< PreviousDoświadczenie na bezwłosych myszach, którym aplikowa- no aceton oraz eter naftowy wykazało, że stopień zaburze- nia (mierzony jako przeznaskórkowa utrata wody ) dla aceto- nu wzrastał liniowo wraz z ilością użytego lipidu, natomiast eter naftowy usuwał znacznie większe ilości lipidów, powo- dując mniejsze nieprawidłowości w barierze. Na podstawie chromatografii cienkowarstwowej i histochemii eter ekstra- hował niepolarne lipidy, jednocześnie pozostawiając sfingo- lipidy oraz wolne sterole na miejscu. Zauważono liniową za- leżność ilości usuniętego sfingolipidu i stopnia zniszczenia bariery naskórka u myszy traktowanych acetonem, ale nie dla traktowanych eterem naftowym. Stąd nasuwa się pytanie, czy wszystkie, czy tylko określone lipidy regulują funkcję bariery przepuszczalności. Zmiany w składzie lipidów mogą radykal- nie wpłynąć na stan skóry. Wyniki Graubauera wskazują na udział całej mieszaniny lipidów w barierze, samo usunięcie cząsteczek niepolarnych wydaje się powodować tylko umiar- kowany stopień zniszczenia bariery [21]. Dahl i wsp. również zauważyli poprawę estetycznego wy- glądu skóry po zastosowaniu kwasu mlekowego. Opisa- li oni działanie 12% kwasu mlekowego jako skuteczną meto- dę w zapobieganiu ponownemu pojawieniu się suchej skóry. Dahl leczył kserozę lotionem z 12% oraz 5% zawartością kwa- su linolowego, a także preparatem niezawierającym w swo- im składzie AHA. Wśród 60 osób nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy trzema parametrami, jednakże czas trwa- nia osiągniętego efektu był istotnie większy w przypadku 12% lotionu z kwasem mlekowym [22]. W innym kontrolowanym badaniu Rawling i wsp. prze- prowadzili badanie i opisali, że izomer kwasu L-mlekowe- go prowadzi do zwiększenia stężenia ceramidów w warstwie rogowej naskórka, czemu towarzyszy poprawa funkcji barie- rowej [23]. Z kolei badanie Fartascha i wsp. wykazało, że preparat za- wierający 4% kwas glikolowy o pH = 3,8 stosowany 2 razy dziennie na skórę nie zmienił wartości przeznaskórkowej utraty wody, grubości skóry ani organizacji struktury lipi- dów bariery ludzkiej skóry właściwej. Morfologia desmoso- mów w dolnej części warstwy rogowej oraz spoistość pozo- stały nienaruszone [24]. Obserwacje Van Scotta i wsp. poka- zują natomiast, że niskie stężenia AHA zmniejszają spoistość korneocytów w dolnych warstwach naskórka [25]. Rozbież- ność w wynikach może wynikać z faktu, że probanci mie- li różny rodzaj skóry. Poprawa nawilżenia w przypadku skó- ry suchej może być łatwo zauważalna w porównaniu ze skórą normalną, mieszaną lub tłustą. Hydroksykwasy stosowane są w celu złuszczenia i poprawy biosyntezy lipidów wraz z funkcjami bariery naskórka [26]. Kwas migdałowy ma dużą masę cząsteczkową, co powodu- je bardziej równomierne działanie oraz zatrzymanie wody w skórze poprzez wolniejszą penetrację przez warstwę rogo- wą naskórka. Oceniając efektywność działania kwasów w grupach ba- danych stwierdzono, że większy spadek aktywności gru- czołów łojowych po zastosowaniu serii zabiegów wykazał kwas migdałowy, a każdy kolejny zabieg wykazywał tenden- cję spadkową wartości mediany. Kwas mlekowy po pojedyn- czym zastosowaniu sprawił istotniejszy spadek aktywności gruczołów łojowych niż kwas migdałowy. W kolejnej anali- zie badania zauważono, że przy porównaniu efektywności działania kwasów po pojedynczym zabiegu i po serii zabie- gów dla obu kwasów, każdy kolejny zabieg powodował dalszy spadek aktywności gruczołów łojowych, stąd seria zabiegów dla skóry, która wykazuje tendencję do przetłuszczania się jest skuteczniejsza. Wynika to zapewne z mechanizmu dzia- łania kwasów, które osłabiają połączenia jonowe wewnątrz korneocytów powodując warstwowe oddzielenie się warstwy rogowej naskórka i wpływają