< Previous6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna 8 OCZYSZCZAJĄCA OLIWKA DO MYCIA TWARZY Z WROTYCZEM MAROKAŃSKIM Idealnie oczyszczająca oliwka do mycia twarzy dla skór delikat- nych i wrażliwych, które po głę- bokim oczyszczeniu odczuwają wewnętrzną suchość. Łagodzi i zmniejsza podrażnienia. Zawie- ra wrotycz marokański (Blue Tansy), który jest świetnym antyoksy- dantem, działa przeciwzapalnie, przeciwgrzybicznie i tonizująco. Ma silne działanie rozjaśniające i łagodzące. Składniki pochodzące z winogron zapewniają jasny, świeży wygląd. Oliwka zawiera kompleks 12 witamin, które dostarczają skórze mak- symalną witalność. Zawarty w produkcie puder diamentowy sprawia, że skóra jest niesamowicie rozjaśniona. Badania kliniczne wykazują, że po 2 tygodniach stosowania podraż- nienia i zaczerwienienia skóry zostają zredukowane. Skóra jest wygła- dzona i miła w dotyku. W: NAJLEPSZY SKLEP DLA BRANŻY PMU W Pmushop specjalizujemy się w sprzedaży starannie wyselek- cjonowanych produktów, prze- znaczonych do wykonania ma- kijażu permanentnego. Oferta została przygotowana przez nas w taki sposób, by kosmetolodzy mogli znaleźć produkty odpowiadające po- trzebom klientek. Asortyment wzbogaciliśmy kosmetykami znanych marek: Doreme, Physiolab, Exyfama czy Rosa, które cechuje wysoka ja- kość, bezpieczeństwo i komfort użytkowania. W: POZABIEGOWE ZESTAWY FILLMED Odpowiednia pielęgnacja po zabiegach pozwala na dłuższe utrzymanie efek- tów procedur estetycz- nych. Pozabiegowe zesta- wy FILLMED dostępne są w dwóch wersjach, aby odpowiedzieć na potrze- by każdej skóry i dostar- czyć jej pielęgnacji na profesjonalnym poziomie. Nawilżający HYDRA- -PROTOCOL to zestaw, składający się z HAB5-Hydra Serum, kremu 5HP-Youth Cream oraz płynu micelarnego z linii Skin Perfusion. Przeciw- starzeniowa rutyna pielęgnacyjna TIME-PROTOCOL, oprócz kremu i pro- duktu do oczyszczania twarzy, zawiera RE-Time Serum, które niweluje oznaki starzenia się skóry i przywraca jej młody wygląd. Dostępne w gabinetach estetycznych oraz kosmetologicznych. W: SZKOLENIE LIFT UP MASSAGE Wielopoziomowy masaż skóry, tkanki podskórnej, powięzi i mięśni, stworzo- ny na wyłączność Clareny przez mistrza masażu – Leszka Magierę. Efektem masażu jest bezinwazyj- na korekta owalu twarzy, ujędrnienie skóry i likwi- dacja zmarszczek. Szkole- nie prowadzone jest indywidualnie i trwa 8 godzin. Każdy uczestnik otrzymuje materiały szkoleniowe, imienny certyfikat oraz zaświadcze- nie o ukończonym kursie. NAJBARDZIEJ SPEKTAKULARNY ZABIEG PODBIJA GABINETY Thuzzle i Xantohumol to jedne z najbardziej innowacyjnych technologii w branży beauty. Już po pierwszym zabiegu widzimy spektakularny efekt liftingu skóry. Badania z wykorzystaniem ultrasonografii wysokiej czę- stotliwości wykazały zdumiewające działanie nowej technologii multifali. W poddanym zabiegowi miejscu wykazano zwiększenie grubości i gęstości skóry i pojawienie się znacznych ilości włókien elastyny i kolagenu. Jednocześnie przeciwzapalne i antyoksydacyjne działania Xantohumolu powoduje kojący wpływ na skórę. Wyniki badań dostępne pod linkiem: POGŁĘBIAJ WIEDZĘ Z MAKIJAŻU PERMANENTNEGO Pogłębiaj swoją wiedzę na temat makijażu permanentnego na na- szej nowej grupie GLOVCON na Fa- cebooku. W naszej grupie znajdziesz: