianym, oleju z wiesiołka i ogórecznika [40-42]. Maślan sodu, czyli postać soli sodowej kwasu masłowego korzystnie wpływa na regenerację jelit. Kwas masłowy jest krótkołańcuchowym kwasem tłuszczowym i jest substan- cją, która dostarcza nabłonkowi jelit energię. Wytwarzany jest przez drobnoustroje w jelicie, głównie przez bakterie fer- mentujące. Dostarczanie składników, z których bakterie jeli- towe mogą syntetyzować potrzebne związki (np. mleka, twa- rogu, kiszonek czy soi), często okazuje się niewystarczające do pełnej regeneracji ścian jelit. Integralność błony jelita oraz jego funkcjonowanie ma kluczową rolę w procesach wchła- niania, ochrony przed patogenami i prawidłowej motoryki je- lit. Kwas masłowy obecny w świetle jelita zwiększa przepływ wody i dostarczanie sodu. Niedobór kwasu masłowego w je- litach prowadzi do zaburzeń funkcjonowania zarówno jeli- ta grubego, jak i cienkiego, co skutkuje osłabieniem proce- sów regeneracji błony śluzowej, niedoborami energetyczny- mi oraz zwiększoną przepuszczalnością ścian jelit sprzyjającą występowaniu problemów trawiennych, szczególnie w przy- padkach jelita drażliwego, jelita wrzodziejącego, stanach po- operacyjnych i silnych inwazjach polekowych. 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 67 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” WNext >