< Previous1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 9 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P CZY MOŻNA UZYSKAĆ IDEALNE POŁĄCZENIE WYSOKIEJ FOTOPROTEKCJI I PEREFEKCYJNEGO WYGLĄDU? Z marką iS Clinical oraz pudrem PerfecTint Powder SPF 40 jest to możliwe. Puder umożliwia jedwabiście gładkie wykończenie o szerokim spektrum działania. Nie tylko zapewnia wyso- ką ochronę przed promieniowaniem UVA/UVB, ale również utrzymuje perfekcyjny wygląd przez cały dzień. Puder absorbuje nadmiar sebum, jednocześnie minimalizując widoczność porów, optycznie wygładza skórę oraz spłyca zmarszcz- ki, tworząc nieskazitelne wykończenie. Użycie produktu jest niezwykle łatwe, a ze względu na kompaktowy rozmiar zawsze można mieć go pod ręką. Innowacyjna formuła zawiera opatentowaną technologię Extremozyme®, czyli roślinnych antyoksydantów, które zapewniają ochronę DNA komórek przed wolnymi rodnikami oraz działa- niem agresywnych czynników środowiska ze- wnętrznego. Wykazują właściwości nawilżające nawet w postaci proszku. CZY PUDER CHRONI PRZED ŚWIATŁEM NIEBIESKIM? Puder ze względu na swoją innowacyjną formułę zapewnia również ochronę przed promienio- waniem HEV. Promienie HEV głęboko wnikają w tkanki i wyzwalają wolne rodniki, które roz- bijają włókna kolagenu i elastyny w skórze, przy- czyniając się do utraty elastyczności i jędrności skóry. Dodatkowo, wolne rodniki uszkadzają DNA, eliminują lipidy, przyspieszając proces sta- rzenia się skóry, oraz sprawiają, że skóra staje się sucha, matowa, a koloryt ziemisty. Wszystkie osoby, które spędzają wiele godzin przed kompu- terem, smartfonem oraz innymi urządzeniami elektrycznymi, w trosce o zdrowie skóry i orga- nizmu powinny stosować produkty ochronne. DLA KOGO JEST PUDER PERFECTINT POWDER SPF 40? Ochrona w pudrze idealnie sprawdzi się dla każ- dego, kto w szybki i prosty sposób chce utrzymać pełną ochronę, a przy okazji zachować perfek- cyjny makijaż. Replikacja ochrony przeciwsło- necznej jest niezwykle istotna. Niestety wiele czynników w ciągu dnia, tj. ścieranie produktu, wydzielanie potu i łoju, a także w wyniku metabo- lizmu substancji w skórze, sprawia, że aplikowane filtry tracą swoje właściwości ochronne. Dlatego tak istotna jest ich aplikacja co 2-3 godziny. Odpowiednia ochrona zapobiega powstawa- niu przebarwień, nowotworów skóry, poparzeń słonecznych oraz spowalnia proces starzenia się skóry, dzięki czemu zachowujemy młodość i zdrowie na dłużej. Osoby, które mają wysoką skłonność do powstawania przebarwień, zde- cydowanie pokochają PerfecTint Powder SPF 40. Puder występuje w pięciu odcieniach, dlatego każdy znajdzie odpowiedni kolor dla siebie, tak by idealnie dopasować odcień do karnacji skóry. Doskonały do stosowania na skórę twarzy, szyi i dekoltu, jak również na skórę głowy oraz uszy, nawet podczas aktywności fizycznej. Jak aplikować puder? Aplikacja jest niezwykle prosta i przyjemna. Przekręcana podstawa umożliwia wysunięcie pędzla i aplikację kontrolowanej ilości pudru. Należy równomiernie rozprowadzić puder na twarz, szyję oraz dekolt lub inne partie ciała. Puder jest bardzo drobno zmielony, dlatego nie pozostawia smug ani plam. Puder należy apli- kować 15 minut przed ekspozycją na słońce. Aby utrzymać pełną ochronę SPF 40 oraz nieskazi- telny makijaż, pudru należy używać najlepiej co dwie godziny. SKUTECZNA FOTOPROTEKCJA I NIESKAZITELNY MAKIJAŻ POZNAJ PERFECTINT POWDER SPF 40 IS CLINICAL Marta Poprawa mgr kosmetologii, szkoleniowiec firmy BMEDSTRESZCZENIE Dotychczas w pracach badawczych porównywano różne sub- stancje peelingujące wpływające na skórę, nie uwzględniając przy tym parametrów odpowiadających za przenikanie i moc substancji. Celem pracy była próba analizy działania kwasu mlekowego oraz kwasu migdałowego na nawilżenie, melaninę, aktywność gruczołów łojowych oraz barierę warstwy rogowej naskórka. Jednakowe stężenie peelingów chemicznych, zbliżone pH roz- tworów oraz podłoże, umożliwiły porównywanie wyników. Seria zabiegów z zastosowaniem kwasu mlekowego spo- wodowała zmniejszenie przeznaskórkowej utraty wody, wzrost poziomu nawilżenia oraz zmniejszenie aktywności gruczołów łojowych, a także znaczący spadek poziomu me- laniny. Kwas migdałowy zastosowany w serii czterech zabie- gów spowodował zauważalną poprawę w wyglądzie naskórka. Zmniejszyła się również istotnie aktywność gruczołów łojo- wych. Zastosowanie zarówno serii jak i pojedynczego zabiegu kwasem migdałowym wzmocniło barierę naskórkową. Po- równując serię zabiegów i pojedynczy zabieg stwierdzono, że wartość przeznaskórkowej utraty wody zwiększyła się. Badanie wykazało, że chociaż niektóre kwasy karboksylowe wykazują podobieństwo, charakteryzują się również istotny- mi różnicami w działaniu miejscowym i zastosowaniach te- rapeutycznych. Słowa kluczowe: skóra, peeling chemiczny, kwas migdałowy, kwas mlekowy, eksfoliacja ABSTRACT Up to now, research studies have compared various peeling substances affecting the skin, without taking into account the parameters responsible for the penetration and potency of the compounds. The aim of this study was to analyze the effects of lactic acid and mandelic acid on hydration, melanin, sebaceous gland activity and the stratum corneum barrier. Equal concentrations of chemical peels, similar pH of the solutions, and the base enabled comparison of results. A series of treatments with lactic acid resulted in a decrease in transepidermal water loss, an increase in hydration levels and a reduction in sebaceous gland activity, as well as a significant drop in melanin levels. Mandelic acid applied in a series of four treatments resulted in a noticeable improvement in the appearance of the epidermis. The activity of the sebaceous glands also decreased significantly. The use of both, a series and a single treatment with mandelic acid, strengthened the epidermal barrier. Comparing a series of treatments and a single procedure it was found that the value of transepidermal water loss increased. The study demonstrated that whereas many carboxylic acids exhibit similarities, they also possess notable distinctions in their topical effects and medicinal applications. Keywords: skin, chemical peeling, mandelic acid, lactic acid, exfoliation Joanna Pachurka-Szczepańska1 0009-0002-0364-4410 Karolina Olek-Hrab2 1 Kierunek Kosmetologia, Wydział Nauk o Zdrowiu, Akademia Nauk Stosowanych w Koninie, ul. Przyjaźni 1, 62-510 Konin +48 691 628 585 joannapachurkka@gmail.com 2 Katedra i Klinika Dermatologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań Sposób cytowania / Cite Pachurka-Szczepańska J, Olek-Hrab K. Analiza działania składników peelingów chemicznych na bazie kwasu mlekowego i migdałowego na parametry skóry. Aesth Cosmetol Med. 2024;13(1):17-25. https://doi.org/10.52336/acm.2024.003 Analiza działania składników peelingów chemicznych na bazie kwasu mlekowego i migdałowego na parametry skóry Analysis of the effect of components of chemical peels based on lactic and mandelic acid on skin parameters This is an article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 Unported (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ Artykuł oryginalny / Original article STRESZCZENIE Dotychczas w pracach badawczych porównywano różne sub- stancje peelingujące wpływające na skórę, nie uwzględniając przy tym parametrów odpowiadających za przenikanie