na normalizację procesu złusz- czania [27]. Na skutek inhibicji enzymów odpowiedzialnych za metabolizm lipidów dochodzi do spadku wzajemnego przy- legania wewnętrznego korneocytów, co wpływa na wycisze- nie aktywności gruczołów łojowych. Kwas migdałowy – naj- prawdopodobniej przez swoją strukturę, która jest podobna do budowy antybiotyku oraz posiadanie pierścienia aroma- tycznego w swojej budowie – ma właściwości lipofilowe, dla- tego efektywniej niż kwas mlekowy reguluje pracę gruczołów łojowych. AHA takie jak kwas mlekowy oraz kwas migdałowy to skuteczna metoda terapeutyczna stosowana w leczeniu ta- kich zmian barwnikowych, jak ostuda, plamy soczewicowa- te i przebarwienia pozapalne [28, 29]. Korzystne efekty za- stosowania AHA zaobserwowali Sharquie i wsp., którzy prze- prowadzili badanie na 12 probantach z ostudą w przedziale wiekowym 24-38 lat. Za pomocą lampy Wooda oraz skali ilo- ściowej określającej nasilenie zmian (MASI, Melasma Area and Severity Index) oceniano stopień nasilenia przebarwień. Zastosowano kwas mlekowy 92% o odczynie pH = 3,5, wyko- nując serię zabiegów co 3 tygodnie do uzyskania pożądanej odpowiedzi, ale nie więcej niż 6 sesji. Na podstawie wyniku MASI, wśród wszystkich badanych wykazano znaczną popra- wę, a odpowiedź była istotna statystycznie. Ponadto badanie wykazało, że kwas mlekowy nie wykazuje jakichkolwiek dzia- łań niepożądanych oraz jest dobrze tolerowany przez osoby z IV fototypem skóry według skali Fitzpatricka [30]. Wybielające działanie kwasu mlekowego oraz kwasu mi- gdałowego może wynikać z przyspieszonego łuszczenia, co skutkuje szybkim rozproszeniem pigmentu. AHA hamują tworzenie melaniny poprzez bezpośrednie hamowanie ak- tywności tyrozynazy. AHA mogą modulować keratynizację skóry, ale ich bioche- miczne mechanizmy mogą działać zupełnie inaczej. Aby oce- nić wpływ kwasów karboksylowych należy wziąć pod uwagę biologiczne działanie związane z budową chemiczną związ- ku niezależnie od jego kwasowości oraz rodzaj skóry na jaką działa dany kwas. 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 18 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” NWNIOSKI 1. Zastosowanie powierzchniowych peelingów chemicznych, tj. kwasu mlekowego oraz kwasu migdałowego o określo- nych parametrach przyniosło następujące wnioski. • Poziom nawilżenia skóry uległ znacznej poprawie po za- stosowaniu kwasu mlekowego. • Kwas mlekowy zastosowany w serii zabiegów wpływa na zmniejszenie utraty wody i utrzymanie prawidłowej ba- riery warstwy naskórka. • Aktywność gruczołów łojowych zmniejsza się po zasto- sowaniu zarówno kwasu mlekowego, jak i kwasu migda- łowego, jednak kwas migdałowy wykazuje silniejsze wła- ściwości sebostatyczne oraz przeciwzapalne. • W celu poprawy kolorytu skóry oraz usunięcia zmian pigmentacyjnych konieczne jest zastosowanie serii za- biegów. • Zarówno kwas mlekowy, jak i kwas migdałowy są sku- teczną metodą stosowaną w walce z melasmą, jednak lepsze wyniki uzyskuje się po zastosowaniu kwasu mle- kowego. 2. Skuteczność terapii peelingami powierzchniowymi zależy od: substancji eksfoliującej, właściwości roztworu, pH, stę- żenia oraz rodzaju skóry, a różnice w działaniu kwasów są ściśle związane z budową ich cząsteczek. 3. Seria zabiegów z użyciem kwasu mlekowego oraz kwasu migdałowego wykazuje wyższą skuteczność w rozwiązy- waniu problemów skórnych niż pojedynczy zabieg. LITERATURA / REFERENCES 1 . American Society of Plastic Surgeons 2016. Cosmetic and Reconstruc- tive Procedure Trends. http://plasticsurgery.org/documents/News/Sta- tistics/2016/plastic-surgery-statistics-full-report-2016.pdf. Accessed 01.01.2017. 