< Previous6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna 28 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P Okazuje się, że „zestresowany” mikrobiom produkuje postbioty- ki, które mogą wpływać na samo- poczucie, wzmacniać negatywne procesy i pogarszać stan skóry oraz nasilać zmiany chorobowe. NEUROKOSMETYKI SZCZĘŚCIA Z KONOPI Nowa terapia ARKANA – Neuro Cannabis Therapy – to pierw- sze rewolucyjne neurokosme- tyki, poprawiające nastrój oraz redukujące negatywne skutki stresu w skórze. Wykorzystu- ją siłę innowacyjnej substan- cji aktywnej nowej generacji Kannabia SensePLF, pozyskiwa- nej z komórek macierzystych i oleju komórkowego z konopi. W procesie biotechnologicznym uzyskano zupełnie nową, do- tychczas nieznaną, substancję czynną z cannabisu wolną od kannabinoidów, która zawie- ra roślinne krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe połączone z fitokompleksem terpenów i polifenoli. INTELIGENTNE STEROWANIE NASTROJEM Kannabia SensePLF działa prze- ciwzapalnie, immunostymu- lująco, antyoksydacyjnie oraz wykorzystuje mikrobiotę skóry, w celu stymulacji syntezy hor- monów szczęścia. Innowacyjna koncepcja działania substan- cji aktywnej zakłada, że skóra i mikrobiom tworzą tzw. holo- biont, który stanowi przedłu- żony organ sensoryczny mózgu. Kannabia SensePLF stymuluje mikroflorę skóry do produkcji tzw. koktajlu postbiotycznego, który wpływa na wydzielanie oksytocyny skórnej. Ta z kolei poprzez neurony dociera do zakończeń nerwowych w mó- zgu, poprawiając samopoczucie oraz przywracając równowagę mikrobiologiczną. Przeprowa- dzone in vitro badania Kannabia SensePLF potwierdziły działanie przeciwzapalne (zmniejszenie aktywności proteazy kalikre- iny-5 aż o 93%) i przeciwsta- rzeniowe (hamowanie aktyw- ności hialuronidazy o 17%). Skóra j est niezwykle czułym organem, który uzewnętrznia stres, będący domeną współczesnego życia. Przewlekły stres zakłóca pracę bariery hydrolipidowej, co prowadzi do jej rozszczelnienia, spadku syntezy lipidów, a co za tym idzie – do wzrostu transepidermalnej utraty wody (TEWL) i upośledzenia funkcji obronnych. Dermatolodzy potwierdzają, że stres jest jedną z przyczyn wywołujących takie choroby, jak łuszczyca, atopowe zapalenie skóry czy trądzik. W świetle najnowszych badań stres wpływa również na mikrobiom, zarówno układu pokarmowego, jak i skóry. NEUROKOSMETOLOGIA EMOCJONALNE PIĘKNO Anna Marcjasz Product Manager Arkana Tekst opracowany przez Zespół Badań i Rozwoju ARKANA pod nadzorem Anny Marcjasz, Product Managera ARKANA W: 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna 29 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P Wykazano również działanie antyoksydacyjne przewyż- szające działanie witaminy C. Kannabia SensePLF przywraca także równowagę mikrobiomu skórnego, zwiększa ilość do- brych bakterii (S. epidermidis) aż o 25%, a zmniejsza ilość negatywnych (C. acnes) o 20%. Testy in vivo wykazały, że krem z 2% Kannabia SensePLF niwelu- je zmarszczki smutku. W ska- nerze Bio3D zbadano zmarszcz- ki „marionetki” i zmarszczki „marszczyciela” brwi, potwier- dzając redukcję powierzchni zmarszczek „marionetki” na- wet o 44%, a ich długość o 28%. W przypadku zmarszczek „marszczyciela” wskazano re- dukcję ich powierzchni do 27%, a ich długości do 32%. NAPRAWCZA MOC OLEJU KONOPNEGO W produktach nie mogło za- braknąć oleju konopnego, któ- ry stanowi cenne źródło NNKT, w tym głównie kwasu oleino- wego (CLA), linolowego (LA) oraz alfa-linolenowego (ALA). W składzie znalazły się też natu- ralne antyoksydanty i witaminy A, D, E i K. Wyższe kwasy tłusz- czowe są niezbędne dla skóry do tworzenia