< PreviousNależy podkreślić, że w literaturze można już znaleźć do- niesienia o dalszych modyfikacjach etosomów, które obej- mują między innymi układy binarne zawierające inny alko- hol oprócz etanolu, zazwyczaj glikol propylenowy lub izopro- panol [2, 3, 24]. PODSUMOWANIE Zastosowanie etosomów wykracza szeroko poza kosmetolo- gię, gdzie wykorzystuje się je do transportu substancji prze- ciwstarzeniowych czy nawilżających. Ich potencjał jest rów- nież wykorzystywany w farmakologii, gdzie znajdują zasto- sowanie w dostarczaniu leków i szczepionek. Dodatkowo trwają badania nad wykorzystaniem etosomów w połączeniu ze związkami ziołowymi, co może przynieść kolejne korzyści. Mimo pewnych ograniczeń, struktury te są wciąż udoskona- lane, a zastosowanie ich w przemyśle wiąże się z wieloma za- letami, czyniąc je bardzo obiecującą technologią. LITERATURA / REFERENCES 1 . Balwierz R, Sarecka-Hujar B, Marciniak D, et al. Zastosowanie liposo- mów w kosmetologii. Kosmetologia Estetyczna. 2017;6(4):341-345. 2 . Nsairat H, Khater D, El Sayed Espinar U, et al. Liposomes: structure, composition, types, and clinical applications. Heliyon. 2022;8:e09394. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e09394 3 . Dhillon A, Singh RV, Senwar K. An extensive review on novel liposomes: classification, methodology, characterization, current formulations. In- ternational Journal of Drug Delivery Technology. 2024;14:1842-1852. https://doi.org/10.25258/ijddt.14.3.83 4 . Thapa Magar K, Boafo G, Li X, et al. Liposome-based delivery of biologi- cal drugs. Chinese Chemical Letters. 2022;33(2):587-596. https://doi.org/10.1016/j.cclet.2021.08.020 5 . Touitou E, Dayan N, Bergelson L, et al. Ethosomes—novel vesicular carriers for enhanced delivery: characterization and skin penetration properties. Journal of Controlled Release. 2000;65(3):403-418. https://doi.org/10.1016/S0168-3659(99)00222-9 6 . Verma P, Pathak K. Therapeutic and cosmeceutical potential of etho- somes. Journal of Advanced Pharmaceutical Technology & Research. 2010;1(3):274-282. https://doi.org/10.4103/0110-5558.72415 7 . Dayan N, Touitou E. Carriers for skin delivery of trihexyphenidyl HCl: ethosomes vs. liposomes. Biomaterials. 2000;21(18):1879-1885. https://doi.org/10.1016/S0142-9612(00)00063-6 8 . Sankara V, Wilsona V, Sirama K, et al. Topical delivery of drugs using ethosomes: a review. Indian Drugs. 2019;56(8):7-20. https://doi.org/10.53879/id.56.08.11504 9 . Lopez-Pinto JM, González-Rodríguez ML, Rabasco AM. Effect of chole- sterol and ethanol on dermal delivery from DPPC liposomes. Internatio- nal Journal of Pharmaceutics. 2005;298(1):1-12. https://doi.org/10.1016/j.ijpharm.2005.02.021 10 . Niu XQ, Zhang DP, Bian Q, et al. Mechanism investigation of ethoso- mes transdermal permeation. International Journal of Pharmaceutics X. 2019;1:100027. https://doi.org/10.1016/j.ijpx.2019.100027 11 . Girhepunje K, Pal R, Gevariya H, et al. Ethosomes: a novel vesicular car- rier for enhanced dermal delivery of ciclopirox olamine. Der Pharmacia Lettre. 2010;2(1):360-367. 12 . Lodzki M, Godin B, Rakoua L, et al. Cannabidiol – transdermal delivery and anti-inflammatory effect in a murine model. Journal of Controlled Release. 2003;93:377-387. 13 . Paolino D, Lucania G, Mardente D, et al. Ethosomes for skin delivery of ammonium glycyrrhizinate: in vitro percutaneous permeation through human skin and in vivo anti-inflammatory activity on human volunte- ers. Journal of Controlled Release. 