2 . Kapuścińska A, Nowak I. Zastosowanie kwasów organicznych w terapii trądziku i przebarwień skóry. Postępy Hig Med Dosw. 2015;69:374-383. https://doi.org/10.5604/17322693.1145825 3 . Marzec A. Chemia kosmetyków: surowce, półprodukty, preparatyka wyro- bów. Toruń: Dom Organizatora; 2005. 4 . Sharquie K, Al-Tikreety M, Al-Mashhadani S. Lactic Acid as a New The- rapeutic Peeling Agent in Melasma. Dermatol Surg. 2005;31(2):149-154. 5 . Jurkowska S. Surowce kosmetyczne. Wrocław: Wyższa Szkoła Fizykote- rapii; 2002. 6 . Sharon M, Durve M, Pandey A, Pathak M. Mandelic Acid: AHA. Partridge Publishing. 2018;2:10-13. 7 . Taylor M. Summary of Mandelic Acid for the Improvement of Skin Con- ditions. Cosmet Dermatol. 1999;6:6-28. 8 . Sicińska A. Ocena stanu cery suchej po zastosowaniu serii zabiegów z kwasem migdałowym. Kosmetologia Estetyczna. 2015;4(1):13-23. 9 . Taylor M, Yanaki J, Draper D, et al. Successful Short-Term and Long- -Term Treatment of Melisma and Postinflammatory Hyperpigmenta- tion Using Vitamin C with Full-Face Ionophoresis Mask and a Mande- lic/Malic Acid Skin Care Regimen. J Drugs Dermatol. 2013;12(1):45-50. 10 . Yamamoto Y, Uede K, Yonei N, et al. Effects of Alpha-Hydroxy Acids on the Human Skin of Japanese Subjects: The Rationale for Chemical Peeling. J Dermatol. 2006;33(1):16-22. 11 . Marczyk B, Mucha P, Rotsztejn H, et al. Comparison of the skin lipid lay- er in acne vulgaris patients after treatment with 50% lactobionic acid, corundum microdermabrasion and a combination of both means. J Co- smetic Dermatol Sci Appl. 2016;6:156-166. 12 . Algiert-Zielińska B, Mucha P, Rotsztejn H. Lactic and lactobionic acids as typically moisturizing compounds. International Journal of Dermato- logy. 2019;58(3):374-379. 13 . Bouwstra J, Graaff A, Gooris GS, et al. Water Distribution and Related Morphology in Human Stratum Corneum at Different Hydration Levels. J Invest Dermatol. 2003;120(5):750-758. 14 . Choińska R, Dąbrowska K, Świsłocka R, et al. Antimicrobial Properties of Mandelic Acid, Gallic Acid and Their Derivatives. Mini Rev Med Chem. 2021;21(17):2544-2550. 15 . Green B, Yu R, Van Scott E. Clinical and Cosmeceutical Uses of Hy- droxyacids. Clin Dermatol. 2009;27(5):495-501. 16 . Edison B, Smith H, Green B, et al. Mandelic Acid, a Lipophilic Alpha Hy- droxy Acid, Reduces Lipid Production, Enhances Exfoliation and Provi- des Clinical and Patient Perceivable Benefits to Oily and Photodamaged Skin. J Am Acad Dermatol. 2020;83(6):AB97. 17 . Berardesca E, Distante F, Vignoli G, et al. Alpha Hydroxyacids Modulate Stratum Corneum Barrier Function. Br J Dermatol. 1997;137:934-938. 18 . Perricone N. An Alpha-Hydroxy Acid Acts as an Antioxidant. J Geriatr Dermatol. 1993;1:101-104. 19 . Middleton J. The Mechanism of Water Binding in Stratum Corneum. Br J Dermatol. 1968;80(7):437-450. 20 . Schürer N, Elias P. The Biochemistry and Function of Stratum Corneum Lipids. In: Elias PM, ed. Advances in Lipid Research. London: Academic Press. 1991;24:27-56. 21 . Grubauer G, Feingold K, Harris RM, et al. Lipid Content and Lipid Type as Determinants of the Epidermal Permeability Barrier. J Lipid Res. 1989;30:89-96. 22 . Dahl MC, Dahl AC. 12% lactate lotion for the treatment of xerosis. Arch Deramtol. 1983;119:27-30. 23 . Rawlings A, Davies A, Carlomusto M, et al. Effect of Lactic Acid Iso- mers on Keratinocyte Ceramide Synthesis, Stratum Corneum Li- pid Levels and Stratum Corneum Barrier Function. Arch Dermatol Res. 1996;288(7):383-390. 24 . Fartasch M, Teal J, Menon G. Mode of Action of Glycolic acid on Human Stratum Corneum: Ultrastructural and Functional Evaluation of the Epidermal Barrier. Arch Dermatol Res. 1997;289:404-409. 25 . Yu R, Van Scott E. Alpha-Hydroxyacids and Carboxylic Acids. J Cosmet Dermatol. 2004;3(2):76-87. 26 . Piérard G, Piérard-Franchimont C, Hermanns-Lê T, Paquet P. Recent Advances in Toxicological Testing of the Stratum Corneum. Br J Derma- tol. 2014;171:34-37. 