ochronnej bariery lipidowej, która tworzy cement międzykomórkowy, chroniący przed odwodnieniem i przed rozwojem chorób na podłożu suchej skóry. Co ważne, kwa- sy omega-3 i omega-6 działają przeciwzapalnie i łagodzą ob- jawy atopii, łuszczycy, egzemy i innych zaburzeń, związanych z niedoborem lipidów. Należy też pamiętać, że organizm ludz- ki nie syntetyzuje NNKT, dlate- go tak ważne jest dostarczanie ich zarówno w pożywieniu, jak i w kosmetykach. NEUROTERAPIA DLA SKÓRY ZESTRESOWANEJ I DYSFUNKCYJNEJ Skórze zestresowanej i dysfunk- cyjnej ze schorzeniami dermato- logicznymi towarzyszy zachwia- nie równowagi hydrolipidowej i uwrażliwienie, co przyczynia się do rozwoju chorób o podło- żu atopowym. Częstym proble- mem jest sprostanie wymogom codziennej pielęgnacji podczas nasilenia zmian chorobowych. Najważniejszy jest dobór prepa- ratów, które będą kompatybilne z zaleconym leczeniem derma- tologicznym. Gdy stan skóry ulegnie poprawie, niezbędne jest stosowanie właściwych neurokosmetyków z linii Neuro Cannabis Therapy, w celu za- pobiegania nawrotom choroby. Największym wyzwaniem jest pielęgnacja u osób cierpiących na choroby dermatologiczne. Kolejną grupą osób, którym zaleca się tę linię, są diabetycy i osoby z zaburzeniami hormo- nalnymi. W ich przypadku dys- funkcja objawia się suchością skóry i zaburzonym składem płaszcza hydrolipidowego. Pa- cjenci onkologiczni wymagają specjalnej pielęgnacji popra- wiającej nastrój i niwelującej wi- doczne na skórze skutki lecze- nia. W praktyce profesjonalnej często spotykamy się z barierą wykonywania zabiegów za- równo ze strony chorych, jak i kosmetologów. Zapewnienie poczucia komfortu i bezpieczeń- stwa oraz wsparcie nie tylko cia- ła, ale i duszy, to prawdziwe wy- zwanie dla profesjonalistów. MASAŻ KANABISOWY BEAUTY POINTS Kojący wpływ dotyku jest nie- zaprzeczalnym lekiem na stres. To dzięki masażowi można uru- chomić produkcję naturalnych hormonów szczęścia – neuro- przekaźników, które poprawią nastrój. Dzięki neurokosme- tykom i zawartym w nim Kan- nabia SensePLF możliwa jest stymulacja syntezy oksytocyny – hormonu wytwarzanego przy dotykaniu, oraz serotoniny i do- paminy – neuroprzekaźników wpływających na samopoczu- cie. Odpowiednia technika masażu podczas aplikacji neu- rokosmetyków dopełni terapię antystresową. Dochodzi wów- czas do stymulacji receptorów endokanabinoidowych, dzięki którym wydzielają się neuro- przekaźniki szczęścia. Fot. 1 Skóra przed zabiegiemFot. 2 Skóra po 1 zabiegu6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna 31 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P SKÓRA PEŁNA BLASKU Skóra pełna blasku to zdrowa skóra. Jednak stres, zanie- czyszczenie środowiska czy brak snu nie sprzyjają natural- nemu i promiennemu wyglą- dowi. Codzienna pielęgnacja, zawierająca substancje o uzna- nym przez ekspertów działa- niu, zapewnią skórze młodszy, wypoczęty i zdrowy wygląd. C-LIGHT SERUM z linii Skin Perfusion zawiera witaminę C o działaniu antyoksydacyjnym, neutralizującym działanie wol- nych rodników i chroniącym skórę przed starzeniem. Efekt? Młodsza, rozświetlona, gładka i wzmocniona skóra. Aby szybko przywrócić efekt „glow” swojej twarzy, do co- dziennej pielęgnacji warto do- dać profesjonalne produkty ze skoncentrowanymi formułami, które w krótkim czasie pozwo- lą uzyskać wymarzony efekt poprawy wyglądu. BRIGHT- -BOOSTER to skoncentrowana kuracja rozjaśniająca na bazie kwasu fitowego i glikolowego. Kwas fitowy jest odpowiedzialny za rozjaśnianie przebarwień, a jednolity koloryt naskórka sprawia, że skóra wygląda na młodszą i lepiej odbija światło. Natomiast kwas glikolowy, za- warty