2005;106(1-2):99-110. https://doi.org/10.1016/j.jconrel.2005.04.007 14 . Cândido TM, De Oliveira CA, Ariede MB, et al. Safety and antioxidant ef- ficacy profiles of rutin-loaded ethosomes for topical application. AAPS PharmSciTech. 2018;19(4):1773-1780. https://doi.org/10.1208/s12249-018-0994-3 15 . Dhiman A, Singh D, Fatima K, et al. Development of rutin ethosomes for enhanced skin permeation. International Journal of Traditional Medicine and Applications. 2019;1(1):4-10. https://doi.org/10.18689/ijtma-1000102 16 . Sankar V, Wilson V, Siram K, et al. Topical delivery of drugs using etho- somes: a review. Indian Drugs. 2019;56(8):7-20. https://doi.org/10.53879/id.56.08.11504 17 . Iskandarsyah I, Puteri AW, Ernysagita E. Penetration test of caffeine in ethosome and desmosome gel using an in vitro method. International Journal of Applied Pharmaceutics. 2017;9(Suppl 1):120-123. https://doi.org/10.22159/ijap.2017.v9s1.69_76 18 . Tuncai TS. Preparation and characterization of caffeine-loaded liposo- me and ethosome formulations for transungual application. Turkish Jo- urnal of Pharmaceutical Sciences. 2018;15(2):178-183. https://doi.org/10.4274/tjps.22931 19 . Alfadhel MM, Zaki RM, Aldosari BN, et al. Numerical optimization of prednisolone–tacrolimus loaded ultraflexible transethosomes for transdermal delivery enhancement: Box–Behnken design, evaluation, optimization, and pharmacokinetic study. Gels. 2023;9(5):400. https://doi.org/10.3390/gels9050400 20 . Li G, Fan Y, Fan C, et al. Tacrolimus-loaded ethosomes: physicochemi- cal characterization and in vivo evaluation. European Journal of Pharma- ceutics and Biopharmaceutics. 2012;82(1):49-57. https://doi.org/10.1016/j.ejpb.2012.05.011 21 . Mishra D, Mishra PK, Dubey V, et al. Systemic and mucosal immu- ne response induced by transcutaneous immunization using hepati- tis B surface antigen-loaded modified liposomes. European Journal of Pharmaceutical Sciences. 2008;33(4-5):424-433. https://doi.org/10.1016/j.ejps.2008.01.015 22 . Esposito E, Menegatti E, Cortesi R. Ethosomes and liposomes as topical vehicles for azelaic acid: a preformulation study. International Journal of Cosmetic Science. 2004;26(5):270-271. https://doi.org/10.1111/j.1467-2494.2004.00233_2.x 23 . Chauhan M, Chandra J, Gupta G, et al. Harnessing phytoconstituents in ethosomes: a new frontier in skin disorder management. International Journal of Pharmaceutics. 2025;671:125273. https://doi.org/10.1016/j.ijpharm.2025.125273 24 . Chandramouli BG, Ganesh NS, Adlin Jino Nesalin J, et al. Ethosomes as advanced drug carriers: insights into design and therapeutic potential. In- ternational Journal of Modern Pharmaceutical Research. 2025;9(3):26-32. otrzymano / received: 29.07.2025 | poprawiono / corrected: 14.08.2025 | zaakceptowano / accepted: 29.08.2025 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 18 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” W5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 20 ARTYKUŁ PROMOCYJNY P Urszula Wołoszyn dyplomowany kosmetolog i szkoleniowiec, swoje doświadczenie opiera na wiedzy praktycznej, którą wyniosła z pracy w gabinecie, w ostatnich latach była edukatorem w zakresie profesjonalnych terapii kosmetologicznych, obecnie – opiekun regionalny marek PrimaCure, Linder Health oraz Bioelements, pasjonatka nowoczesnej kosmetologii i edukacji CZYM SĄ EGZOSOMY? Egzosomy to nanostruktury wydzielane przez komórki, pełniące funkcję „kurierów” transpor- tujących białka, lipidy, kwasy nukleinowe i inne sygnały biologiczne. W naturalnych warunkach