i moc substancji. Celem pracy była próba analizy działania kwasu mlekowego oraz kwasu migdałowego na nawilżenie, melaninę, aktywność gruczołów łojowych oraz barierę warstwy rogowej naskórka. Jednakowe stężenie peelingów chemicznych, zbliżone pH roz- tworów oraz podłoże, umożliwiły porównywanie wyników. Seria zabiegów z zastosowaniem kwasu mlekowego spo- wodowała zmniejszenie przeznaskórkowej utraty wody, wzrost poziomu nawilżenia oraz zmniejszenie aktywności gruczołów łojowych, a także znaczący spadek poziomu me- laniny. Kwas migdałowy zastosowany w serii czterech zabie- gów spowodował zauważalną poprawę w wyglądzie naskórka. Zmniejszyła się również istotnie aktywność gruczołów łojo- wych. Zastosowanie zarówno serii jak i pojedynczego zabiegu kwasem migdałowym wzmocniło barierę naskórkową. Po- równując serię zabiegów i pojedynczy zabieg stwierdzono, że wartość przeznaskórkowej utraty wody zwiększyła się. Badanie wykazało, że chociaż niektóre kwasy karboksylowe wykazują podobieństwo, charakteryzują się również istotny- mi różnicami w działaniu miejscowym i zastosowaniach te- rapeutycznych. Słowa kluczowe: skóra, peeling chemiczny, kwas migdałowy, kwas mlekowy, eksfoliacja ABSTRACT Up to now, research studies have compared various peeling substances affecting the skin, without taking into account the parameters responsible for the penetration and potency of the compounds. The aim of this study was to analyze the effects of lactic acid and mandelic acid on hydration, melanin, sebaceous gland activity and the stratum corneum barrier. Equal concentrations of chemical peels, similar pH of the solutions, and the base enabled comparison of results. A series of treatments with lactic acid resulted in a decrease in transepidermal water loss, an increase in hydration levels and a reduction in sebaceous gland activity, as well as a significant drop in melanin levels. Mandelic acid applied in a series of four treatments resulted in a noticeable improvement in the appearance of the epidermis. The activity of the sebaceous glands also decreased significantly. The use of both, a series and a single treatment with mandelic acid, strengthened the epidermal barrier. Comparing a series of treatments and a single procedure it was found that the value of transepidermal water loss increased. The study demonstrated that whereas many carboxylic acids exhibit similarities, they also possess notable distinctions in their topical effects and medicinal applications. Keywords: skin, chemical peeling, mandelic acid, lactic acid, exfoliation Joanna Pachurka-Szczepańska1 0009-0002-0364-4410 Karolina Olek-Hrab2 1 Kierunek Kosmetologia, Wydział Nauk o Zdrowiu, Akademia Nauk Stosowanych w Koninie, ul. Przyjaźni 1, 62-510 Konin +48 691 628 585 joannapachurkka@gmail.com 2 Katedra i Klinika Dermatologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań Sposób cytowania / Cite Pachurka-Szczepańska J, Olek-Hrab K. Analiza działania składników peelingów chemicznych na bazie kwasu mlekowego i migdałowego na parametry skóry. Aesth Cosmetol Med. 2024;13(1):17-25. https://doi.org/10.52336/acm.2024.003 Analiza działania składników peelingów chemicznych na bazie kwasu mlekowego i migdałowego na parametry skóry Analysis of the effect of components of chemical peels based on lactic and mandelic acid on skin parameters This is an article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 Unported (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ Artykuł oryginalny / Original article 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 11 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Ncję i efektywniejsze działanie składników stosowanych do pie- lęgnacji skóry, tj. witamin, antyoksydantów, substancji nawil- żających. Aplikacja kwasu migdałowego może obywać się cały rok bez ryzyka wystąpienia przebarwień pozapalnych (PIH, po- stinfalmmatory hyperpigmentation), gdyż nie uwrażliwia on skóry na działanie promieni ultrafioletowych [8]. Terapia kwa- sem migdałowym daje bardzo dobre rezultaty w leczeniu po- słonecznego starzenia się skóry w postaci nadmiernego rogo- wacenia słonecznego (keratosis actinica), przebarwień (lentigo solaris, melasma), w trądziku pospolitym (acne vulgaris) oraz pielęgnacji przeciwstarzeniowej, przy wysokim poziomie bez- pieczeństwa stosowania [9]. CEL PRACY Celem pracy była ocena i porównanie skuteczności działania peelingów na skórę z wykorzystaniem preparatów kwasu mle- kowego oraz kwasu migdałowego o jednakowych parametrach, uwzględniających przenikanie oraz moc substancji eksfoliu- jącej. Badania miały na celu porównanie wpływu obu kwasów w jednakowych roztworach na poziom nawilżenia, aktywność gruczołów łojowych, poziom melaniny oraz przeznaskórkową utratę wody. Analizowano właściwości fizykochemiczne kwasu mlekowego i kwasu migdałowego oraz przeprowadzono oce- nę przydatności substancji eksfoliujących w pielęgnacji skóry. Analizowano również wpływ pojedynczego zabiegu z kwasem mlekowym oraz kwasem migdałowym w porównaniu z serią zabiegów na poprawę wyglądu skóry. MATERIAŁ I METODY Do przeprowadzenia badań zastosowano dwa preparaty: kwas mlekowy oraz kwas migdałowy (tabela 1). Substancje wykorzy- stane w doświadczeniu poddano analizie, tak aby parametry preparatów były jednakowe, dzięki czemu możliwe było po- równanie działania substancji na skórę. Preparaty charaktery- zowały się jednakowym stężeniem, zbliżoną wartością pH roz- tworu oraz podłożem, co umożliwiało dokładne porównanie między nimi. W badaniu zastosowano dwa preparaty: pierw- szy zawierał 50% wolny kwas 2-hydroksypropanowy o warto- ści pH = 1,0, w drugim preparacie został użyty 50% kwas 2-fe- nylo-2-hydroksyoctowy w postaci wolnej o wartości pH = 1,2. Tabela 1 Stałe dysocjacji kwasów AHA (25°C, siła jonowa µ = 0,1 M) Nazwa kwasuStruktura kwasuWartość pKa Kwas mlekowy O OHOH CH3 O OH OH 3,85 Kwas migdałowy O OHOH CH3 O OH OH 3,20 Źródło:Opracowanie własne Badania zostały przeprowadzone wśród 50 ochotników obu płci w wieku 30-49 lat. Średni wiek probantów wynosił 38 lat. Pomiaru dokonano w Katedrze i Klinice Dermatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu w latach 2016-2020. W grupie ochotników zastosowano zewnętrznie na skórę kwas mlekowy oraz kwas migdałowy w serii 4 zabiegów oraz jako pojedynczy zabieg. Probanci zostali przydzieleni do grup na zasadzie randomizacji. Z badań wyłączono osoby spełnia- jące kryteria wyłączenia z badania. Do kryteriów wyklucze- nia z badania należały: eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do powstawania blizn prze- rosłych oraz keloidów, ciąża, laktacja, doustna terapia retino- idami oraz okres do 6 miesięcy po zakończeniu kuracji, skó- ra podrażniona oraz uszkodzona. Ze względu na odpowiednie warunki atmosferyczne dla aplikacji peelingów chemicznych okres badań przypadał na sezon wiosenno-zimowy oraz je- sienno-zimowy. U wszystkich osób w pierwszym dniu ba- dania przeprowadzono szczegółową analizę podmiotową, wywiad dotyczący ogólnego stanu zdrowia, chorób prze- wlekłych, stosowanych leków, nadwrażliwości na składowe preparatu oraz pielęgnacji skóry. W czasie trwania badania żaden z uczestników nie korzystał z preparatów domowych, inne niż te, które były zalecone.. Uczestnicy zostali poinfor- mowani o konieczności stosowania pielęgnacji około zabie- gowej oraz unikaniu promieniowania