w Boosterze Fillmed, ma działanie złuszczające i stymu- lujące odnowę komórek, a także poprawia blask skóry i zmniej- sza widoczność zmarszczek. To substancja często stosowana podczas zabiegów estetycznych oraz w formułach kosmetyków. Dzięki systematycznej aplikacji BRIGHT-BOOSTER następuje rozjaśnienie skóry oraz wyrów- nanie jej kolorytu. Naskórek jest gładszy i lepiej odbija świa- tło, dzięki czemu skóra wygląda młodziej i jest pełna blasku. (MŁODE) SPOJRZENIE PRAWDĘ CI POWIE Skóra wokół oczu jest najbardziej delikatna i cienka ze wszystkich obszarów twarzy, dlatego nale- ży o nią dbać w szczególny spo- sób. HXR-EYE CREAM – krem do okolic oczu z linii Skin Per- fusion zawiera peptyd Arg-Liz o działaniu rozluźniającym skórę, co wpływa na zmniejsze- nie zmarszczek mimicznych. Heksylorezorcynol zawarty w jego formule skutecznie zwal- cza cienie pod oczami, a escyna niweluje opuchnięcia i worki pod oczami. HXR-EYE CREAM odmładza, nawilża i rozjaśnia skórę wokół oczu, przywraca młodsze spojrzenie. Jego działanie pielęgnacyjne uzupełnią EYE-RECOVER MASK – hydrożelowe płatki na całą oko- licę oka: górną i dolną powiekę. Ich unikalny skład, oparty na działaniu m.in. polisacharydów, trójpeptydu oraz peptydu ko- lagenowego, zapewnia błyska- wiczny oraz długotrwały efekt liftingujący i wygładzający. Płat- ki są idealnym uzupełnieniem działania kremu do okolic oczu HXR-EYE CREAM oraz zabiegów estetycznych rekomendowa- nych na te okolice. Jasna, rozświetlona skóra i młodsze spojrzenie na wycią- gnięcie ręki! Jeszcze zdążysz przed końcem karnawału! Efekt „glow” rozświetlonej i pełnej blasku skóry to trend aktualny przez cały rok, zwłaszcza zimą, gdy świąteczne i karnawałowe wieczory sprzyjają spotkaniom w wąskim gronie przyjaciół. To właśnie teraz szczególnie warto zwrócić uwagę na skórę wokół oczu, bo to właśnie ta część twarzy jest widoczna znad ochronnej lub karnawałowej maski. ZABŁYŚNIJ W KARNAWALE GDZIEKOLWIEK BĘDZIESZ Laboratoires FILL-MED Polska sp. z o.o. W: 33 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna / Aesthetic Cosmetology and Medicine ARTYKUŁ NAUKOWY KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA N Oryginalny artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine“ Beata Kizior 1, 2 ORCID: 0000-0001-8090-9721 Jarosław J. Panek 1 ORCID: 0000-0002-2952-9739 Aneta Jezierska 1 ORCID: 0000-0001-6601-9124 1. Wydział Chemii Uniwersytet Wrocławski ul. F. Joliot-Curie 14 50-383 Wrocław E: T: +48 71 375 72 24 2. Katedra Chemii i Technologii Paliw Wydział Chemiczny Politechnika Wrocławska ul. Gdańska 7/9 50-344 Wrocław otrzymano / received 09.08.2020 poprawiono / corrected 22.08.2020 zaakceptowano / accepted 13.09.2020 ABSTRACT Molecular Modeling is a set of methods, which are an important tool in theoretical description of mol- ecules as well as in design of new compounds with de- fined physico-chemical features. In this article, the results of theoretical investiga- tions on the basis of selected methods of computa- tional chemistry are presented. The chosen ingredi- ents of essential oils served as model systems for our computations. Thanks to the diverse group of chemi- cal compounds classified as essential oils, various fragrance notes are obtained and further used as the basic ingredients of perfumery products. Therefore, the essential oils are decisive concerning the compo- sition and quality of perfumes. In addition, they ex- hibit healing properties, which is associated with an increasing interest in the group of these compounds. The chemical diversity of these compounds has caused us to show an application of computer