odpowiadają za komunikację międzykomórko- wą i regulację procesów naprawczych. Ich po- tencjał został wykorzystany w terapiach, aby po- budzać regenerację tkanek, wspierać odbudowę skóry, a także poprawiać jej kondycję i odporność. TECHNOLOGIA PRIMACURE Egzosomy PrimaCure powstają w oparciu o za- awansowaną, opatentowaną technologię izolacji i oczyszczania, która gwarantuje ich stabilność i bezpieczeństwo. Preparaty te wyróżniają się wysoką jakością, standaryzacją oraz przewidy- walnym efektem biologicznym. Zawierają one egzosomy pozyskiwane z ikry łososia, co niesie ze sobą szereg kluczowych zalet: • Bezpieczeństwo. Egzosomy z łososia charak- teryzują się minimalnym ryzykiem przeno- szenia chorób wirusowych czy bakteryjnych, w przeciwieństwie do egzosomów pochodze- nia ludzkiego i zwierzęcego. • Udowodniona skuteczność biologiczna. Mate- riał genetyczny łososia, w tym polinukleotydy (PN) i polideoksyrybonukleotydy (PDRN), od wielu lat stosowany jest w medycynie regenera- cyjnej. Znany jest ze zdolności inicjowania pro- cesów naprawczych i przyspieszania gojenia. • Zgodność z ludzkimi komórkami. Błony ko- mórkowe łososia wykazują bardzo duże po- dobieństwo do ludzkich błon komórkowych, co sprawia, że łatwo integrują się z naszymi tkankami i działają w sposób naturalny. Dodatkowo, technologia PrimaCure zapewnia standaryzację koncentracji egzosomów w każdej dawce, co gwarantuje powtarzalne efekty terapii i bezpieczeństwo stosowania zarówno w warun- kach gabinetowych, jak i w terapiach domowych. W ostatnich latach coraz większą uwagę naukowców i lekarzy przyciągają egzosomy – mikroskopijne pęcherzyki pozakomórkowe, które pełnią funkcję naturalnych nośników informacji między komórkami. Dzięki swoim unikalnym właściwościom stają się one fundamentem nowej generacji terapii regeneracyjnych. Jednym z pionierskich rozwiązań dostępnych na rynku są egzosomy PrimaCure, które wyznaczają nowy standard w dziedzinie medycyny estetycznej, dermatologii i kosmetologii. EGZOSOMY PRIMACURE INNOWACYJNA ODPOWIEDŹ NA POTRZEBY NOWOCZESNEJ MEDYCYNY I KOSMETOLOGIIZASTOSOWANIA KLINICZNE I KOSMETOLOGICZNE Egzosomy PrimaCure mogą być wykorzystywane zarówno jako samodzielna terapia, jak i wsparcie dla innych zabie- gów profesjonalnych. Znajdują one zastosowanie w: • Terapiach anti-aging. Stymulacja procesów napraw- czych, redukcja fotouszkodzeń skóry, poprawa gęstości oraz elastyczności. • Niwelowaniu blizn, przebarwień i rumienia. Regulacja procesów zapalnych i remodeling tkanek, aktywne modu- lowanie procesu angiogenezy i tworzenie nowych naczyń krwionośnych. • Terapiach trychologicznych. Pobudzenie mieszków wło- sowych i stymulacja wzrostu włosów. • Rekonwalescencji po inwazyjnych zabiegach. Przyspie- szenie gojenia po laseroterapii, mezoterapii i innych za- biegach przerywających ciągłość naskórka. PREPARATY MARKI PRIMACURE • E-50 Skin Booster. Skoncentrowany preparat do zabie- gów profesjonalnych wykorzystywany w terapiach gabi- netowych. • E 50-H For hair. Skoncentrowany preparat do zabiegów profesjonalnych skóry głowy wykorzystywany w tera- piach trychologicznych. • E-50 Exosome Face Mask. Wysokiej jakości maska w pła- cie wykonana z biocellulozy do stosowania po inwazyjnych zabiegach, a także jako prewencja przeciwstarzeniowa. • E 50-H Hair Home. Domowa pielęgnacja przeciwko wy- padaniu włosów, a także podtrzymująca efekty zabiegów trychologicznych. • E 50-H Exosome Shampoo. Delikatny szampon poma- gający w utrzymaniu zdrowej skóry głowy o działaniu nawilżającym i regenerującym. Idealne