3 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
340
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
ZDROWIE
Patomechanizm reakcji alergicznego kontaktowego zapale-
nia dzieli się na fazę indukcji – antygen koreluje z komórką
Langerhansa, a w konsekwencji prezentowany jest limfocy-
tom Th1 oraz na fazę ujawnienia – przy wtórnym kontakcie
z alergenem. Objawy kliniczne to głównie świąd i zapalenie,
pojawiają się dzięki występowaniu pamięci immunologicz-
nej średnio po upływie 24 godzin po ponownym zadziałaniu
bodźca. Wyróżnia się ostrą oraz przewlekłą formę wyprysku
kontaktowego. Ostra faza wyprysku związana jest z wystą-
pieniem grudki wysiękowej, obrzęku, zaczerwienienia, które-
mu mogą towarzyszyć pęcherze i zmiany sączące się. Konse-
kwencją ostrej fazy wyprysku mogą być zaburzenia granicy
oddzielającej naskórek chory od niezmienionego chorobowo
oraz rozszerzanie powierzchni ognisk zapalnych poza obszar
pierwotnego działania bodźca. Przewlekła faza uwarunkowa-
na jest przejściem wyprysku z fazy ostrej w chroniczną formę,
związaną z nieustającym kontaktem skóry z niewielką ilością
lub niskim stężeniem substancji drażniącej i alergenu. Objawy
kliniczne to głównie nadmierne łuszczenie się skóry, niewiel-
kie grudki oraz świąd. Przewlekły typ kontaktowego zaplenia
skóry ma charakter suchy, skóra staje się przesuszona, polet-
kowana z możliwymi odbarwieniami [5, 6, 19].
Przyczyna procesu alergii kontaktowej jest wieloetapowa
i zależna od wielu czynników. Omawiając etiopatologię kon-
taktowego zapalenia skóry (KZS) należy podkreślić, że naj-
większe znaczenie ma stężenie oraz czas przez który alergen
oddziałuję na skórę, ale również jej stan, rodzaj oraz podatność
osobnicza. W przypadku chorych z długotrwającym stanem
przetrwałym i ciągłym kontaktem z alergenem może docho-
dzić do nadwrażliwości nie tylko na poszczególną substancję,
ale również inne drażniące składniki preparatów oraz związki
o podobnej budowie co czynnik sprawczy. Najczęstszym ob-
szarem występowania alergicznego wyprysku kontaktowego
jest skóra rąk, ale znajdować się on może w innych miejscach
ciała, gdzie skóra ma styczność z alergenem [6, 20].
Najczęstsze alergeny w KZS
•
Nikiel.
Wśród metali, to właśnie nikiel najczęściej odpowia-
da za wystąpienie alergicznego wyprysku kontaktowego,
nierzadko pierwsze objawy występują po pierwszym prze-
kłuciu uszu lub innych części ciała. Nikiel może występować
w biżuterii, paskach do spodni oraz zegarkach. Na wystą-
pienie alergicznego wyprysku kontaktowego narażone są
osoby pracujące przy tzw. niklowaniu [4].
•
Konserwanty
. Każdy kosmetyk zawierający wodę posiada
w swoim składzie substancję zabezpieczającą przed wy-
stąpieniem wtórnych zakażeń mikrobiologicznych. Wśród
najniebezpieczniejszych alergenów – konserwantów, wy-
mienia się formaldehyd oraz jego pochodne – substancje
uwalniające go ze swojej struktury np. Germall 115 [11].
•
Substancje zapachowe
. Substancje zapachowe występują-
ce w perfumach mogą być odpowiedzialne średnio za 17%
reakcji nadwrażliwości kontaktowych. Z racji budowy che-
micznej związków zapachowych oraz tworzenia ich miesza-
nin trudno wyselekcjonować wyłącznie te odpowiedzialne
za reakcje na tle alergicznym. Wśród alergenów zapacho-
wych wymienia się zarówno związki występujące w na-
turze, na przykład balsam peruwiański, jak i syntetyczne
odpowiedniki zapachów – stosowane w tym celu aldehydy.
Substancje zapachowe mogą działać fototoksycznie na skórę,
zwiększać wrażliwość komórek na promieniowanie świetl-
ne po ich zastosowaniu miejscowym [21].
•
Tworzywa sztuczne
. Gumy oraz tworzywa sztuczne mogą
wywołać reakcję nadwrażliwości na tle alergicznym, przy-
kładem są gumowe buty, ramiączka od biustonoszy oraz rę-
kawiczki – najczęściej lateksowe. KZS jest często spotykaną
chorobą zawodową pracowników fabryk wyrobów gumo-
wych, na taką przypadłość częściej również chorują osoby
korzystające z plastikowych protez [4].
•
Barwniki
. Wśród substancji pigmentujących służących do
barwienia o silnych właściwościach uczulających wymie-
nia się aminy aromatyczne mogące występować w hennach
i farbach do włosów [21].
Fot. 1
Przewlekła faza KZS
Źródło:
Archiwum własne autora