27 . Rdzanek Ł. Peelingi – zastosowanie, możliwości, zagrożenia. Kosmetolo- gia Estetyczna. 2013;2(3):179-184. 28 . Gupta A, Gover M, Nouri K, Taylor S. The Treatment of Melasma: A Re- view of Clinical Trials. J Am Acad Dermatol. 2006:55(6):1048-1065. 29 . Mazurek K, Pierzchała E. Comparison of Efficacy of Products Containing Azelaic Acid in Melasma Treatment. J Cosmet Dermatol. 2016;15(3):269-282. 30 . Sharquie K, Al-Tikreety M, Al-Mashhadani S. Lactic Acid as a New The- rapeutic Peeling Agent in Melasma. Dermatol Surg. 2005;31(2):149-154. otrzymano / received: 08.01.2023 | poprawiono / corrected: 14.01.2023 | zaakceptowano / accepted: 29.01.2023 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 19 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 21 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P WSKAZANIA Retinol poprzez stymulację fibroblastów zwięk- sza wytwarzanie kolagenu oraz elastyny, likwi- dując oznaki starzenia się skóry i zapobiegając ich powstawaniu. Produkty z retinolem polecane są w terapii trądziku oraz poprawy wyglądu cery tłu- stej i mieszanej. Kuracje retinolowe dają również doskonałe rezultaty w przypadku plam i przebar- wień, które wynikają z pobudzenia procesu złusz- czania naskórka oraz redukcji ilości melaniny. TERAPIE ŁĄCZONE Możliwość łączenia retinolu z innymi zabiega- mi uzależniona jest od jego stężenia oraz formy. Czysty, wysoko skoncentrowany retinol wyko- rzystywany jest zazwyczaj w zabiegach złusz- czających, stymulujących i wybielających skórę. Najczęściej retinol łączy się ze stabilną formą witaminy C, wspomagającą rozjaśnianie, od- mładzanie i ujędrnianie skóry. JAK DZIAŁA ZABIEG RETIBRAZJI? Zabieg retibrazji bazuje na innowacyjnym po- łączeniu 5% stężenia retinolu ze 100% aktywną i stabilną witaminą C AA2G™. Badania niezależ- nego instytutu badawczego potwierdzają, że za- bieg o 40% zwiększa jędrność, gęstość i napięcie skóry. Dodatkowo wygładza zmarszczki, rozja- śnia przebarwienia oraz ujednolica koloryt skóry. PROCEDURA ZABIEGOWA Zabieg rozpoczynamy od demakijażu za pomocą Sensi Peptide Foam i tonizacji Sensi Peptide To- nic. Następnie aplikujemy Power Serum + 100% Vit C AA2G™ – serum z najwyższym stężeniem witaminy C i maskę kremową Power Mask + 100% Vit C AA2G™. Zwieńczeniem zabiegu jest aplikacja serum 5% Retinol Expanse, z którym klientka wychodzi z gabinetu i zmywa go po upływie czasu, ustalonego z kosmetologiem. PIELĘGNACJA DOMOWA W celu zmaksymalizowania i utrwalenia efek- tów retibrazji warto stosować kosmetyki do pie- lęgnacji domowej z linii Power Pure Vit C Line. Szczególnie polecamy najnowsze serum Clarena – Intense Retinol Serum. Zawarty w nim kom- pleks z dwóch rodzajów retinolu normalizu- je pracę gruczołów łojowych oraz zmniejsza widoczność blizn potrądzikowych i przebar- wień. Rekomendujemy także delikatne mleczko oczyszczające Pure Vit C Milk i tonik Pure Vit C Tonic, który przywraca skórze naturalne pH i delikatnie ją rozjaśnia. W ramach codziennej pielęgnacji polecamy Power Cream + 100% Vit C AA2G™ – krem przeznaczony do profesjonalnej kuracji cery naczynkowej, pozbawionej wital- ności, z pierwszymi oznakami starzenia. Wy- jątkowa formuła aktywacji działania sprawia, że kosmetyk ujędrnia, uelastycznia, wzmacnia na- czynia i rozświetla koloryt każdej skóry. Retibrazja to najnowszy trend w kosmetolo- gii, który otwiera niepowtarzalne możliwości w pielęgnacji skóry. Zachęcamy do sięgnięcia po tę innowacyjną metodę, która przynosi wi- doczne i trwałe rezultaty. Odkryj potencjał re- tibrazji i zaskocz swoich klientów spektakular- nymi efektami! +48 71 328 07 11 +48 71 722 03 37 Retinol jest jednym z najskuteczniejszych składników