uzupełnienie profesjonalnych kuracji trychologicznych. Każdy z tych produktów został opracowany z myślą o efek- tywnej regeneracji i odmłodzeniu skóry oraz poprawie kondycji włosów, z wykorzystaniem potencjału egzoso- mów w terapii. PRIMACURE NOWY STANDARD TERAPII REGENERACYJNYCH Rosnące zainteresowanie terapiami biologicznymi spra- wia, że egzosomy stają się jednym z najważniejszych kie- runków rozwoju nowoczesnej kosmetologii. PrimaCure, łącząc innowacyjną technologię z bezpieczeństwem i wy- soką skutecznością, odpowiada na te potrzeby, oferując rozwiązanie na wiele problemów skórnych. To rozwią- zanie, które nie tylko poprawia wygląd skóry, ale przede wszystkim aktywuje jej naturalne mechanizmy napraw- cze i utrzymuje ją w zdrowiu. 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 23 ARTYKUŁ PROMOCYJNY P Marta Sobolewska specjalistka łącząca kosmetologię z biotechnologią, absolwentka PWr i WSZUiE w Poznaniu, jako doświadczony kosmetolog w Laboratorium Piękna w Głogowie i Sobolewscy Clinic we Wrocławiu specjalizuje się w zabiegach pielęgnacyjnych twarzy, ze szczególnym uwzględnieniem terapii trądziku różowatego oraz rumienia, poza pracą zawodową – studiuje psychologię na Uniwersytecie SWPS w Poznaniu, dążąc do połączenia tej wiedzy z praktyką kosmetologiczną, w celu zapewnienia kompleksowego wsparcia klientom, szczególnie tym zmagającym się z problemami skórnymi Kluczową cechą egzosomów roślinnych jest ich zdolność do efektywnego przenikania przez barierę naskórka. Badania wykazały, że PELNs mogą zwiększyć przenikanie substancji aktyw- nych nawet o 214% w porównaniu ze standardo- wymi formułami kosmetycznymi. To oznacza, że składniki odżywcze docierają głębiej w skórę, zapewniając lepsze i długotrwałe efekty. Egzosomy roślinne wykazują znaczący wpływ na fibroblasty skóry, co jest szczególnie istotne w kontekście pielęgnacji przeciwstarzeniowej. Badania przeprowadzone na ludzkich fibrobla- stach skóry (HDFs) udowodniły, że PELNs sty- mulują produkcję kolagenu zarówno wewnątrz-, jak i zewnątrzkomórkowo. W przypadku doro- słych HDFs zaobserwowano dynamiczny, istot- ny wzrost poziomu kolagenu zewnątrzkomór- kowego po ekspozycji na egzosomy roślinne. Co więcej, w starzejących się fibroblastach PELNs indukowały wzrost poziomu kolagenu typu I we- wnątrzkomórkowego, co potwierdza ich poten- cjał w procesach regeneracji skóry. Kolejnym ważnym aspektem działania egzo- somów roślinnych jest ich wpływ na redukcję stresu oksydacyjnego. Badania wykazały, że PELNs znacząco obniżają poziom reaktywnych form tlenu (ROS) w starzejących się fibroblastach skóry. Ta właściwość sprawia, że egzosomy ro- ślinne są doskonałym uzupełnieniem zabiegów odmładzających, przedłużając ich efekty i chro- niąc skórę przed dalszymi uszkodzeniami. W odpowiedzi na rosnące zainteresowanie tą technologią pojawiły się linie kosmetyczne wy- korzystujące egzosomy roślinne. Jedną z nich jest KARISMA EXO CARE, która oferuje kompleksowy system pielęgnacji oparty na PELNs pozyskiwa- nych z owoców pochodzących z włoskiego rolnic- twa ekologicznego. W skład tej linii wchodzą. • Serum przeciwstarzeniowe KARISMA EXO CARE zawiera mieszankę egzosomów roślin- nych, kwas hialuronowy o różnym masach cząsteczkowych oraz peptydy biomimetyczne. Ta unikalna formuła wspomaga proliferację fibroblastów, skraca czas gojenia się ran i sty- muluje produkcję kolagenu. • Krem bioaktywny tej samej marki zawiera również witaminy A i E, które dodatkowo od- żywiają i chronią skórę. • Peeling łączy działanie