szkole- nia, porady ekspertów, darmowe we- binary, artykuły, nowości, konkursy. Grupę będziemy tworzyć my wszyscy. Dołącz do nas już dzisiaj! W: LUKSUSOWA DEPILACJA W ZGODZIE Z NATURĄ Depilacja woskiem nie musi być kojarzona z dyskomfortem i my to udowodniliśmy. Brytyjska marka Out- back Organics, łącząc najnowsze składniki kosmetyczne z innowacyj- nymi naturalnymi ekstraktami z wybrzeża i lasów Australii, stworzyła etyczne produkty do depilacji i pielęgnacji skóry idealne dla SPA, gabi- netów kosmetycznych oraz ich klientów jako wybór skutecznych orga- nicznych rozwiązań. Setki profesjonalistów zamieniły zwykły zabieg w luksusowy rytuał, zawierający bogatą ofertę wegańskich wosków i produktów pielęgnacyjnych. Japońskie kosmetyki marki Rapport to wysokiej jakości preparaty do pielęgnacji twarzy oraz okolic oczu, które ekspresowo odmładzają i pielęgnują oraz poprawiają kondycję skóry. Starannie dopracowane receptury zostały wypełnione selektywnie dobranymi składnikami o właściwościach anty-aging, które dodatkowo eliminują problemy skórne. Obkurczają pory, spłycają zmarszczki i niwelują cienie pod oczami oraz aktywizują produkcję kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego. Ekskluzywna linia japońskich kosmetyków przeciwzmarszkowych o natychmiastowym działaniu pozbądź się zmarszczek w 10 minut! +48 795 980 980 kontakt@rosydrop.pl RosyDropPolska rosydrop.pl ROSE PLACENTA Używamy rzadkiego i skutecznego ekstraktu Rose Drop, znacznie lepszego niż łożysko zwierzęce. Dodajemy również ekstrakt z komórek macierzystych róży damasceńskiej, który działa odmładzająco na skórę. Resweratrol wraz z „różanym łożyskiem” pobudza piękno Twojej skóry. CZYNNIKI WZROSTU Składniki nagrodzone Nagrodą Nobla. Odmładza komórki skóry na powierzchni. Przywraca promienny, jędrny i gładki wygląd. EGF/naskórkowy czynnik wzrostu naturalnie występuje w naszej skórze, ale jego obecność zmniejsza się znacznie z wiekiem (ponad 50% po 30. roku życia). TECHNOLOGIA BCT BCT (technologia kompresji balonowej) na Twoje zmarszczki. Opracowaliśmy tę oryginalną formułę przez przypadkowe odkrycie pod- czas badań. To najlepsza technika liftingu, która podnosi skórę od wewnętrznej strony i ostatecznie zmniejsza zmarszczki. DłUgofalowe efekTy oDmłoDzeNia 3 rodzaje czynników wzrostu: egf, fgf, igf/URGOAesthetics PROFESJONALNA PIELĘGNACJA DOMOWAPROFESJONALNE ZABIEGI GABINETOWE Retix.C z 4% maską retinolową Retix.C EYE całoroczny zabieg z wit.C GlowBooster serum Ultra Repair Moisturizer krem Fotoprotector SPF 50+ CREATED TO REBORN THE SKIN. RETIX.C jeden z prekursorów i liderów w skutecznym łączeniu różnych form retinolu oraz witaminy C. Ekspert w zabiegach regeneracyjnych skóry i kuracjach anti-aging. /retixcpoland11 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna / Aesthetic Cosmetology and Medicine ARTYKUŁ NAUKOWY KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA N Oryginalny artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine“ STRESZCZENIE Fotostarzenie to termin opisujący zmiany kli- niczne i dermatopatologiczne u osób w średnim i starszym wieku chronicznie narażonych na działanie promieni ultrafioletowych. Dotych- czas przebadano wpływ wielu różnych natu- ralnych i syntetycznych pochodnych witaminy A w profilaktyce starzenia słonecznego