Basic HTML Version
102
vol. 1 \ 2 \ 2012 \ Kosmetologia Estetyczna
–
–
Parfum
(perfumy, eliksir)
od 20 do 43%,
–
–
Eau de Parfum
(woda perfumowana) od 10 do 20%,
–
–
Eau de Toilette
(woda toaletowa)
od 5 do 10%,
–
–
Eau de Cologne
(woda kolońska)
od 3 do 5%,
–
–
Eau Fraîche
(woda odświeżająca) od 1 do 3%.
Z punktu widzenia wielkości produkcji, najwyższe zna-
czenie mają EdT (Eau de Toilette) i EdC (Eau de Cologne).
Aby zapobiec szybkiemu wyparowaniu substancji za-
pachowych, można dodać od 0,5 do 1% roztworu mirysty-
nianu izopropylu (ester kwasu mirystynowego i izopro-
panolu) pozostawiającego na skórze delikatny film, który
pozwala na utrzymanie zapachu przez dłuższy czas (por.
także dalej opisane
Utrwalacze
).
Substancje zapachowe dzieli się na naturalne, produkty
wyizolowane, półsyntetyczne oraz syntetyczne. Substancje
naturalne mogą być pochodzenia roślinnego (olejki eterycz-
ne, naturalne olejki kwiatowe, balsamy, mydła i gumy) oraz
zwierzęcego (ambra, kastoreum, piżmo, cybet). Produktami
wyizolowanymi i półsyntetycznymi są: anetol, p-metoksy-
benzaldehyd, borneol, kamfora, karwon, cytral, cytronelal,
cytronelol, eugenol, geraniol, heliotropina, ionon, linalool,
mentol, safrol, tymol, wanilina, natomiast czystymi synte-
tycznymi substancjami zapachowymi są węglowodory (np.
p-cymen), terpeny (np. olejki terpenowe z limy), alkohole (np.
alkohol fenyloetylowy), fenole (np. tymol), kwasy i estry (np. sa-
licylanmetylu), a także inne substancje (np. kumaryna, indol).
Funkcje produktów
perfumiarskich
W celu uzyskania zapachu dla dobrego samopoczucia naj-
korzystniej jest wykorzystywać perfumy skoncentrowane.
Zapach działa też jako dominujący, sygnalny wyróżnik pro-
duktów, takich jak luksusowe mydła, płyny do kąpieli, de-
tergenty w środkach do prania i innych, gdzie ich użycie jest
szczególnie istotne dla koncepcji danego produktu, a zapach
jest celowo zaprojektowaną cechą sygnalną. Zapach jest czę-
sto wykorzystywany do harmonizowania albo maskowania
specyficznego składnika w produktach kosmetycznych, pro-
duktach domowych albo lekach dermatologicznych. Często
nieprzyjemny zapach pewnych składników produktów jest
harmonizowany, neutralizowany, zagłuszony albo nawet
włączony do nowej kompozycji aromatu. Dotyczy to również
tak zwanej perfumerii funkcjonalnej, takiej jak produkcja
kremów do butów, produktów do pastowania podłóg lub od-
świeżania pomieszczeń. Dodatkowo, aromatyzowanie może
być użyte do tworzenia iluzji sugerującej naturalne cechy
produktów, takich jak sztuczne kwiaty, imitacje skóry itd.
„Sztuka perfumerii”
Ograniczając się do perfumerii jako takiej, zauważmy, że
kompozycja perfum może stać się wyrazem artystycznej
ekspresji i kreatywności. Twórcy takich „cudownych kom-
pozycji” są artystami, którzy mają wysoce rozwinięte po-
czucie zapachu, jak również dobrze wyszkoloną pamięć za-
pachów oraz dodatkowo znajomość podstaw fizyki i chemii.