egzosomów z delikat- nym złuszczaniem, przygotowując skórę do lepszej absorpcji składników aktywnych. Egzosomy roślinne stanowią przełom w dzie- dzinie pielęgnacji skóry, oferując naturalne i sku- teczne rozwiązanie dla wielu problemów skór- nych. Ich zdolność do zwiększania przenikania składników aktywnych, stymulacji produkcji kolagenu oraz redukcji stresu oksydacyjnego czyni je cennym narzędziem w walce z oznaka- mi starzenia. Produkty, KARISMA EXO CARE, pokazują, jak ta innowacyjna technologia może być skuteczna w codziennej pielęgnacji, przyno- sząc widoczne i długotrwałe efekty. E gzosomy roślinne, znane również jako PELNs (plant-derived exosome-like nanoparticles), stanowią przełomowe odkrycie w dziedzinie kosmetologii i medycyny estetycznej. To na- turalne pęcherzyki lipidowe o wielkości nano, uwalniane przez komórki roślinne, rewolucjoni- zujące podejście do pielęgnacji skóry i wspomagania efektów zabiegów estetycznych. EGZOSOMY ROŚLINNE REWOLUCYJNE PODEJŚCIE DO PIELĘGNACJI SKÓRY5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 25 ARTYKUŁ PROMOCYJNY P Skóra w tej okolicy jest cienka jak pergamin, po- zbawiona silnego kolagenowego „rusztowania”, podatna na przesuszenie, wiotczenie i utratę ko- lorytu. To tutaj czas odciska swoje ślady w postaci zmarszczek poprzecznych, „naszyjników Wenus” i przebarwień. Dlatego dziś mówi się coraz głośniej: twarz kończy się (a może zaczyna?) na linii biustu. Pielęgnacja tej strefy to nie luksus, a koniecz- ność, szczególnie w branży beauty, która kreuje standardy, a nie za nimi podąża. BIO RENEW TISSUE NECK & DÉCOLLETÉ MASK BIOTECHNOLOGICZNY ELIKSIR ZAMKNIĘTY W ROŚLINNYM PŁACIE Na potrzeby profesjonalistek i klientek świado- mych jakości powstała Bio Renew Tissue Neck & Décolleté Mask – zaawansowana maska w płacie, stworzona specjalnie dla szyi i dekoltu. ELIKSIR MŁODOŚCI W POSTACI EMULSJI NASĄCZAJĄCEJ Maska zawiera trzy wysoko stężone składniki aktywne, które pracują synergicznie: • Bio-Placenta – tzw. łożysko roślinne, kipiące czynnikami wzrostu o działaniu silnie rege- nerującym, pobudzającym syntezę kolagenu i elastyny; • Biopeptide Complex – autorski, więc unikatowy, koktajl peptydów kolagenu rybiego, działający przeciwzapalnie, naprawczo i wygładzająco; • Phytodermina H Lifting® – składnik tworzący natychmiastowy efekt liftingu i poprawy kon- turu szyi. INTELIGENTNY NOŚNIK Płat wykonano z certyfikowanych organicznych (biodegradowalnych!) włókien roślinnych, gę- sto tkanych, ultralekkich i idealnie przylegają- cych. Materiał działa jak antyalergiczny, oddy- chający opatrunek, który szczelnie otula skórę, intensyfikując absorpcję składników aktyw- nych. Lubimy podkreślać, że jedną z istotniej- szych zalet płatu wyselekcjonowanego do tego preparatu jest fakt, że oddaje skórze bogactwo emulsji do ostatniej kropli. EFEKT WIDOCZNY PO JEDNYM UŻYCIU Skóra staje się jędrniejsza, napięta, rozświetlona i jedwabiście miękka w dotyku. Regularne stoso- wanie sprawia, że kontur szyi wyostrza się, a de- kolt odzyskuje sprężystość i równomierny koloryt. ZASTOSOWANIE • w gabinecie – jako element zabiegów na twarz lub osobny rytuał anti-aging; • w home spa – dla przedłużenia efektów profe- sjonalnych terapii. Spotkanie z Larens Professional Bio Renew Tis- sue Neck & Décolleté Mask to moment, w którym szyja i dekolt oficjalnie dołączają do „strefy twa- rzy”. Skóra tej strefy zyskuje taką samą jędrność i blask, tworząc z twarzą perfekcyjnie jednolitą, młodzieńczą całość. S zyja i dekolt to najbardziej zdradliwe strefy kobiecej