ultrafioletowego. Aplikację kwasów przeprowadzono u 50 probantów z po- działem na dwie grupy: Grupa I. Wykonano zabiegi eksfoliacji w serii zabiegów. W badaniu uwzględniono 25 probantów, u których zastoso- wano serie 4 zabiegów w przeciągu 10 tygodni. Średni wiek probantów w grupie I wynosił 37 lat (min. 32, max. 43), a po- szczególne klasy wieku kształtowały się następująco: 30-39 lat (n = 21) oraz 40-49 lat (n = 4). Na rysunku 1 przedstawiono po- dział grupy badanej ze względu na klasy wieku. Wśród osób biorących udział w badaniu kobiety stanowi- ły 72% (n = 18), a mężczyźni 28% (n = 7), na rysunku 2 zosta- ła przedstawiona graficzna interpretacja wyników. Badaniem objęto probantów z fototypem skóry II i III według skali Fitz- patricka, fototyp II (n = 24), fototyp III (n = 1). Skóra twarzy probantów została podzielona na dwa ob- szary: lewy oraz prawy. Na lewej części twarzy zaaplikowano kwas mlekowy, na prawej kwas migdałowy. Czas ekspozycji kwasów na skórze początkowo trwał ok. 2 minut i nie prze- kraczał maksymalnego czasu 5 minut według zaleceń produ- centa. Z każdym zabiegiem sukcesywnie czas kontaktu kwa- su ze skórą zwiększał się, budując tolerancję skóry na dany kwas (czas kontaktu substancji ze skórą był różny ze wzglę- du na indywidualną wrażliwość skóry każdej z osób). Zasto- sowano ściśle określony algorytm badania: pomiar kontrol- ny przed zabiegiem złuszczania, po dwóch zabiegach oraz po serii zabiegów. WPROWADZENIE Zabieg z zastosowaniem peelingów chemicznych znajduje się obecnie w grupie dziesięciu najczęściej wykonywanych zabiegów w gabinetach dermatologicznych oraz kosmetolo- gicznych. Według opublikowanych danych Amerykańskie- go Towarzystwa Chirurgów Plastycznych (ASPS, American So- ciety of Plastic Surgeons) peelingi chemiczne stanowią jedną trzecią najczęściej wykonywanych nieinwazyjnych procedur zabiegowych po toksynach botulinowych i wypełniaczach tkanek miękkich, z ilością ponad 1,3 mln zabiegów przepro- wadzonych w 2016 roku [1]. Hydroksykwasy to grupa związków organicznych, których cząsteczki zawierają co najmniej jedną grupę karboksylo- wą oraz co najmniej jedną grupę hydroksylową, co powoduje, że mają one właściwości zarówno kwasów karboksylowych, jak i alkoholi. Właściwości chemiczne alfa-hydroksykwasów (AHA, alfa-hydroxy acid) są związane z ich budową. Grupa hy- droksylowa, umiejscowiona w pozycji α w stosunku do grupy karboksylowej, wpływa na możliwość tworzenia wewnątrz- cząsteczkowych wiązań wodorowych, co powoduje podwyż- szenie temperatury topnienia oraz wrzenia. Wskutek tworze- nia wiązań wodorowych łatwo rozpuszczają się one w wodzie. Do najczęściej stosowanych alfa-hydroksykwasów w kosme- tologii należą kwas mlekowy oraz kwas migdałowy. KWAS MLEKOWY Kwas mlekowy (kwas 2-hydroksypropanowy) o wzorze su- marycznym CH 3CHOHCOOH, występuje w owocach, warzy- wach, wielu fermentowanych produktach oraz winie. Na- turalnie wchodzi w skład mięśni, dlatego jest nietoksyczny i całkowicie bezpieczny. Kwas mlekowy (lactic acid) jest sze- roko stosowany w przemyśle spożywczym, farmaceutycz- nym, kosmetycznym oraz włókienniczym. W stanie czystym jest bezbarwnym płynem o bardzo kwaśnym smaku. Czą- steczka kwasu mlekowego jest większa niż kwasu glikolowe- go, przez co działa łagodniej oraz ma silniejsze właściwości nawilżające. Wyłącznie forma L kwasu mlekowego wykazu- je aktywność biologiczną i jest głównym składnikiem natu- ralnego czynnika nawilżającego (NMF, natural moisturizing factor) [2, 3]. Kwas mlekowy ma zdolność wiązania wody, zwiększając uwodnienie naskórka, dlatego znalazł szero- kie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. W formułach kosmetycznych jest stosowany jako humektant. Kwas 2-hy- droksypropanowy a szczególnie izomer L, stymuluje biosyn- tezę ceramidów, co wpływa na poprawę funkcji bariery lipi- dowej skóry oraz odporność warstwy rogowej. Kwas mlekowy indukuje syntezę mukopolisacharydów oraz kolagenu w fo- touszkodzonej skórze. Hamuje tworzenie melaniny poprzez bezpośrednie hamowanie aktywności tyrozynazy. Kwas mle- kowy przyspiesza także podział komórek oraz niweluje prze- barwienia hamując tworzenie melaniny w melanocytach [4]. Kwas mlekowy stosuje się też w odżywkach oraz szamponach do włosów ze względu na to, że aktywizuje cebulki włosowe, przyspieszając porost włosów, a także jako konserwant oraz środek utrzymujący odpowiednie pH preparatu. Silne roz- twory stosowane są w płynach do usuwania brodawek oraz odcisków. Kwas mlekowy stosowany jest przy produkcji ka- tionowo aktywnych substancji piorących, farb do włosów, toników, a także balsamów do ciała. Pełni funkcję nośnika, wzmacniając przenikanie innych składników aktywnych [5]. KWAS MIGDAŁOWY Kwas migdałowy (mandelic acid) to organiczny związek che- miczny znany także jako kwas 2-fenylo-2-hydroksyoctowy. Kwas migdałowy jest ośmiowęglowym alfa-hydroksykwa- sem o wzorze sumarycznym C 8H8O3. Źródłem kwasu w przy- rodzie są gorzkie migdały, występuje także w pestkach wiśni oraz w pestkach moreli. Ze wszystkich kwasów owocowych stosowanych do peelingów ma największą masę cząstecz- kową i wysoką temperaturę topnienia, częściowo rozpusz- cza się w wodzie, lepiej w alkoholu etylowym, izopropylowym oraz w tłuszczach. Wartość pKa, która określa moc kwasu, wy- nosi dla kwasu migdałowego 3,41, co oznacza, że jest kwasem mocniejszym od kwasu glikolowego, dla którego pKa = 3,83 w temperaturze 25°C. Zmiany temperatury mogą wpływać na jego kwasowość. Kwas migdałowy ze względu na swoje wła- ściwości przeciwdrobnoustrojowe jest stosowany w medycy- nie, w leczeniu infekcji dróg moczowych, do syntezy antybio- tyków doustnych (m.in. z grupy semisyntetycznych penicylin oraz cefalosporyn), w kosmetologii oraz dermatologii w lecze- niu wielu problemów skórnych [6]. Kwas migdałowy ze wzglę- du na mechanizm działania jest stosowany w peelingach che- micznych. W porównaniu z innymi AHA ma dużą cząsteczkę, co powoduje powolną penetrację substancji w głąb skóry, a za- bieg przeprowadzany jest w sposób kontrolowany. Jest dobrze tolerowany przez osoby z wrażliwą skórą oraz ze skłonnością do trądziku różowatego. Obecność pierścienia aromatyczne- go w strukturze kwasu migdałowego wpływa na właściwości lipofilowe tego związku. Wykazuje działanie bakteriostatyczne i bakteriobójcze w przypadku szczepów bakterii: Staphylococ- cus aureus, Bacillus proteus, Escherichia coli i Aerobacer aero- genes [7]. Kwas migdałowy jest szeroko stosowany do każdego rodzaju cery. Duża cząsteczka kwasu pozwala na jego równo- mierną penetrację, co jest szczególnie ważne przy pielęgna- cji cery wrażliwej, ale również w leczeniu skóry trądzikowej ze zmianami zapalnymi. Jest naturalnym środkiem przeciwza- palnym, koi skórę, ma właściwości przeciwłojotokowe i kera- tolityczne. Budowa kwasu migdałowego jest podobna do bu- dowy antybiotyku, co odpowiada za jego właściwości bakterio- statyczne. Kwas migdałowy ma szerokie spektrum działania, które obejmuje bakterie Gram-dodatnie oraz Gram-ujemne. W przypadku trądziku stosuje się antybiotyki tak ogólnoustro- jowo, jak i miejscowo, jednak niektórzy pacjenci są oporni na leczenie antybiotykami, alternatywą dla nich jest właśnie kwas migdałowy. Kwas migdałowy przyspiesza proces rogowace- nia komórek naskórka, przez co umożliwia łatwiejszą penetra- 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 