Proces tworzenia nowych kompozycji zapachowych moż-
na porównać do komponowania muzyki i analogicznie opi-
sać – podobnie jak słyszymy dźwięki uporządkowane przez
kompozytora i odtwarzane przez muzyczne instrumenty,
docierające w formie fal dźwiękowych do uszu jako organów
czuciowych – perfumiarz tworzy zapachowy element sztu-
ki, którego zapachowe moduły bazowały na wzorach, a od-
parowane cząsteczki docierają przez powietrze do nosa jako
organu czuciowego. Analogicznie do języka muzyki, mówi
się o akordach, nutach, frazach, harmonii i unika dysonan-
sów. Warto zauważyć, że kiedy część muzyki z XX wieku za-
częła wykorzystywać dysonanse i muzykę atonalną, to takie
dysharmonie są niemożliwe w przemyśle perfumeryjnym
– brzydko pachnącawoda toaletowa po prostu się nie sprzeda!
Kompozycja
Interesujące, są zasady jakimi kieruje się kompozytor
aromatu, tworząc zestaw substancji pobudzający harmo-
niczne, łagodne i czarujące emocje w układzie limbicz-
nym mózgu użytkownika odbierającego zapachy, biorąc
pod uwagę swobodę artystyczną twórcy. Zasadniczo fi-
nalny produkt składa się z trzech części (nut), które są
ze sobą połączone poprzez składniki łączące (adjuvants),
o lotności pośredniej między poszczególnymi nutami.
Nuta głowy
Nuta głowy (znana też jako nuta górna czy nuta zmysłu) po-
winna składać się z lotnych związków o intensywnym zapa-
chu, takich jak świeże cytrusowe zapachy, olejki eteryczne ze
skórki owoców cytrusowych albo główne komponenty tych
olejków, np. olejek bergamotowy, olejek drzewa cytrusowego,
cytral, szybko zanikające nuty zielone, takie jak
cis
-hex-3-en-
1-ol,
trans
-heks-2-enal i estrowo-owocowe (np. octan amy-
lu). Cytrynowe aldehydy, takie jak poprzednio wspomniany
cytral, są bardzo popularne jako orzeźwiające, pobudzające
z powodu świeżości i ostrości zapachu. Ten zapach odczuwa
się jako pierwszy po otwarciu flakonika z perfumami.
Nuta serca (coeur czy bukiet)
Jest to nuta środkowa, łącząca zapach nuty górnej i nuty
dolnej. Składa się ona ze związków zapachowych o dość sła-
bej intensywności zapachu, ale bez niej nutę dolną i górną
odczuwałoby się jako dwa zupełnie odrębne zapachy. Jak
sugeruje nazwa, jej zapach powinien przypomnieć użyt-
kownikowi o bukiecie pachnących kwiatów i dlatego uży-
cie kwiatowych zapachów, takich jak róży, jaśminu, lilii
polnych, hiacyntów i kwiatów pomarańczy jest bardzo po-
pularne. Wykorzystuje się też wiele indywidualnych skład-
ników aromatów, w większości przypadków znanych jako
główne komponenty olejków eterycznych, takie jak 2-feny-
loetanol, który pachnie różami oraz substancje, które mogą
być łatwo wyprodukowane syntetycznie. Aby zapewnić, że
pierwsze dwie części „nie rozszczepią się”, są one połączone
z ciężko lotnymi nutami aldehydowymi – aldehydy C
8
– C
12
,
tak jak w Chanel No. 5® – albo z olejkami zapachowymi ziół
i przypraw, takich jak bazylia czy olejek z estragonu.
Nuta dolna (baza)
W trzeciej części zwanej „bazową” (znana też jako nuta koń-
cowa albo po-nuta) wykorzystywane są głównie składniki
z niską lotnością, które często mają fiksujące właściwości
same lub razem z tak zwanymi fiksantami. Ich zadaniem
jest zamknięcie i uzupełnienie kompozycji oraz zapewnienie
specjalnych niskich poziomów odparowania. Tworzą ją nuty
„drzewne”, takie jak zapach drzewa sandałowego, wetiwer, ole-
jek cedrowy i olejek paczulowy oraz ich pochodne (m.in. es-
try, jak np. octan cedrylu), omszałe nuty, takie jak mech dębu,
których zapach jednak nie pochodzi od mchów, ale od poro-
stów, takich jak mąkla tarniowa (
Evernia prunastri
). Nutę