urody. O ile z twarzą radzimy sobie świetnie, korzystając z przeznaczonych dla niej kosmetyków oraz zabiegów, o tyle szyja i dekolt często żyją w pielęgnacyjnym cieniu. A to właśnie one jako pierwsze zdradzają wiek. BIO RENEW TISSUE NECK & DÉCOLLETÉ MASK LUKSUSOWA REWOLUCJA W PIELĘGNACJI SZYI I DEKOLTU Tatiana Adamczyk-Marciniak trener, konsultant kosmetyki profesjonalnej +48 604 127 339 tadamczyk@wellu.eu Larens Professional wellu.eu larensprofessionalofficial larens_professional_line5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 26 ARTYKUŁ PROMOCYJNY P INNOWACYJNE SKŁADNIKI MORSKIE I BIOTECHNOLOGICZNE Nagrodzone medalami na wystawie In-Cosme- tics w Paryżu, m.in.: • efemeralne algowe komórki macierzyste (pierw- sza na świecie technologia pozyskiwania), • kapsułkowany pentapeptyd 48 inspirowany epigenetyką, • formuła wody morskiej z biopteryną, • bogate formuły pochodzenia morskiego: kola- gen, elastyna, glikogen, ekstrakty z alg. REGENEVIA DNA GENOWE ODMŁODZENIE Na procesy starzenia skóry wpływają zarówno geny, jak i czynniki środowiskowe: zanieczysz- czenia, promieniowanie UV, stres, dieta. Naj- nowsze badania z dziedziny epigenetyki dowo- dzą, że środowisko zewnętrzne ma bezpośredni wpływ na materiał genetyczny komórek, czyli może powodować m.in. „stymulację-włączanie” lub „uśpienie-wyłączenie” wybranych genów od- powiedzialnych za młody wygląd skóry. Efemeralne algowe komórki macierzyste chronią mitochondrialne DNA („geny Ewy”), „stymulują-włączają” tzw. geny długowieczności do produkcji enzymów (SIRT-1), które wydłużają życie komórek skóry, oraz zapewniają długofalo- we działanie antyoksydacyjne i pobudzenie me- tabolizmu energetycznego. Kapsułkowany pentapeptyd 48 przyspiesza proliferację komórek, stymuluje regenerację, uaktywniając ekspresję genów epidermalne- go czynnika wzrostu EGF. Usprawnia recykling uszkodzonych protein, aby utrzymać wysoką ja- kość białek. OCHRONA I NAPRAWA USZKODZEŃ SKÓRY Wywołane przez środowisko zewnętrzne: • działanie antyoksydacyjne przeciw skutkom UV oraz zanieczyszczeniom środowiska typu miejskiego, spalinom, paleniu tytoniu, • działanie przeciw skutkom diety bogatej w cu- kry, które niszczą struktury kolagenowe przez tzw. produkty AGE, będące wynikiem glikacji. WSKAZANIA • fotostarzenie i starzenie chronologiczne: zmarszczki, wiotkość i suchość skóry, przebar- wienia posłoneczne, • uszkodzenia matrycy kolagenowej pogłębione glikacją białek przez cukry, • głębokie bruzdy i blizny, • nierównomierny koloryt skóry, przebarwienia, • skóra wokół oczu: zmarszczki, cienie, obrzęki, zmęczenie, suchość skóry. EFEKTY • odmłodzenie skóry i wypłycenie zmarszczek • długofalowa ochrona antyoksydacyjna • odbudowa struktury kolagenu • poprawa jędrności, gęstości i elastyczności skóry • regeneracja bariery skórnej • skuteczne i długotrwałe nawilżenie • wyrównanie kolorytu, rozświetlenie i wygła- dzenie skóry LASEROWA APLIKACJA Dla jak najlepszych efektów terapeutycznych, zabieg Regenevia DNA jest aplikowany metodą laserową PDT LASER LLLT/LED. Lasery Chan- tarelle działają biostymulująco, przyspieszają procesy regeneracyjne i asymilację składników aktywnych zawartych w preparatach. R EGENEVIA DNA to rewolucyjna dermoterapia regeneracji i odmłodzenia antyoksydacyj- nego skóry oparta na najnowszych badaniach epigenetyki. Przeciwdziała objawom starze- nia, pogłębionym skutkom glikacji białek przez cukry oraz agresywnym czynnikom środowi- skowym, jak promienie UV, smog, spaliny, stres, tryb życia. REGENEVIA DNA REGENERACJA I