12 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Ncję i efektywniejsze działanie składników stosowanych do pie- lęgnacji skóry, tj. witamin, antyoksydantów, substancji nawil- żających. Aplikacja kwasu migdałowego może obywać się cały rok bez ryzyka wystąpienia przebarwień pozapalnych (PIH, po- stinfalmmatory hyperpigmentation), gdyż nie uwrażliwia on skóry na działanie promieni ultrafioletowych [8]. Terapia kwa- sem migdałowym daje bardzo dobre rezultaty w leczeniu po- słonecznego starzenia się skóry w postaci nadmiernego rogo- wacenia słonecznego (keratosis actinica), przebarwień (lentigo solaris, melasma), w trądziku pospolitym (acne vulgaris) oraz pielęgnacji przeciwstarzeniowej, przy wysokim poziomie bez- pieczeństwa stosowania [9]. CEL PRACY Celem pracy była ocena i porównanie skuteczności działania peelingów na skórę z wykorzystaniem preparatów kwasu mle- kowego oraz kwasu migdałowego o jednakowych parametrach, uwzględniających przenikanie oraz moc substancji eksfoliu- jącej. Badania miały na celu porównanie wpływu obu kwasów w jednakowych roztworach na poziom nawilżenia, aktywność gruczołów łojowych, poziom melaniny oraz przeznaskórkową utratę wody. Analizowano właściwości fizykochemiczne kwasu mlekowego i kwasu migdałowego oraz przeprowadzono oce- nę przydatności substancji eksfoliujących w pielęgnacji skóry. Analizowano również wpływ pojedynczego zabiegu z kwasem mlekowym oraz kwasem migdałowym w porównaniu z serią zabiegów na poprawę wyglądu skóry. MATERIAŁ I METODY Do przeprowadzenia badań zastosowano dwa preparaty: kwas mlekowy oraz kwas migdałowy (tabela 1). Substancje wykorzy- stane w doświadczeniu poddano analizie, tak aby parametry preparatów były jednakowe, dzięki czemu możliwe było po- równanie działania substancji na skórę. Preparaty charaktery- zowały się jednakowym stężeniem, zbliżoną wartością pH roz- tworu oraz podłożem, co umożliwiało dokładne porównanie między nimi. W badaniu zastosowano dwa preparaty: pierw- szy zawierał 50% wolny kwas 2-hydroksypropanowy o warto- ści pH = 1,0, w drugim preparacie został użyty 50% kwas 2-fe- nylo-2-hydroksyoctowy w postaci wolnej o wartości pH = 1,2. Tabela 1 Stałe dysocjacji kwasów AHA (25°C, siła jonowa µ = 0,1 M) Nazwa kwasuStruktura kwasuWartość pKa Kwas mlekowy O OHOH CH3 O OH OH 3,85 Kwas migdałowy O OHOH CH3 O OH OH 3,20 Źródło:Opracowanie własne Badania zostały przeprowadzone wśród 50 ochotników obu płci w wieku 30-49 lat. Średni wiek probantów wynosił 38 lat. Pomiaru dokonano w Katedrze i Klinice Dermatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu w latach 2016-2020. W grupie ochotników zastosowano zewnętrznie na skórę kwas mlekowy oraz kwas migdałowy w serii 4 zabiegów oraz jako pojedynczy zabieg. Probanci zostali przydzieleni do grup na zasadzie randomizacji. Z badań wyłączono osoby spełnia- jące kryteria wyłączenia z badania. Do kryteriów wyklucze- nia z badania należały: eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do powstawania blizn prze- rosłych oraz keloidów, ciąża, laktacja, doustna terapia retino- idami oraz okres do 6 miesięcy po zakończeniu kuracji, skó- ra podrażniona oraz uszkodzona. Ze względu na odpowiednie warunki atmosferyczne dla aplikacji peelingów chemicznych okres badań przypadał na sezon wiosenno-zimowy oraz je- sienno-zimowy. U wszystkich osób w pierwszym dniu ba- dania przeprowadzono szczegółową analizę podmiotową, wywiad dotyczący ogólnego stanu zdrowia, chorób prze- wlekłych, stosowanych leków, nadwrażliwości na składowe preparatu oraz pielęgnacji skóry. W czasie trwania badania żaden z uczestników nie korzystał z preparatów domowych, inne niż te, które były zalecone.. Uczestnicy zostali poinfor- mowani o konieczności stosowania pielęgnacji około zabie- gowej oraz unikaniu promieniowania ultrafioletowego. Aplikację kwasów przeprowadzono u 50 probantów z po- działem na dwie grupy: Grupa I. Wykonano zabiegi eksfoliacji w serii zabiegów. W badaniu uwzględniono 25 probantów, u których zastoso- wano serie 4 zabiegów w przeciągu 10 tygodni. Średni wiek probantów w grupie I wynosił 37 lat (min. 32, max. 43), a po- szczególne klasy wieku kształtowały się następująco: 30-39 lat (n = 21) oraz 40-49 lat (n = 4). Na rysunku 1 przedstawiono po- dział grupy badanej ze względu na klasy wieku. Wśród osób biorących udział w badaniu kobiety stanowi- ły 72% (n = 18), a mężczyźni 28% (n = 7), na rysunku 2 zosta- ła przedstawiona graficzna interpretacja wyników. Badaniem objęto probantów z fototypem skóry II i III według skali Fitz- patricka, fototyp II (n = 24), fototyp III (n = 1). Skóra twarzy probantów została podzielona na dwa ob- szary: lewy oraz prawy. Na lewej części twarzy zaaplikowano kwas mlekowy, na prawej kwas migdałowy. Czas ekspozycji kwasów na skórze początkowo trwał ok. 2 minut i nie prze- kraczał maksymalnego czasu 5 minut według zaleceń produ- centa. Z każdym zabiegiem sukcesywnie czas kontaktu kwa- su ze skórą zwiększał się, budując tolerancję skóry na dany kwas (czas kontaktu substancji ze skórą był różny ze wzglę- du na indywidualną wrażliwość skóry każdej z osób). Zasto- sowano ściśle określony algorytm badania: pomiar kontrol- ny przed zabiegiem złuszczania, po dwóch zabiegach oraz po serii zabiegów. 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 13 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_seria zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów -20 0 20 40 60 80 100 120 140 160 K w as m le ko w y_ LP _C O RN [j .] Rys. 6 Zmiana poziomu nawilżenia w czasie na LP (lewym policzku) po zastosowaniu kwasu mlekowego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola serie zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów -20 0 20 40 60 80 100 120 140 K w as m igda łow y_P P_C O RN [j .] Rys. 7 Zmiana poziomu nawilżenia w czasie na PP (prawym policzku) po zastosowaniu kwasu migdałowego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_serie zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów -10 0 10 20 30 40 50 K w as mle ko w y_LP_ TEWL [g /m 2 /h ] Rys. 8 Zmiana wartości przeznaskórkowej utraty wody na LP po zastosowaniu kwasu mleko- wego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_serie zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 K w as m igda łowy _P P_TEW L [g /m 2 /h ] Rys. 9 Zmiana wartości przeznaskórkowej utraty wody na PP po zastosowaniu kwasu migda- łowego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_seria zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów -50 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 Kw as m le kowy _LP _S EB U [ g/ se bu m/ cm 3 ] Rys. 10 Zmiana aktywności gruczołów łojowych w czasie na LP po zastosowaniu kwasu mle- kowego Źródło:Archiwum własne wody, jednak spadek wartości mediany w badaniu kolory- metrem skóry był większy w przypadku zastosowania kwa- su mlekowego. Wśród osób, u których użyto kwasu migdałowego jako po- jedynczy zabieg na skórze prawego policzka, również zano- towano w badaniu spadek wartości po pojedynczym zabiegu, natomiast po zastosowaniu kwasu mlekowego aplikowane- go na lewym policzku zaobserwowano w badaniu przy użyciu kolorymetru wzrost wartości mediany. Analiza wyników pomiędzy pojedynczym zabiegiem a se- rią zabiegów pokazuje, że bardziej efektywny okazał się kwas mlekowy, który spowodował spadek wartości mediany TEWL (rys. 8). Kwas migdałowy