aktywnych wykorzystywanych w kosmetologii. Dzięki swoim unikalnym właściwościom i kompleksowemu działaniu, szybko i skutecznie redukuje defekty skóry. Kiedy i w jakich zabiegach warto go stosować? RETIBRAZJA EKSFOLIACJA CZYSTYM 5% RETINOLEM I 100% AKTYWNĄ WITAMINĄ C AA2G™1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 23 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P PEELING W GABINECIE Wrażliwa skóra również zasługuje na zabieg złuszczający! Formuła peelingu LIGHT PEEL zawiera kwas migdałowy i glukonolakton, który jest bardzo dobrze tolerowany nawet przez deli- katną skórę: rozjaśnia ją i wygładza, spłyca pory i przywraca promienny wygląd. W przypadku poszarzałej cery optymalne efekty osiągniemy, stosując peeling medyczny BRIGHT PEEL, zawierający mieszankę kwasów: fitowego, cytrynowego i glikolowego oraz gluko- nolakton (silny antyoksydant), który w połącze- niu z innymi składnikami wzmacnia ich dzia- łanie terapeutyczne, poprawia tolerancję skóry i gwarantuje znakomite efekty zabiegu. W portfolio FILLMED, oprócz zabiegów kosme- tologicznych i preparatów przeznaczonych do iniekcji, znajdują się także kosmeceutyki SKIN PERFUSION do stosowania w ramach pielęgna- cji domowej, w celu przedłużenia efektów zabie- gów gabinetowych. ODPOWIEDNIA PIELĘGNACJA POZABIEGOWA Ważnym krokiem po każdym zabiegu złuszczają- cym jest aplikacja preparatu o działaniu kojącym i regenerującym. Nawilżający krem B3-RECOVERY SERUM łagodzi podrażnienia, zmniejsza rumień i przyspiesza gojenie skóry, a także zapobiega pojawianiu się przebarwień pozapalnych. Za- wdzięcza to formule, zawierającej m.in. kwas hia- luronowy oraz niacynamid, który w połączeniu z ekstraktem z wąkroty azjatyckiej łagodzi po- drażnienia i rumień, wzmacnia barierę naskór- kową oraz przyspiesza regenerację skóry. PODWÓJNA OCHRONA Stosowanie kosmetyków z filtrami ma kluczo- we znaczenie po peelingach chemicznych, ze względu na podwyższone ryzyko pojawienia się uszkodzeń posłonecznych, w tym uciążliwych przebarwień. Nowy fluid UV SKIN PROTECT SPF50+ zapewnia kompleksową ochronę przed fotostarzeniem i procesami starzenia się skóry. Starannie dobrane cztery fotostabilne filtry che- miczne nie tylko zapewniają szerokie spektrum ochrony przed promieniowaniem UVB oraz UVA, ale są również bezpieczne dla środowiska wodne- go. Z kolei kompleks antyoksydacyjny (detoksofan, witamina E oraz niacynamid) ma wysokie właści- wości przeciwstarzeniowe, chroni skórę przed za- nieczyszczeniami środowiska oraz substancjami reaktywnymi (stresem oksydacyjnym). GŁĘBOKIE NAWILŻENIE – PIELĘGNACJA DOMOWA Złuszczanie to nie wszystko, bo gwarancją pro- miennego wyglądu jest odpowiedni poziom na- wilżenia skóry. HYDRA-BOOSTER - koncentrat in- tensywnie nawilża jący i wypełniający zmarszczki - zawiera wysokie stężenie kwasu hialuronowego oraz ceramidy, które nawilżają i wygładzają skórę. Natomiast maska biocelulozowa HYALURONIC YOUTH MASK z kwasem hialuronowym i żelem aloesowym to idealne uzupełnienie codziennej pielęgnacji. Jest polecana do skóry odwodnionej i suchej, a także po zabiegach złuszczających – na- tychmiast nawilża, łagodzi podrażnienia i zmniej- sza rumień. Zima jest szczególnie trudnym okresem dla skóry. Niskie temperatury w połączeniu z przebywaniem w ogrzewanych pomieszczeniach wpływają niekorzystnie na jej kondycję i prowadzą do uszkodzenia delikatnego płaszcza hydrolipidowego, który pełni ochronną funkcję. Mocno przesuszona, matowa, szorstka skóra może pokryć się drobnymi zmarszczkami. Profesjonalne peelingi marki FILLMED niwelują oznaki starzenia się skóry, przywracają blask oraz wpływają pozytywnie na poprawę jej wyglądu. CZAS NA PEELING! Laboratoires FILL-MED Polska sp. z o.o. 