simu- lations based on Density Functional Theory (DTF) for selected 12 ingredients of essential oils. We will present and discuss computed values of geometric parameters of these compounds, their physico-chem- ical properties (logP), maps of electrostatic potential, in order to show the reader potential applications of computational chemistry in cosmetology. Keywords: essential oils, perfumes, molecular modeling, density functional theory DTF STRESZCZENIE Modelowanie molekularne jest zbiorem metod, które stanowią ważne narzędzie w opisie teo- retycznym cząsteczek, a także w projektowa- niu nowych związków o określonych właściwo- ściach fizyko-chemicznych. W artykule zostały przedstawione rezultaty badań teoretycznych w oparciu o wybrane meto- dy chemii obliczeniowej. Jako związki modelowe wybrano składniki olejków eterycznych. Dzięki różnorodnej grupie związków chemicznych zali- czanych do olejków eterycznych można uzyskać różnorakie nuty zapachowe, które są wykorzy- stywane jako bazowe komponenty wyrobów perfumeryjnych. Olejki eteryczne decydują o walorach oraz jakości perfum. Przejawiają one właściwości lecznicze, co powoduje, że zaintere- sowanie tą grupą związków jest coraz większe. Pokazano zastosowanie symulacji kompu- terowych według Teorii Funkcjonału Gęstości (DFT) dla wybranych 12 składników olejków ete- rycznych. Zaprezentowano i omówiono wartości obliczonych parametrów geometrycznych oraz fizyko-chemicznych (logP), mapy potencjału elektrostatycznego, w celu przybliżenia wyko- rzystania chemii komputerowej w kosmetologii. Słowa kluczowe: olejki eteryczne, perfumy, modelowanie molekularne, teoria funkcjonału gęstości » 34 Olejki eteryczne. Opis wybranych składników w oparciu o metody modelowania molekularnego Essential oils. A description of the properties of selected ingredients contained in them on the basis of molecular modelling methods34 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna Aesthetic Cosmetology and Medicine ARTYKUŁ NAUKOWY KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA N WSTĘP W obecnych czasach komputery stały się nieodzownym elementem nie tylko życia codziennego, ale przede wszyst- kim nauk, w tym chemicznych. Za tło rozważań autorów, w oparciu o metody modelowania molekularnego posłuży- ły nam wybrane składniki olejków eterycznych. Stały się one dla autorów związkami modelowymi na przykładzie których zaprezentowali możliwości wykorzystania chemii teoretycznej, a zwłaszcza modelowania molekularnego do opisu właściwości fizyko-chemicznych związków, które już znalazły zastosowanie w przemyśle kosmetycznym, a zwłaszcza perfumeryjnym. W skład wyrobów perfumeryjnych wchodzą różne sub- stancje zapachowe, utrwalacze oraz środki homogenizu- jące [1]. Kluczowym składnikiem perfum są esencje zapa- chowe, które stanowią aż 44-60% w ekstraktach perfum, 15-43% w perfumach właściwych, 5-15% w wodach toale- towych oraz 3-8% w wodach kolońskich [2]. Esencje zapa- chowe mogą zostać podzielone ze względu na pochodzenie na naturalne olejki eteryczne (pochodzenia roślinnego, bądź zwierzęcego) oraz na syntetyki zapachowe [3, 4]. Olejki eteryczne EO (essential oils) tworzą zróżnicowane grupy związków chemicznych, do których zaliczane są: al- dehydy, alkohole, estry, fenole, ketony czy też etery. Głów- nie są to ciecze o charakterystycznym zapachu [1, 5]. O trwałości zapachu wyrobu perfumeryjnego decydują utrwalacze, które wydłużają czas związany z utlenieniem się substancji zapachowych, zwiększają jego intensyw- ność oraz utrwalają zapach. Do związków utrwalających należy między innymi piżmo, ambra czy też cybet. Są to naturalne