spowodował wzrost mediany, co może być związane z właściwościami lipofilowymi cząstecz- ki (rys. 9). Aktywność gruczołów łojowych wśród probantów u któ- rych zastosowano kwas mlekowy na skórze LP (lewego po- liczka) zmalała już po pierwszej eksfoliacji (rys. 10). eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat Rys. 1 Podział I grupy badanej ze względu na klasy wieku Źródło:Opracowanie własne 72% 28% kobieta meżczyzna 68% 32% kobieta mężczyzna eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat 68% 32% kobieta mężczyzna Rys. 2 Podział I grupy badanej ze względu na płeć Źródło:Opracowanie własne 72% 28% 30-39 lat 40-49 lat 72% 28% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat Rys. 3 Podział II grupy badanej ze względu na klasy wieku Źródło:Opracowanie własne 68% 32% kobieta mężczyzna eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat 68% 32% kobieta mężczyzna 68% 32% kobieta mężczyzna Rys. 4 Podział II grupy badanej ze względu na płeć Źródło:Opracowanie własne Grupa II. Wśród 25 ochotników wykonano pojedynczy za- bieg złuszczania z wykorzystaniem kwasu mlekowego na le- wej części twarzy oraz kwasu migdałowego na prawej części. Czas aplikacji kwasów na skórę nie przekraczał 5 minut i był uzależniony od reakcji skóry na dany kwas. Pomiar wykonano przed zabiegiem eksfoliacji (pomiar kontrolny) oraz po poje- dynczym zabiegu. Średni wiek probantów wynosił 38 lat (min. 34, max. 44), a poszczególne klasy wieku kształtowały się następująco: 30-39 lat (n = 18), 40-49 lat (n = 7), co obrazuje rysunek 3. Wśród osób biorących udział w badaniu kobiety stanowiły 68% (n = 17), a mężczyźni 32% (n = 8). Na rysunku 4 zosta- ła przedstawiona graficzna interpretacja wyników. Badaniem objęto ochotników z fototypem II oraz III według skali Fitzpa- tricka, fototyp II (n = 24), fototyp III (n = 1). Do oceny klinicznej stanu skóry wykorzystano urządzenie do pomiaru własności skóry oraz kolorymetru. Parametry mierzone podczas badań to: pomiar stopnia nawilżenia skó- ry, badanie przeznaskórkowej utraty wody, badanie aktyw- ności gruczołów łojowych oraz ocena pigmentacji – pozio- mu melaniny. Pomiar wybranych parametrów skóry wykony- wany był zawsze w obszarze kości jarzmowej, w tych samych punktach (rys. 5). Rys. 5 Schemat przykładania sond Źródło:Opracowanie własne W dniu pomiaru zalecono badanym rezygnację z maki- jażu oraz niestosowanie kremów na 2 godziny przed bada- niem. Pomiary wykonywano w pomieszczeniu zacienionym, w temperaturze około 20°C, względna wilgotność stała wy- nosiła 40-60%. Przeprowadzono dwa badania ankietowe. Pierwsze z nich dotyczyło oceny efektów po zabiegu eksfoliacji dla każdego z kwasów osobno. Druga ankieta dotyczyła oceny reakcji skó- ry na każdy z kwasów podczas wykonywania zabiegu. WYNIKI W badaniu zaobserwowano wzrost poziomu nawilżenia po zastosowaniu kwasu mlekowego. Analiza wyników wykaza- ła, iż kwas mlekowy powoduje wzrost poziomu nawilżenia bez względu na liczbę wykonanych zabiegów, jednak największy wzrost poziomu nawilżenia uzyskano w wyniku zastosowa- nia pełnej serii IV zabiegów (rys. 6). Na prawym policzku po za- stosowaniu kwasu migdałowego zanotowano wzrost wartości mediany dla dwóch pierwszych zabiegów, co może być zwią- zane z poprawą plastyczności i złuszczeniem warstwy rogowej naskórka oraz odblokowaniem ujść gruczołów łojowych. Z ko- lei wykonanie serii zabiegów kwasem migdałowym wykazało w badaniach spadek poziomu nawilżenia (rys. 7). Po serii zabiegów stwierdzono w badaniach spadek warto- ści transepidermalnej utraty wody zarówno dla kwasu mle- kowego, jak i kwasu migdałowego. Kwas mlekowy oraz kwas migdałowy zmniejszył wartość przeznaskórkowej utraty 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 14 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_seria zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów -20 0 20 40 60 80 100 120 140 160 K w as m le ko w y_ LP _C O RN [j .] Rys. 6 Zmiana poziomu nawilżenia w czasie na LP (lewym policzku) po zastosowaniu kwasu mlekowego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola serie zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów -20 0 20 40 60 80 100 120 140 K w as m igda łow y_P P_C O RN [j .] Rys. 7 Zmiana poziomu nawilżenia w czasie na PP (prawym policzku) po zastosowaniu kwasu migdałowego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_serie zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów -10 0 10 20 30 40 50 K w as mle ko w y_LP_ TEWL [g /m 2 /h ] Rys. 8 Zmiana wartości przeznaskórkowej utraty wody na LP po zastosowaniu kwasu mleko- wego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_serie zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 K w as m igda łowy _P P_TEW L [g /m 2 /h ] Rys. 9 Zmiana wartości przeznaskórkowej utraty wody na PP po zastosowaniu kwasu migda- łowego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_seria zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów -50 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 Kw as m le kowy _LP _S EB U [ g/ se bu m/ cm 3 ] Rys. 10 Zmiana aktywności gruczołów łojowych w czasie na LP po zastosowaniu kwasu mle- kowego Źródło:Archiwum własne wody, jednak spadek wartości mediany w badaniu kolory- metrem skóry był większy w przypadku zastosowania kwa- su mlekowego. Wśród osób, u których użyto kwasu migdałowego jako po- jedynczy zabieg na skórze prawego policzka, również zano- towano w badaniu spadek wartości po pojedynczym zabiegu, natomiast po zastosowaniu kwasu mlekowego aplikowane- go na lewym policzku zaobserwowano w badaniu przy użyciu kolorymetru wzrost wartości mediany. Analiza wyników pomiędzy pojedynczym zabiegiem a se- rią zabiegów pokazuje, że bardziej efektywny okazał się kwas mlekowy, który spowodował spadek wartości mediany TEWL (rys. 8). Kwas migdałowy spowodował wzrost mediany, co może być związane z właściwościami lipofilowymi cząstecz- ki (rys. 9). Aktywność gruczołów łojowych wśród probantów u któ- rych zastosowano kwas mlekowy na skórze LP (lewego po- liczka) zmalała już po pierwszej eksfoliacji (rys. 10). eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat Rys. 1 Podział I grupy badanej ze względu na klasy wieku Źródło:Opracowanie własne 72% 28% kobieta meżczyzna 68% 32% kobieta mężczyzna eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat 68% 32% kobieta mężczyzna Rys. 2 Podział I grupy badanej ze względu na płeć Źródło:Opracowanie własne 72% 28% 30-39 lat 40-49 lat 72% 28% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat Rys. 3 Podział II grupy badanej ze względu na klasy wieku Źródło:Opracowanie własne 68% 32% kobieta mężczyzna eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat eskpozycja skóry na słońce, alergie na składniki preparatu, skłonności do 84% 16% 30-39 lat 40-49 lat 68% 32% kobieta mężczyzna 68% 32% kobieta mężczyzna Rys. 4 Podział II grupy badanej ze względu na płeć Źródło:Opracowanie własne Grupa II. Wśród 25 ochotników wykonano pojedynczy za- bieg złuszczania z wykorzystaniem kwasu mlekowego na le- wej części twarzy oraz kwasu migdałowego na prawej części. Czas aplikacji kwasów na skórę nie przekraczał 5 minut i był uzależniony od reakcji skóry na dany kwas. Pomiar wykonano przed zabiegiem eksfoliacji (pomiar kontrolny) oraz po poje- dynczym zabiegu. Średni wiek probantów wynosił 38 lat (min. 34, max. 44), a poszczególne