ODMŁADZANIE ANTYOKSYDACYJNE Khrystyna Shekhovtsova ekspert Chantarelle, dermatolog i lekarz medycyny estetycznej CHANTARELLE Laboratory Derm Aesthetics ul. Sierakowska 29 05-092 Łomianki +48 22 610 43 10 chantarelle.pl5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 27 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Odpowiedzią na te pytanie jest właśnie epigenety- ka, która bada zmiany w ekspresji genów, które za- chodzą bez zmian w sekwencji DNA. Pojęcie epige- netyki wprowadził do nauk biologicznych brytyjski biolog i filozof, Conrad Waddington, który zdefi- niował je jako „gałąź biologii, która bada interak- cje między genami i ich produktami, wpływające na fenotyp”. Epigenetyka była wtedy uznawana za dział nauki opisujący rozwój zwierząt, jako proces polegający na stopniowym różnicowaniu pierwot- nie niezróżnicowanych komórek. GENETYKA A EPIGENETYKA Z jednej strony przyjmujemy, że ogół naszych cech, czyli fenotyp, jest definiowany przez nasz genotyp. Z drugiej nie dziwi nas to, że środowisko wpływa na cechy organizmów. Powstaje więc pytanie, czy same geny opisują nas w sposób cał- kowity i wyłączny. Rozwój całego organizmu zaczyna się od poje- dynczej komórki, która różnicuje się w wiele tka- nek i typów komórek, zawierających jednak ten sam materiał genetyczny, lecz mających różną bu- dowę i funkcję. Środowisko zewnętrzne wpływa na cechy organizmów żywych, a czynniki środo- wiskowe wywołują zmiany epigenetyczne, które nie tylko decydują o cechach danego organizmu, ale mogą być dziedziczone przez kolejne pokolenia. Znamy dzisiaj szereg mechanizmów epigene- tycznych, modyfikujących przejściowo nasz ma- teriał genetyczny. Zaliczamy do nich metylację DNA, modyfikacje histonów, zmiany w architek- turze chromatyny i działanie oligonykleotydów. Te mechanizmy możemy najogólniej rozumieć jako molekularne przełączniki wpływające na re- alizację informacji genetycznej zapisanej w DNA i co ważne – zmiany te realizowane są także pod wpływem czynników zewnętrznych. Dzisiaj po- gląd, że czynniki zewnętrzne mogą zmieniać sta- ny epigenetyczne, a więc wpływać na nasze geny, jest szeroko akceptowany, jednak wciąż trudno rozdzielić to, co jest dziedziczone w genach, od tego, co wynika z wpływu otoczenia. Przed rozwojem epigenetyki mogliśmy ob- serwować rośliny, aby dowiedzieć się, w jakim stopniu daną cechę kształtują geny, a w jakim środowisko. W ich przypadku łatwo można kon- trolować ich czynniki środowiskowe, a uprawia- jąc je w różnych warunkach, da się obserwować stopień zróżnicowania fenotypu. W przypadku ludzi nie można stosować takich metod, ale ob- serwować różnice fenotypowe u bliźniaczego rodzeństwa już tak. P ojęcie epigenetyka pochodzi od słów epi – znaczącego „poza” czy „w dodatku do”, i ge- netyka, odnoszącego się do tego, co nas okre- śla, a wykracza poza dziedziczony zapis DNA. Jak to pojęcie należy więc rozumieć? Geny to zapisane w sekwencji kwasu nukleinowe- go informacje, na ich podstawie organizm syntetyzuje białka – cząsteczki, od których struktury i funkcji w przeważającej mierze zależy nasze życie. Czy jednak wszystkie in- formacje są zawarte w kodzie genetycznym i czy otaczające środowisko może wpływać na informację genetyczną, nie zmieniając jej kodu? A jeśli tak, to w jaki sposób? Epigenetyka skóry Marcin Wasylewski dr n. biol. w obszarze biochemii, wykładowca akademicki na kierunkach medycznych, biotechnologii i kosmetologii, prowadził badania naukowe w Polsce i laboratoriach europejskich w obszarze biochemii i biomateriałówNext >