substancje zapachowe pochodzenia zwierzę- cego [3, 6]. Piżmo pozyskuje się z gruczołów płciowych samca piżmowca syberyjskiego [7]. Jednakże w przemy- śle perfumeryjnym coraz częściej zastępuje się naturalne komponenty syntetykami ze względów ekonomicznych, jak również w celu zwiększenia liczby kompozycji zapa- chowych dostępnych na rynku [8]. Na potrzeby niniejszego artykułu zostało wymodelowa- ne (w oparciu o teorię funkcjonału gęstości DFT – density functional theory) [9, 10] dwanaście wybranych składników olejków eterycznych zaliczanych do różnych grup związ- ków chemicznych. Została przedstawiona analiza para- metrów geometrycznych, a także struktury elektronowej. Policzony został również logP, czyli współczynnik podzia- łu n-oktanol/woda [11], który świadczy o właściwościach hydrofilowych i hydrofobowych badanych cząsteczek. MODELOWANIE MOLEKULARNE Chemia teoretyczna jest to dziedzina nauk chemicznych o wielu przeplatających się gałęziach, nie zawsze spójnie ze sobą powiązanych. Jednakże ich cechą wspólną jest wykorzystanie metod fizyki i matematyki do analizy pro- blemów chemicznych. Przegląd obszarów zainteresowań (aims and scope) takich czasopism jak Journal of Molecular Modeling, Journal of Chemical Information and Modeling, The- oretical Chemistry Accounts czy Journal of Chemical Theory and Computation, pozwala stwierdzić, że chemię teoretycz- ną można umownie podzielić na: • chemię kwantową, • chemię obliczeniową, • chemię matematyczną, • chemoinformatykę i chemometrię, • termodynamikę statystyczną (która jest pomostem po- między mikroświatem chemii kwantowej i makroświa- tem eksperymentu chemicznego),kinetykę chemiczną (a dokładniej tę jej część, która korzysta z teorii staty- stycznych i opisuje procesy chemiczne odpowiednimi równaniami różniczkowymi) oraz • modelowanie molekularne. Wymienione komponenty chemii teoretycznej w sporym stopniu się przenikają, np. chemia kwantowa i chemia ob- liczeniowa mają wiele cech wspólnych. Jednak modelowa- nie molekularne jest określane jako zbiór różnego rodzaju metod obliczeniowych, dzięki któremu można opisać teo- retycznie pojedyncze cząsteczki, jak również makroukłady, np. białka, czy też kwasy nukleinowe. Na rys. 1 przedsta- wiono wybrane zastosowania modelowania molekularne- go. Bardzo często punktem wyjścia do zastosowania me- tod modelowania molekularnego jest chemia obliczeniowa, gdyż zastosowanie metod mechaniki molekularnej, czy też metod kwantowych pozwala na opis parametrów me- trycznych (mechanika molekularna, metody mechaniki kwantowej) i struktury elektronowej, a także właściwości spektroskopowych (metody mechaniki kwantowej) w po- jedynczej cząsteczce, dimerach i większych kompleksach, a także makroukładach [12, 13]. Rozwój metod chemii ob- liczeniowej, a zatem i metod modelowania molekularnego jest ściśle związany z rozwojem w dziedzinie komputerów, a zwłaszcza tzw. komputerów dużej mocy obliczeniowej HPC (high performance computing). Wraz ze wzrostem mocy obliczeniowych, otworzyły się nowe możliwości badawcze związane z wielkością i stopniem skomplikowania bada- nych układów, a także nastąpił rozwój w dziedzinie specja- listycznego oprogramowania komputerowego. To wszyst- ko sprawiło, że obecnie symulacje komputerowe można wykonywać w różnych stanach skupienia (gazowym, cie- kłym i stałym, a także badać przejścia fazowe) oraz róż- nych warunkach, tj. temperatura, ciśnienie itp.35 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna Aesthetic Cosmetology and Medicine ARTYKUŁ NAUKOWY KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA N Rys. 1 Przykładowe zastosowania metod