klasy wieku kształtowały się następująco: 30-39 lat (n = 18), 40-49 lat (n = 7), co obrazuje rysunek 3. Wśród osób biorących udział w badaniu kobiety stanowiły 68% (n = 17), a mężczyźni 32% (n = 8). Na rysunku 4 zosta- ła przedstawiona graficzna interpretacja wyników. Badaniem objęto ochotników z fototypem II oraz III według skali Fitzpa- tricka, fototyp II (n = 24), fototyp III (n = 1). Do oceny klinicznej stanu skóry wykorzystano urządzenie do pomiaru własności skóry oraz kolorymetru. Parametry mierzone podczas badań to: pomiar stopnia nawilżenia skó- ry, badanie przeznaskórkowej utraty wody, badanie aktyw- ności gruczołów łojowych oraz ocena pigmentacji – pozio- mu melaniny. Pomiar wybranych parametrów skóry wykony- wany był zawsze w obszarze kości jarzmowej, w tych samych punktach (rys. 5). Rys. 5 Schemat przykładania sond Źródło:Opracowanie własne W dniu pomiaru zalecono badanym rezygnację z maki- jażu oraz niestosowanie kremów na 2 godziny przed bada- niem. Pomiary wykonywano w pomieszczeniu zacienionym, w temperaturze około 20°C, względna wilgotność stała wy- nosiła 40-60%. Przeprowadzono dwa badania ankietowe. Pierwsze z nich dotyczyło oceny efektów po zabiegu eksfoliacji dla każdego z kwasów osobno. Druga ankieta dotyczyła oceny reakcji skó- ry na każdy z kwasów podczas wykonywania zabiegu. WYNIKI W badaniu zaobserwowano wzrost poziomu nawilżenia po zastosowaniu kwasu mlekowego. Analiza wyników wykaza- ła, iż kwas mlekowy powoduje wzrost poziomu nawilżenia bez względu na liczbę wykonanych zabiegów, jednak największy wzrost poziomu nawilżenia uzyskano w wyniku zastosowa- nia pełnej serii IV zabiegów (rys. 6). Na prawym policzku po za- stosowaniu kwasu migdałowego zanotowano wzrost wartości mediany dla dwóch pierwszych zabiegów, co może być zwią- zane z poprawą plastyczności i złuszczeniem warstwy rogowej naskórka oraz odblokowaniem ujść gruczołów łojowych. Z ko- lei wykonanie serii zabiegów kwasem migdałowym wykazało w badaniach spadek poziomu nawilżenia (rys. 7). Po serii zabiegów stwierdzono w badaniach spadek warto- ści transepidermalnej utraty wody zarówno dla kwasu mle- kowego, jak i kwasu migdałowego. Kwas mlekowy oraz kwas migdałowy zmniejszył wartość przeznaskórkowej utraty 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 15 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Nnika nawilżającego. Biologicznie aktywny enancjomer L-(+) kwasu mlekowego jest jednym z głównych składników natu- ralnego czynnika nawilżającego, substancją występującą na- turalnie w skórze, która odpowiada za prawidłowe funkcjono- wanie warstwy rogowej [11, 12]. Kwas mlekowy jest higrosko- pijnym składnikiem i działa jak bardzo skuteczny humektant. Bouwstra i wsp. skoncentrowali się w badaniu na dystrybu- cji wody oraz obrzęku korneocytów w warstwie rogowej na- skórka na różnych poziomach nawodnienia. Badanie za po- mocą spektroskopii w podczerwieni z transformacją Fouriera i skaningowa mikroskopia elektronowa wykazały, że korneo- cyty, które mają najwyższe stężenie NMF, zatrzymują więcej wody. Przy zwiększonym poziomie uwodnienia, otoczka kor- neocytów efektywnie otacza zawartość komórek, kompensu- jąc zwiększoną objętość komórek [13]. W badaniu uzyskano wzrost poziomu nawilżenia wśród po- pulacji po zastosowaniu kwasu mlekowego. Wyniki korneo- metryczne otrzymane podczas badania w połączeniu z dany- mi z piśmiennictwa wykazują, że organiczny kwas mlekowy ułatwia wchłanianie wody między komórkami w warstwach zewnętrznych naskórka, zmniejsza spoistość komórek war- stwy rogowej naskórka, co w efekcie prowadzi do wyższego poziomu nawilżenia. Alfa-hydroksykwasy to związki organiczne, które są sła- bymi kwasami z jedną lub więcej grupami hydroksylowymi przyłączonymi do węgla alfa po grupie kwasowej. Należy pa- miętać, że każdy AHA posiada inną budowę strukturalną, od której zależy działanie oraz szybkość penetracji substancji. Po przeprowadzeniu serii czterech zabiegów z użyciem kwasu migdałowego zaobserwowano u badanych probantów obni- żenie poziomu wilgotności naskórka, co potwierdzono za po- mocą korneometru. Kwas migdałowy jest związkiem fenolo- wym o działaniu przeciwbakteryjnym oraz przeciwzapalnym, obecność pierścienia aromatycznego wpływa na jego właści- wości lipofilowe, co jest kluczowym czynnikiem w biologicz- nym działaniu substancji chemicznych [14, 15]. Edison i wsp. badali wpływy kwasu migdałowego na fotostarzenie oraz skórę łojotokową. Kwas migdałowy inkubowano z hodowany- mi komórkami łojowymi in vitro w celu pomiaru zmian w pro- dukcji lipidów poprzez barwienie czerwienią nilową. Po 8 ty- godniach badań wszystkie parametry wykazały statystycznie istotną poprawę (p < 0,05). Kwas migdałowy ze względu na li- pofilową strukturę zahamował produkcję lipidów oraz pobu- dził procesy keratynizacji [16]. AHA poprawiają zaburzenia hiperkeratolityczne, a tak- że zwiększają plastyczność oraz elastyczność warstwy rogo- wej naskórka bez upośledzenia funkcji barierowej. W bada- niu Berardesca i wsp. stwierdzono, że funkcja bariery ochron- nej ulega poprawie poprzez niektóre AHA, co prowadzi do zwiększenia odporności na podrażnienia skóry wywołane przez SLS (sodium lauryl sulfate) [17]. Jednak ten ostatni ko- rzystny efekt nie był jednakowy dla wszystkich hydroksykwa- sów, dał się zauważyć tylko w przypadku zastosowania AHA o właściwościach antyoksydacyjnych [18]. Podobnej ochro- ny nie wykazano przy zastosowaniu kwasu salicylowego, co może wynikać z właściwości lipofilowych związków. Potwier- dził ten fakt w swojej pracy badawczej Middleton, który opi- sał, że zdolność do wiązania wody zmniejsza się, gdy warstwa rogowa jest ekstrahowana substancjami usuwającymi lipi- dy, a następnie wodą, która usuwa substancje rozpuszczal- ne w wodzie, tak jak przypadku peelingu z kwasem migdało- wym. Kwas mlekowy natomiast jako substancja higroskopij- na rozpuszczalna w wodzie zwiększa zdolność wiązania wody przez warstwę rogową [19]. W grupie, gdzie przeprowadzono pojedynczy zabieg, zaobserwowano wzrost poziomu nawilże- nia naskórka wśród probantów, którzy zostali poddani działa- niu obu kwasów. Zastosowanie AHA moduluje keratynizację, normalizuje oraz poprawia jakość warstwy rogowej naskórka, dzięki czemu minimalizuje utratę wody, co prowadzi do po- prawy nawilżenia. W przypadku skóry suchej, korneodesmo- somy nie są skutecznie degradowane, a korneocyty groma- dzą się na powierzchniowej warstwie skóry. Pojedynczy za- bieg eksfoliacji wpływa na reakcje enzymatyczne w warstwie rogowej, zwiększając zawartość wody w naskórku. Zastoso- wanie pojedynczego zabiegu eksfoliacji kwasem mlekowym i migdałowym, poprzez złuszczenie warstwy rogowej, istot- nie poprawiło teksturę skóry, przywracając jej bardziej zdro- wy stan kliniczny i histologiczny, co wpłynęło na poprawę na- wilżenia. AHA mogą modulować keratynizację skóry, ale ich biochemiczne mechanizmy mogą działać zupełnie inaczej. Aby ocenić wpływ kwasów karboksylowych, należy wziąć pod uwagę biologiczne działanie związane z budową chemiczną związku niezależnie od jego kwasowości oraz rodzaj skóry, na jaką działa dany kwas. Niektóre kwasy karboksylowe wyka- zują podobieństwa, lecz pojawiają się wyraźne różnice w ich działaniu miejscowym i zastosowaniach terapeutycznych. Kolejny badany parametr w niniejszej pracy dotyczył po- miaru przeznaskórkowej utraty wody po zastosowaniu