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 25 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E Anna Kamm dr n. med., kosmetolog, pedagog, egzaminator OKE, autorka artykułów w czasopismach naukowych oraz branżowych, adiunkt i koordynator kierunku Kosmetologia WSZ w Gdańsku, wykładowca GUMed Biorąc pod uwagę stan skóry, zazwyczaj anali- zujemy przyczyny powstania wizualnych cech starzenia się, takich jak suchość, spadek ela- styczności czy hiperpigmentacje. Starzenie się jest jednak powiązane także z czynnikiem ryzy- ka wielu chorób, tak więc skupienie się na całym procesie starzenia będzie miało wpływ na ogól- ny dobrostan ludzki. Ze względu na możliwość zastosowania związków terapeutycznych, które pozwoliłyby wydłużyć żywotność organizmu ludzkiego, to właśnie zagadnienie starzenia ko- mórkowego okazało się niezwykle obiecujące. Mogłoby się wydawać, że starzejące się komór- ki są strukturą, która jest niepożądana. Mogą one jednak odgrywać również pozytywną rolę. W embriogenezie i przebudowie tkanek starze- jące się komórki są niezbędne do prawidłowego rozwoju zarodka i naprawy tkanek. W przypadku raka starzenie się działa jak silna bariera, zapo- biegająca powstawaniu nowotworów. Dlatego też identyfikacja i charakterystyka kluczowych cech starzenia, wywoływania starzenia się w ko- mórkach nowotworowych lub eliminacji starze- jących się komórek zyskuje na znaczeniu w wielu dziedzinach badań. CYKL ŻYCIA KOMÓRKI I JEGO ETAPY Na czym zatem polega proces starzenia komór- kowego, zwanego senescencją. Każda komórka naszego ciała podlega życiu w tak zwanym cyklu komórkowym. To uporządkowana sekwencja zdarzeń, prowadzących do podwojenia zawar- tości komórki i jej podziału na dwie identyczne genetycznie komórki. W przebiegu starzenia się może nastąpić zatrzymanie rozwoju komór- ki, które uważa się za nieodwracalne, ponieważ żadne znane bodźce fizjologiczne nie są w stanie pobudzić starzejących się komórek do ponowne- go wejścia w cykl komórkowy. Wyróżnić można cztery fazy cyklu komórko- wego: G1, S, G2 i M. Każda z faz cyklu komórkowe- go charakteryzuje się dominacją odpowiednich kompleksów, spełniających istotne funkcje, jed- ne dla kolejnych. Głównymi białkami, mającymi wpływ na cykl komórkowy, są: cykliny, kinazy cyklinozależne (Cdk), inhibitory cyklu komórko- wego. Stężenie cyklin okresowo zwiększa się lub zmniejsza w zależności od etapu cyklu komórko- wego. Służą do one m.in. do aktywacji kinaz cy- klinozależnych, a następnie są degradowane. In- hibitory cyklu komórkowego blokują aktywność kompleksu cyklin. Tak więc wszystko odbywa się w zapętlonym cyklu. LIMIT HAYFLICKA I JEGO KORELACJE Z SENESCENCJĄ Zjawisko senescencji komórkowej, czyli starze- nia się komórek na poziomie molekularnym, jest kluczowym aspektem przebiegu życia komórek. Termin starzenia się jako pierwsi wprowadzili Hayflick i Moorhead, dla potrzeb zaobserwo- wanego przez nich zjawiska nieodwracalnego zatrzymania wzrostu ludzkich komórek po eks- tensywnym seryjnym pasażowaniu w hodowli. Hayflick pokazał, że po przejściu określonej licz- by podziałów normotypowe ludzkie fibroblasty wchodzą w nieodwracalny stan niedzielenia się, czyli starzenia replikacyjnego. Badania wykaza- ły, że ludzkie fibroblasty mogą dzielić się od 50 do 60 razy, ale potem przestają się dzielić nie- odwracalnie. Zatem liczbę podziałów, które ko- mórki ukończyły przed osiągnięciem końca ich Starzenie się skóry jest naturalnym proce- sem, który dotyka każdego z nas w pew- nym momencie życia. Obejmuje szereg zmian na poziomie klinicznym, histologicznym, a także komórkowym. Starzenie się skóry a senescencja komórkowa 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 26 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA E żywotności replikacyjnej, nazwano limitem Hayflicka. Ko- lejno