modelowania molekularnego Źródło: Opracowanie własne STRUKTURA MOLEKULARNA I WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE GŁÓWNYCH SKŁADNIKÓW OLEJKÓW ETERYCZNYCH Olejki eteryczne są mieszaninami substancji zapachowych, które mogą zawierać nawet do kilkudziesięciu składników, przeważnie są to pochodne fenylopropanu (olejki nieterpe- nowe), a także mono-, di- oraz seskwiterpeny (olejki terpe- nowe). Na rys. 2 zilustrowano substancje zapachowe wcho- dzące w skład olejków eterycznych. Monoterpeny (C 10H16) są to związki zbudowane z dwóch (n=2) podjednostek izo- prenu. Pod względem fizykochemicznym monoterpeny są cieczami, bądź substancjami stałymi o intensywnym zapachu. Występują one głównie w olejkach eterycznych, np. olejku różanym. Z kolei seskwiterpeny (C 15H24) są tri- merami izoprenu [14, 15]. Do tej grupy zaliczane są liczne węglowodory o zróżnicowanej strukturze chemicznej (bu- dowie łańcuchowej oraz cyklicznej). Bardzo często związki seskwiterpenów są substancjami nielotnymi lub słabo lot- nymi. Podobnie jak monoterpeny, są one składnikami licz- nych olejków eterycznych. W skład olejku wchodzą wielo- składnikowe połączenia różnych związków chemicznych [1, 7, 14]. Zwykle mieszaniny zapachowe klasyfikowane są na podstawie grupy osmoforowej obecnej w szkielecie związku, która decyduje o zapachu całego olejku [16]. Rys. 2 Schemat obrazujący wybrane olejki eteryczne wraz z ich wybranymi składnikami Źródło: Opracowanie własne na podstawie [14] Pojęcie zapachu, czy też intensywność zapachu, nie jest proste do zdefiniowania jakościowego i ilościowego. Bar- dzo często zapach określany jest za pomocą porównania go do innych znanych zapachów, napotkanych wcześniej w świecie roślin, bądź zwierząt [1]. Dlatego też na kompo- zycję zapachową składa się wiele substancji eterycznych. Oprócz wymienionych związków terpenowych w skład olejków eterycznych wchodzą również aldehydy alifatycz- ne oraz aromatyczne, które stanowią bardzo ważną grupę związków wykorzystywanych w przemyśle kosmetycz- nym. Ze względu na sposób rozmieszczenia grupy funkcyj- nej (tzw. grupy osmoforowej) w cząsteczce aldehydu, decy- dują one o intensywności zapachu danego wyrobu [1, 16]. Z tego powodu substancje zapachowe mogą pełnić funkcję nośników zapachu [5]. Do osmoforów dających przyjemny zapach zaliczana jest: grupa eterowa, ketonowa, hydroksy- lowa, jak również estrowa. Natomiast za nieprzyjemny za- pach odpowiadają grupy: tiolowa, aminowa, tioformylowa oraz tiokarbonylowa [1, 5, 16]. Kategoryzacja zapachu jest jedną z najważniejszych cech w przemyśle perfumeryjnym. Znaczącą grupę związ- ków stosowanych niemal we wszystkich kompozycjach za- pachowych w wyrobach perfumeryjnych stanowią aldehy- dy [1]. Pomimo że aldehydy cechuje niska trwałość, która sprzyja szybkiemu zachodzeniu reakcji kondensacji aldo- lowej, utleniania oraz polimeryzacji, stanowią one główne komponenty perfum syntetycznych oraz pochodzenia na- turalnego [1, 17]. Większą trwałość wykazują one w roztwo- rach alkoholowych (perfumach, czy w wodach kolońskich), niż w stanie wolnym ze względu na dużo wyższą podatność zajście reakcji (utleniania, kondensacji aldolowej, bądź po- limeryzacji) wykazywaną przez grupę aldehydową [1]. Aldehydy posiadające od n=1-7 atomów węgla w łańcuchu głównym mają silną oraz nieprzyjemną woń, która działa drażniąco na górne drogi oddechowe [1, 6, 16]. Dlatego też są one stosowane jako środki dezynfekcyjne oraz konser- wujące [18]. Zaś wraz ze wzrostem łańcucha węglowego (8-12 atomów) nuta zapachowa staje się coraz bardziej przyjemna oraz łagodniejsza dla naszego nosa. Zapach ta- kich