se- rii czterech zabiegów kwasem mlekowym oraz kwasem mi- gdałowym. Analizując wyniki badań, przeznaskórkowa utra- ta wody zmalała istotnie dla obu kwasów. W grupie II, w której zastosowano pojedynczy zabieg, poziom nawilżenia naskórka wśród probantów dla kwasu mlekowego wzrósł na lewym po- liczku, a dla kwasu migdałowego na prawym policzku zmalał. Lipidy odgrywają znaczącą rolę w strukturze, różnicowa- niu oraz utrzymaniu integralności naskórka. W procesie ke- ratynizacji skład lipidowy ulega zmianie. Ze względu na skład i pochodzenie, lipidy powierzchniowe można podzielić na dwie grupy: pochodzące z gruczołów łojowych i pochodzące z naskórka. Te ostatnie niezbędne są dla utrzymania odpo- wiedniego stanu funkcjonowania półprzepuszczalnej bariery skórnej oraz procesu dojrzewania i złuszczania warstwy ro- gowej [20]. W swoich badaniach Graubauer i wsp. opisali, że podczas różnicowania lipidy naskórka ulegają uderzającym zmia- nom zarówno pod względem składu, jak i rozmieszczenia. W grupie II, w której użyto kwasu migdałowego, zaobser- wowano również obniżenie poziomu wydzielania gruczołów łojowych już po pojedynczym zabiegu. Po ok. 8 tygodniach trwania badania tendencja spadkowa utrzymywała się, aż do zakończenia kuracji (rys. 11). Największy spadek poziomu wydzielanego sebum w przy- padku kwasu migdałowego zaobserwowano po pełnej kura- cji składającej się z 4 zabiegów. Analiza wyników porównu- jących aktywność gruczołów łojowych przed rozpoczęciem terapii wśród ochotników, którzy poddani byli działaniu obu kwasów, a następnie porównujących wyniki po czterech se- riach zabiegów do efektów jednorazowego zabiegu, ukazała istotny spadek mediany wydzielanego łoju. Warto zaznaczyć, że różnica w medianach była wyższa dla kwasu migdałowe- go. Kwas migdałowy spowodował większy spadek aktywności gruczołów łojowych, co może być związane z właściwościami lipofilowymi i obecnością pierścienia aromatycznego w bu- dowie cząsteczki. Analiza zmiany poziomu melaniny skóry poddanej poje- dynczemu zabiegowi wykazała wzrost wartości melaniny, bez względu na użyty kwas. Wzrost mediany wskazujący na zwiększenie ilości przebarwień w przypadku zastosowania pojedynczego zabiegu wynika z naturalnego procesu złusz- czania i przejścia zmian w wewnętrzne warstwy skóry. Analizując stan początkowy w grupie probantów podda- nych działaniu obu kwasów po aplikacji w 4 seriach i wyniki pojedynczego zabiegu, można dostrzec znaczący spadek po- ziomu melaniny, przy czym wyższa różnica w medianach zo- stała wykazana dla kwasu mlekowego (rys. 12 i 13). DYSKUSJA Pomimo szerokiego zastosowania eksfoliacji chemicznej w dermatologii oraz kosmetologii istnieje niewiele potwier- dzonych naukowo dowodów na temat działania i skuteczno- ści poszczególnych substancji złuszczających. W piśmien- nictwie ocena badaczy bazuje na doborze różnych substancji, gdzie parametry preparatów nie są jednakowe i nie można na ich podstawie porównać działania dwóch substancji na skórę. Alfa-hydroksykwasy stosuje się jako substancje terapeutycz- ne niwelujące oznaki starzenia się skóry. Dane zebrane przez Yamamoto i wsp. podczas badania 40% kwasu glikolowego, migdałowego, cytrynowego oraz octowego o pH = 2,5 wyka- zały, że zastosowanie kwasu mlekowego pobudza naskórek do przebudowy i przyspiesza złuszczenie naskórka. Prawdo- podobne jest, że AHA stymulują keratynocyty i fibroblasty do produkcji różnych cytokin, cząsteczek adhezyjnych i czyn- ników wzrostu, przyczyniając się do znacznej poprawy i od- młodzenia starzejącej się skóry. Ponadto analizy immunohi- stochemiczne dla kolagenu I i prokolagenu I w górnej części skóry właściwej wykazały, że uległy one zwiększeniu po za- stosowaniu kwasu glikolowego, mlekowego oraz cytrynowe- go [10]. Istnieje znacząca korelacja pomiędzy nawilżeniem warstwy rogowej naskórka a poziomem naturalnego czyn- Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_serie zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów -50 0 50 100 150 200 250 300 350 Kwas m igda łow y_P P_S EB U [ g/ se bu m/ cm 3 ] Rys. 11 Zmiana aktywności gruczołów łojowych w czasie na PP po zastosowaniu kwasu mi- gdałowego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_serie zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Kwa s m le kowy _L P_ M ELANI NA Rys. 12 Zmiana poziomu melaniny w czasie na LP po zastosowaniu kwasu mlekowego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabiegkontrola_serie zabiegów4 serie zabiegów pojedynczy zabieg2 serie zabiegów 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Kwa s m igd ał ow y_ PP _M EL ANI N A Rys. 13 Zmiana poziomu melaniny w czasie na PP po zastosowaniu kwasu migdałowego Źródło:Archiwum własne 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 16 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Nnika nawilżającego. Biologicznie aktywny enancjomer L-(+) kwasu mlekowego jest jednym z głównych składników natu- ralnego czynnika nawilżającego, substancją występującą na- turalnie w skórze, która odpowiada za prawidłowe funkcjono- wanie warstwy rogowej [11, 12]. Kwas mlekowy jest higrosko- pijnym składnikiem i działa jak bardzo skuteczny humektant. Bouwstra i wsp. skoncentrowali się w badaniu na dystrybu- cji wody oraz obrzęku korneocytów w warstwie rogowej na- skórka na różnych poziomach nawodnienia. Badanie za po- mocą spektroskopii w podczerwieni z transformacją Fouriera i skaningowa mikroskopia elektronowa wykazały, że korneo- cyty, które mają najwyższe stężenie NMF, zatrzymują więcej wody. Przy zwiększonym poziomie uwodnienia, otoczka kor- neocytów efektywnie otacza zawartość komórek, kompensu- jąc zwiększoną objętość komórek [13]. W badaniu uzyskano wzrost poziomu nawilżenia wśród po- pulacji po zastosowaniu kwasu mlekowego. Wyniki korneo- metryczne otrzymane podczas badania w połączeniu z dany- mi z piśmiennictwa wykazują, że organiczny kwas mlekowy ułatwia wchłanianie wody między komórkami w warstwach zewnętrznych naskórka, zmniejsza spoistość komórek war- stwy rogowej naskórka, co w efekcie prowadzi do wyższego poziomu nawilżenia. Alfa-hydroksykwasy to związki organiczne, które są sła- bymi kwasami z jedną lub więcej grupami hydroksylowymi przyłączonymi do węgla alfa po grupie kwasowej. Należy pa- miętać, że każdy AHA posiada inną budowę strukturalną, od której zależy działanie oraz szybkość penetracji substancji. Po przeprowadzeniu serii czterech zabiegów z użyciem kwasu migdałowego zaobserwowano u badanych probantów obni- żenie poziomu wilgotności naskórka, co potwierdzono za po- mocą korneometru. Kwas migdałowy jest związkiem fenolo- wym o działaniu przeciwbakteryjnym oraz przeciwzapalnym, obecność pierścienia aromatycznego wpływa na jego właści- wości lipofilowe, co jest kluczowym czynnikiem w biologicz- nym działaniu substancji chemicznych [14, 15]. Edison i wsp. badali wpływy kwasu migdałowego na fotostarzenie oraz skórę łojotokową. Kwas migdałowy inkubowano z hodowany- mi komórkami łojowymi in vitro w celu pomiaru zmian w pro- dukcji lipidów poprzez barwienie czerwienią nilową. Po 8 ty- godniach badań wszystkie parametry wykazały statystycznie istotną poprawę (p < 0,05). Kwas migdałowy ze względu na li- pofilową strukturę zahamował produkcję lipidów oraz pobu- dził procesy keratynizacji [16]. AHA poprawiają zaburzenia hiperkeratolityczne, a tak- że zwiększają plastyczność