ten rodzaj starzenia replikacyjnego powiązano przy- czynowo ze skracaniem telomerów. Uważa się, że skróce- nie telomerów, które występuje podczas każdego podziału komórki z powodu niepełnej replikacji, jest mechanizmem zliczającym indukcję starzenia replikacyjnego. Oprócz starzenia replikacyjnego spowodowanego skró- ceniem telomerów i odpowiedzią na uszkodzenie DNA, starzenie komórkowe może być wywołane przez inne czynniki stresogenne, w tym m.in. zmiany epigenetyczne, niestabilność genomu, dysfunkcję mitochondriów, reak- tywne metabolity, stres oksydacyjny, inaktywację niektó- rych nowotworów oraz infekcje wirusowe. MARKERY SENESCENCJI Badania nad przyczynami, sieciami sygnalizacyjnymi i me- chanizmami, leżącymi u podstaw starzenia się komórek, są wciąż w trakcie badań. Jest to możliwe dzięki istnieniu licznych metod, pozwalających śledzić ten proces. Obecnie nie ma jednego typowego markera dla procesu starzenia, ale występuje cały szereg cech, które charakteryzują ten proces. Wiemy, że komórki ulegające zarówno starzeniu replikacyjnemu, jak i przyspieszonemu powiększają się i stają się płaskie. Obciążenie starzejącymi się komórkami jest niskie u młodych osób, ale wzrasta wraz ze starzeniem się w kilku tkankach, w tym w tkance tłuszczowej, mię- śniach szkieletowych, nerkach i skórze. SZLAKI DZIAŁANIA KOMÓREK STARZEJĄCYCH SIĘ Starzejące się komórki ulegają trzem zmianom fenoty- powym: nieodwracalnie zatrzymują wzrost, uzyskują od- porność na śmierć apoptotyczną i nabywają zmienione funkcje różnicowe. Senescencja jest złożonym procesem, dlatego zaproponowano kilka hipotez, aby go wyjaśnić. Me- chanizmy senescencji obejmują m.in. skrócenie telomerów, uszkodzenia DNA, stres oksydacyjny oraz aktywację szla- ków sygnałowych, opartych na p16INK4a/Rb i/lub p53/p21 CIP1 . Związane ze starzeniem zatrzymanie komórek w cyklu postrzegane jest jako proces nieodwracalny, ponieważ nie ma znanych czynników fizjologicznych, które mogłyby ten proces odwrócić. W zależności od typu komórek oraz od czynnika indukującego starzenie, może dochodzić do za- trzymania komórek w fazie G1 bądź G2 cyklu komórkowego. W przypadku starzenia replikacyjnego dochodzi zazwyczaj do zatrzymania komórek w fazie G1 cyklu komórkowego. KLUCZOWY DLA SENESCENCJI FENOTYP SASP Istotny dla senescencji jest fenotyp SASP (z ang. sene- scent-associated secretory phenotype). Jest to fenotyp wy- dzielniczy rozwijany przez wiele starzejących się komó- rek, a jego indukcja związana jest z obecnością cytokin prozapalnych, chemokin, proteaz, bioaktywnych lipidów, cząsteczek hamujących, pęcherzyków zewnątrzkomór- kowych, lipidów i innych czynników, zdolnych do pro- mowania przewlekłego stanu zapalnego i dysfunkcji tka- nek. Cytokiny prozapalne są najbardziej konserwatywną cechą, pojawiającą się w wielu różnych typach komórek, a przewlekły stan zapalny jest oczywiście przyczyną lub ważnym czynnikiem praktycznie każdej większej cho- roby związanej z wiekiem. SASP jest jedną z kluczowych cech odróżniających komórki starzejące się od komórek spoczynkowych, terminalnie zróżnicowanych i innych typów komórek nieproliferujących. STARZENIE PARAKRYNNE, CZYLI DALEKOSIĘŻNE DZIAŁANIE KOMÓREK SENESCENCYJNYCH Wreszcie SASP może nasilać związane z wiekiem niszcze- nie tkanek poprzez starzenie się parakrynne – mechanizm, dzięki któremu starzejące się komórki rozprzestrzeniają fenotyp starzenia się na zdrowe sąsiednie komórki poprzez wydzielanie IL-1 β, T GF β i niektórych ligandów chemokin. Istnieje kilka przykładów komórek senescentnych, wy- twarzających cytokiny i enzymy modyfikujące macierz zewnątrzkomórkową i inne cząsteczki, które mogą dzia- łać na odległość, a tym samym mieć dalekosiężny wpływ na mikrośrodowisko sąsiednich komórek. Cząsteczki