związków przypomina nutę tłuszczowokwiatową [1]. Natomiast dla aldehydów mających powyżej 12 atomów węgla w łańcuchu zapach staje się słabszy, a w miarę dal- szego wzrostu szkieletu węglowego zanika [1, 6, 19, 20]. Przykładami aldehydów o łańcuchu prostym wykorzysty- wanych w przemyśle perfumeryjnym są dodekanal, nona- nal i heptanal (modele tych związków przedstawia rys. 3). Jak wynika z tab. 1 zapach aldehydu zależy od ilości ato- mów węgla w łańcuchu.36 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna Aesthetic Cosmetology and Medicine ARTYKUŁ NAUKOWY KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA N Dodekanal Nonanal Heptanal Rys. 3 Modele wybranych najpopularniejszych aldehydów alifatycznych stosowanych w przemyśle perfumeryjnym (dodekanal, nonanal i heptanal) Źródło: Opracowanie własne na podstawie [14] Tabela 1 Wybrane parametry fizyko-chemiczne aldehydów alifatycznych Nazwa związku Wzór chemiczny Nazwa zwyczajowa Stan skupienia Zapach Występowanie w naturze Dodekanal CH 3(CH2)10CHO Aldehyd laurynowy cieczkwiatowo- owocowy w olejku: cytrynowym, sosnowym, limetkowym, piniowym NonanalCH 3(CH2)7CHO Aldehyd pelargonowy cieczróżanyw olejku: cynamonowym, cytrynowym, różanym HeptanalCH 3(CH2)5CHO -cieczowocowy w olejku: ylang-ylang, szałwiowym, cytrynowym, hiacyntowym, z gorzkiej pomarańczy Źródło: [14, 21, 22] Równie istotne są także aldehydy posiadające w swojej budo- wie rozgałęzione łańcuchy węglowe. Dzięki temu znacznie intensywniej wpływają one na zapach wyrobów perfume- ryjnych, niż aldehydy szeregu n-alkanów [1]. Przedstawio- na zależność pokazuje, że zapach aldehydów zależy od izo- merii szkieletowej łańcucha węglowego. Oprócz łańcucha węglowego w związkach aldehydowych bardzo ważną rolę odgrywa wiązanie nienasycone, które odpowiada za zwięk- szenie intensywności nuty zapachowej [16]. Z kolei do grupy aldehydów aromatycznych stosowa- nych w przemyśle perfumeryjnym należy wanilina, która jest cennym składnikiem perfum [1]. O zapachu waniliny decyduje obecność obydwu grupy osmoforowych występu- jących w strukturze cząsteczki, czyli grupy hydroksylowej oraz metoksylowej [16]. Na rys. 4 został przedstawiony mo- del cząsteczki waniliny. Terpeny (tzw. izoprenoidy) są jedną z głównych grup wy- stępujących w surowcach roślinnych, wchodzącą w skład kompozycji zapachowych wielu perfum. Są one naturalny- mi oligomerami pochodzącymi od cząsteczki izoprenu. Mo- del cząsteczki izoprenu został przedstawiony na rys. 5 [14]. Szkielet związków terpenowych powstał w wyniku połą- czenia się pięciu atomów węgla tworząc jednostkę izopre- nową. Prekursory te mogą przyłączać wiele jednostek izo- prenowych tworząc cząsteczki, w których liczba atomów węgla będzie podzielna przez pięć. Ze względu na ich bu- dowę związki te można podzielić na: di-, tri- i politerpeny oraz na mono-, hemi- i seskwiterpeny [14]. Najczęściej spo- tykanymi związkami terpenowymi są: linalol (wchodzący w skład absolutu jaśminowego), geraniol, cytronelol i ne- rolidol (wchodzą one w skład olejku różanego), β-santalol (olejek z drzewa sandałowego) oraz fernezol (wchodzący w skład piżma). Modele wybranych związków terpenowych zostały przedstawione na rys. 6. Rys. 4 Model cząsteczki waniliny Źródło: Opracowanie własne na podstawie [14] Rys. 5 Model cząsteczki izoprenu Źródło: Opracowanie własne w oparciu o [14] Tabela 2 Wybrane parametry fizyko-chemiczne terpenów Nazwa związku Wzór chemiczny Stan skupienia ZapachWystępowanie w naturze LinalolC 10H18O cieczkwiatowo- -drzewny w absolucie jaśminowym GeraniolC 10H18O cieczróżanyw olejku różanym Cytronelol C 10H20O cieczróżanyw olejku