oraz elastyczność warstwy rogo- wej naskórka bez upośledzenia funkcji barierowej. W bada- niu Berardesca i wsp. stwierdzono, że funkcja bariery ochron- nej ulega poprawie poprzez niektóre AHA, co prowadzi do zwiększenia odporności na podrażnienia skóry wywołane przez SLS (sodium lauryl sulfate) [17]. Jednak ten ostatni ko- rzystny efekt nie był jednakowy dla wszystkich hydroksykwa- sów, dał się zauważyć tylko w przypadku zastosowania AHA o właściwościach antyoksydacyjnych [18]. Podobnej ochro- ny nie wykazano przy zastosowaniu kwasu salicylowego, co może wynikać z właściwości lipofilowych związków. Potwier- dził ten fakt w swojej pracy badawczej Middleton, który opi- sał, że zdolność do wiązania wody zmniejsza się, gdy warstwa rogowa jest ekstrahowana substancjami usuwającymi lipi- dy, a następnie wodą, która usuwa substancje rozpuszczal- ne w wodzie, tak jak przypadku peelingu z kwasem migdało- wym. Kwas mlekowy natomiast jako substancja higroskopij- na rozpuszczalna w wodzie zwiększa zdolność wiązania wody przez warstwę rogową [19]. W grupie, gdzie przeprowadzono pojedynczy zabieg, zaobserwowano wzrost poziomu nawilże- nia naskórka wśród probantów, którzy zostali poddani działa- niu obu kwasów. Zastosowanie AHA moduluje keratynizację, normalizuje oraz poprawia jakość warstwy rogowej naskórka, dzięki czemu minimalizuje utratę wody, co prowadzi do po- prawy nawilżenia. W przypadku skóry suchej, korneodesmo- somy nie są skutecznie degradowane, a korneocyty groma- dzą się na powierzchniowej warstwie skóry. Pojedynczy za- bieg eksfoliacji wpływa na reakcje enzymatyczne w warstwie rogowej, zwiększając zawartość wody w naskórku. Zastoso- wanie pojedynczego zabiegu eksfoliacji kwasem mlekowym i migdałowym, poprzez złuszczenie warstwy rogowej, istot- nie poprawiło teksturę skóry, przywracając jej bardziej zdro- wy stan kliniczny i histologiczny, co wpłynęło na poprawę na- wilżenia. AHA mogą modulować keratynizację skóry, ale ich biochemiczne mechanizmy mogą działać zupełnie inaczej. Aby ocenić wpływ kwasów karboksylowych, należy wziąć pod uwagę biologiczne działanie związane z budową chemiczną związku niezależnie od jego kwasowości oraz rodzaj skóry, na jaką działa dany kwas. Niektóre kwasy karboksylowe wyka- zują podobieństwa, lecz pojawiają się wyraźne różnice w ich działaniu miejscowym i zastosowaniach terapeutycznych. Kolejny badany parametr w niniejszej pracy dotyczył po- miaru przeznaskórkowej utraty wody po zastosowaniu se- rii czterech zabiegów kwasem mlekowym oraz kwasem mi- gdałowym. Analizując wyniki badań, przeznaskórkowa utra- ta wody zmalała istotnie dla obu kwasów. W grupie II, w której zastosowano pojedynczy zabieg, poziom nawilżenia naskórka wśród probantów dla kwasu mlekowego wzrósł na lewym po- liczku, a dla kwasu migdałowego na prawym policzku zmalał. Lipidy odgrywają znaczącą rolę w strukturze, różnicowa- niu oraz utrzymaniu integralności naskórka. W procesie ke- ratynizacji skład lipidowy ulega zmianie. Ze względu na skład i pochodzenie, lipidy powierzchniowe można podzielić na dwie grupy: pochodzące z gruczołów łojowych i pochodzące z naskórka. Te ostatnie niezbędne są dla utrzymania odpo- wiedniego stanu funkcjonowania półprzepuszczalnej bariery skórnej oraz procesu dojrzewania i złuszczania warstwy ro- gowej [20]. W swoich badaniach Graubauer i wsp. opisali, że podczas różnicowania lipidy naskórka ulegają uderzającym zmia- nom zarówno pod względem składu, jak i rozmieszczenia. W grupie II, w której użyto kwasu migdałowego, zaobser- wowano również obniżenie poziomu wydzielania gruczołów łojowych już po pojedynczym zabiegu. Po ok. 8 tygodniach trwania badania tendencja spadkowa utrzymywała się, aż do zakończenia kuracji (rys. 11). Największy spadek poziomu wydzielanego sebum w przy- padku kwasu migdałowego zaobserwowano po pełnej kura- cji składającej się z 4 zabiegów. Analiza wyników porównu- jących aktywność gruczołów łojowych przed rozpoczęciem terapii wśród ochotników, którzy poddani byli działaniu obu kwasów, a następnie porównujących wyniki po czterech se- riach zabiegów do efektów jednorazowego zabiegu, ukazała istotny spadek mediany wydzielanego łoju. Warto zaznaczyć, że różnica w medianach była wyższa dla kwasu migdałowe- go. Kwas migdałowy spowodował większy spadek aktywności gruczołów łojowych, co może być związane z właściwościami lipofilowymi i obecnością pierścienia aromatycznego w bu- dowie cząsteczki. Analiza zmiany poziomu melaniny skóry poddanej poje- dynczemu zabiegowi wykazała wzrost wartości melaniny, bez względu na użyty kwas. Wzrost mediany wskazujący na zwiększenie ilości przebarwień w przypadku zastosowania pojedynczego zabiegu wynika z naturalnego procesu złusz- czania i przejścia zmian w wewnętrzne warstwy skóry. Analizując stan początkowy w grupie probantów podda- nych działaniu obu kwasów po aplikacji w 4 seriach i wyniki pojedynczego zabiegu, można dostrzec znaczący spadek po- ziomu melaniny, przy czym wyższa różnica w medianach zo- stała wykazana dla kwasu mlekowego (rys. 12 i 13). DYSKUSJA Pomimo szerokiego zastosowania eksfoliacji chemicznej w dermatologii oraz kosmetologii istnieje niewiele potwier- dzonych naukowo dowodów na temat działania i skuteczno- ści poszczególnych substancji złuszczających. W piśmien- nictwie ocena badaczy bazuje na doborze różnych substancji, gdzie parametry preparatów nie są jednakowe i nie można na ich podstawie porównać działania dwóch substancji na skórę. Alfa-hydroksykwasy stosuje się jako substancje terapeutycz- ne niwelujące oznaki starzenia się skóry. Dane zebrane przez Yamamoto i wsp. podczas badania 40% kwasu glikolowego, migdałowego, cytrynowego oraz octowego o pH = 2,5 wyka- zały, że zastosowanie kwasu mlekowego pobudza naskórek do przebudowy i przyspiesza złuszczenie naskórka. Prawdo- podobne jest, że AHA stymulują keratynocyty i fibroblasty do produkcji różnych cytokin, cząsteczek adhezyjnych i czyn- ników wzrostu, przyczyniając się do znacznej poprawy i od- młodzenia starzejącej się skóry. Ponadto analizy immunohi- stochemiczne dla kolagenu I i prokolagenu I w górnej części skóry właściwej wykazały, że uległy one zwiększeniu po za- stosowaniu kwasu glikolowego, mlekowego oraz cytrynowe- go [10]. Istnieje znacząca korelacja pomiędzy nawilżeniem warstwy rogowej naskórka a poziomem naturalnego czyn- Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_serie zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów -50 0 50 100 150 200 250 300 350 Kwas m igda łow y_P P_S EB U [ g/ se bu m/ cm 3 ] Rys. 11 Zmiana aktywności gruczołów łojowych w czasie na PP po zastosowaniu kwasu mi- gdałowego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabieg kontrola_serie zabiegów 4 serie zabiegów pojedynczy zabieg 2 serie zabiegów 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Kwa s m le kowy _L P_ M ELANI NA Rys. 12 Zmiana poziomu melaniny w czasie na LP po zastosowaniu kwasu mlekowego Źródło:Archiwum własne Mediana 25%-75% Min-Maks kontrola_pojedynczy zabiegkontrola_serie zabiegów4 serie zabiegów pojedynczy zabieg2 serie zabiegów 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Kwa s m igd ał ow y_ PP _M EL ANI N A Rys. 13 Zmiana poziomu melaniny w czasie na PP po zastosowaniu kwasu migdałowego Źródło:Archiwum własne 1 / 2024 Kosmetologia Estetyczna 17 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” NNext >