te z dużym prawdopodobieństwem zaburzają integralność i funkcję tkanek, co jest cechą charakterystyczną starze- nia się. Ponieważ senescentne fibroblasty i keratynocyty gromadzą się z wiekiem w ludzkiej skórze, można przy- puszczać, że spadek integralności i funkcji skóry, a być może także innych tkanek, związany ze starzeniem się, jest spowodowany obecnością właśnie komórek induku- jących fenotyp SASP. Gromadzenie się starzejących się komórek w tkankach i narządach związane jest ze zmianą tempa ich wytwarza- nia wraz z wiekiem. Wraz z upływem czasu bodźce wywo- łujące starzenie się zwiększają się w ludzkim organizmie. Dla środowiska skóry istotne są charakterystyczny wy- dłużony czas życia komórek senescentnych oraz akty- wacja czynników zapalnych i metaloproteinaz. Zaburzają one homeostazę skóry, prowadząc do utraty elastyczności, zmarszczek i utraty kolorytu. Komórki senescentne podwyższają wydzielanie fenoty- pu SASP, który zapobiega ich śmierci pomimo nagroma- dzenia uszkodzeń DNA i innych organelli. Jak wykazano, gromadzenie się takich komórek prowadzi do starzenia parakrynnego. Ponieważ prawdopodobnie nie ma metody na powrót komórki do życia w cyklu komórkowym, ważne jest więc znalezienie metody na usunięcie komórek sene- scentnych z organizmu człowieka. SENOLITYKI I SENOMORFIKI – RATUNEK DLA STARZENIA KOMÓRKOWEGO Znane są dwa rodzaje związków wspomagających walkę z senescencją: senolityki i senomorfiki. Senolityki induku- ją selektywną śmierć komórek senescentnych, ułatwiając pozbycie się niepotrzebnych komórek. Do poznanych substancji pełniących funkcję senolityków należą: kwer- cetyna, geldanamycyna, kurkumina, fisetyna i wiele in- nych flawonoidów. Senomorfiki tłumią markery starzenia, zmniejszają szkodliwe działanie SASP lub hamują starze- nie się bez wywoływania śmierci. Do takich substancji na- leżą: metformina, resweratrol, kwercetyna, galusan epiga- lokatechiny, genisteina. Chociaż uważa się, że starzenie się komórek jest pro- cesem nieodwracalnym, ostatnie badania sugerują, że starzenie się niektórych typów komórek jest procesem dynamicznym, który można odwrócić, aby umożliwić ko- mórkom senolitycznym ponowne wejście do cyklu komór- kowego za pośrednictwem senorewerterów. Najnowsze badania wykazały, że hamowanie kinazy białkowej w sta- rzejących się ludzkich fibroblastach skóry usunęło cechy charakterystyczne starzenia i przekształciło komórki ze stanu starzejącego się w stan spoczynkowy, w wyniku cze- go przywrócona została zdolność regeneracji skóry. WSPARCIE PROCESÓW PRZECIWSTARZENIOWYCH W PIELĘGNACJI Związki najbardziej znane z procesu przeciwdziałania senescencji to flawonoidy, ale wspierająco działać będą korzystnie także retinoidy, znane ze swojej zdolności do stymulowania proliferacji komórek. Wiadomo także, że peptydy, takie jak miedź peptyd-1 czy matrixyl, wykazują właściwości przeciwdziałające uszkodzeniom komórko- wym, spowodowanym stresem oksydacyjnym. Zjawisko senescencji komórkowej odgrywa istotną rolę w procesie starzenia się skóry, jednak zaawansowane for- muły kosmetyków mogą pomóc w zwalczaniu tego zjawi- ska, zapobiegając utracie jędrności i elastyczności skóry. Retinoidy, peptydy, antyoksydanty to tylko kilka przykła- dów składników, które mogą być skuteczne w redukcji senescencji komórkowej. Skuteczna pielęgnacja skóry powinna opierać się na zindywidualizowanym podejściu, uwzględniającym rodzaj skóry, wiek i indywidualne po- trzeby. Regularne stosowanie wysokiej jakości kosmety- ków zawierających wspomniane składniki może przyczy- nić się do utrzymania młodzieńczego wyglądu skóry oraz opóźnienia procesu starzenia się komórek. Warto więc wziąć pod uwagę właśnie te składniki aktywne, planując procesy terapeutyczne dla skór dojrzałych. Next >