różanym NerolidolC 15H26O cieczsłodkiw olejku różanym, z gorzkiej pomarańczy β-santalol C 15H24O cieczsłodko- -drzewny w olejku z drzewa sandałowego FernezolC 15H26O cieczdelikatnie kwiatowy w piżmie, konwaliach, olejku lipowym i akacjowym Źródło: [14, 21, 23]37 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna Aesthetic Cosmetology and Medicine ARTYKUŁ NAUKOWY KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA N Rys. 6 Modele cząsteczek linalolu, geraniolu, cytronelolu, nerolidolu, β-santalolu, fernezolu Źródło: Opracowanie własne na podstawie [14] W tab. 2 zostały zestawione wybrane parametry fizykoche- miczne omawianych w artykule terpenów. Do składników olejków eterycznych należą również estry. Przykładem może być octan benzylu występujący w abso- lucie jaśminowym oraz antranilan metylu, który występu- je w olejku z tuberozy. Modele cząsteczek tych związków zostały przedstawione na rys. 7. Antranilan metylu Octan benzylu Rys. 7 Modele cząsteczek antranilanu metylu oraz octanu benzylu Źródło: Opracowanie własne na podstawie [14] Olejki eteryczne w temperaturze pokojowej są łatwopalne, wykazują dużą lotność i lipofilowość (wartości obliczone dla logP zostały zestawione w tab. 3). Mają one wysoką tem- peraturę wrzenia, osiągającą nawet 320°C, płynną konsy- stencję (gęstość ich jest mniejsza niż 1g/ml), jak również wykazują czynność optyczną. Ich barwa (od bezbarwnej do brunatnej) zależy od składników tworzących kompozy- cje zapachowe. Przeważnie rozpuszczają się w tłuszczach, jak również w alkoholu etylowym, zaś są nierozpuszczalne w wodzie. Generalnie do opisu cech fizyko-chemicznych olejków eterycznych służą nam następujące parametry tj.: rozpuszczalność, gęstość, skręcalność właściwa oraz współczynnik załamania światła [14]. Tabela 3 Wybrane parametry fizyko-chemiczne substancji stanowiących składniki olejków ete- rycznych wyznaczone przez narzędzie internetowe MolInspiration Chemometrics Nazwa związkuMasa molowa (g/mol)logP Dodekanal184,325,61 Nonanal142,244,10 Heptanal114,193,09 Linalol154,253,21 Geraniol154,253,20 Cytronelol156,272,94 Nerolidol 222,375,06 β-santalol 220,364,00 Fernezol222,375,05 Antranilan metylu151,161,72 Octan benzylu 150,181,98 Wanilina152,151,07 Źródło: [24-26] Z danych zawartych w tab. 3 wynika, że komponenty stano- wiące składniki wyrobów perfumeryjnych są substancja- mi lipofilowymi, ponieważ obliczona wartość współczyn- nika podziału n-oktanol/woda w postaci zlogarytmowanej (logP) jest większa od zera. Otrzymane rezultaty są zgodne z literaturą [14]. Parametr fizyko-chemiczny (logP) został policzony za pomocą programu Molinspiration Chemome- trics [24-26]. ZASTOSOWANIE OLEJKÓW ETERYCZNYCH Olejki eteryczne znalazły szerokie zastosowanie w prze- myśle farmaceutycznym, kosmetycznym, a także per- fumeryjnym [1]. Dzięki charakterystycznym cechom fizykochemicznym, olejki lotne posiadają właściwości aromatyzujące, co sprawia, że są stosowane jako dodatki poprawiające smak oraz zapach wielu medykamentów np. syropów, tabletek oraz maści [14]. Przykładami olejków eterycznych stosowanych w produktach leczniczych są np. olejek koprowy (Oleum foeniculi), olejek różany (Oleum rosae), a także olejek cytrynowy (Oleum citri) [14]. Olejek różany jest cieczą o silnym zapachu oraz ostrawym smaku. Decydującą rolę odgrywają jego główne składniki, którymi są geraniol, cytronelol oraz nerol. Pobudzają one wydzielanie śliny, jak również soków żołądkowych. Bardzo często jest on stosowany jako środek odświeżający oddech [27]. Jego znaczenie w przemyśle kosmetycznym jest bar- dzo ważne, gdyż wspomaga leczenie trądziku pospolitego, Next >