skóry. Celem pracy było omówienie wykorzystania retinoidów w profilaktyce fotostarzenia skóry. Tretinoina jest najlepiej zbadanym retinoidem o udowodnionej skuteczności klinicznej. Obie- cujące wyniki badań uzyskano stosując również seletinoid G, adapalen i trifaroten. Retinoidy sto- sowane miejscowo na skórę wydają się być sku- tecznym narzędziem w walce z oznakami fotosta- rzenia i rogowaceniem słonecznym. Potrzebne są jednak dalsze badania kliniczne, aby potwierdzić ich skuteczność w porównaniu z innymi metoda- mi profilaktyki uszkodzeń słonecznych skóry. Słowa kluczowe: fotostarzenie, retinoidy, kuracje odmładzające, tretinoina, trifaroten ABSTRACT Photoaging is a term used to describe clinical and dermatopathological changes in middle-aged and elderly people chronically exposed to ultraviolet ra- diation. So far, various natural and synthetic vita- min A derivatives have been studied in order to find a treatment for photoaging. The aim of this study is to discuss the use of reti- noids in photoaging prophylaxis. Of all of the reti- noids, tretinoin has been studied the most and has proven clinical effectiveness. Promising research results were obtained with the use of seletinoid G, adapalene and trifarotene. Topical retinoids seem to be an effective tool in the fight against the signs of sun aging and acnitic keratosis. However, more clinical studies are needed to confirm their effective- ness compared to other methods of preventing sun damage to the skin. Keywords: photoaging, retinoids, rejuvenating treatments, tretinoin, trifarotene » 12 otrzymano / received 25.08.2020 poprawiono / corrected 13.09.2020 zaakceptowano / accepted 01.10.2020 Małgorzata Glenc-Ambroży ORCID: 0000-0003-1470-8352 Laura Piejko ORCID: 0000-0002-5338-1842 Amber Academy Prywatna Szkoła w Rybniku ul. Piownik 3 44-200 Rybnik M: +48 691 663 539 E: WPROWADZENIE Termin retinoidy obejmuje zarówno naturalne, jak i syntetyczne pochodne retinolu, które cha- rakteryzują się aktywnością witaminy A. Są to związki które mają zdolność wiązania i akty- wowania odpowiednich receptorów jądrowych i wywoływania transkrypcji odpowiednich ge- nów bezpośrednio, bądź po przekształceniu me- tabolicznym. Związki te pod względem budowy chemicznej podzielono na [1-3]: • I generację: retinoidymonocykliczne natural- ne, działające nieselektywnie: retinol (wita- mina A), metabolit witaminy A, czyli aldehyd retinowy – retinal, kwas retinowy (3 izomery: tretinoina, izotretinoina, alitretinoina). • II generację: retinoidymonocykliczne, synte- tyczne analogi witaminy A: acytretyna, etrety- nat, motretynid. • III generację: retinoidypoliaromatyczne o se- lektywnym działaniu receptorowym: adapa- len, arotynoid, beksaroten, tazaroten. • IV generację pochodne pironu (nazywaną tak przez niektórych autorów): trifaroten, seletinoid G. Witamina A i jej pochodne wykazują właściwo- ści wygładzające i uelastyczniające skórę. Li- kwidują drobne zmarszczki, zmniejszają prze- barwienia, pobudzają aktywność fibroblastów oraz produkcję włókien kolagenowych i elasty- nowych [4]. Efektem działania jest zmniejszenie szorstkości skóry, spłycenie głębokich zmarsz- czek, rozjaśnienie przebarwień i zmniejszenie ilości zaskórników [5]. W badaniach klinicznych retinoidy stosowane są w leczeniu wielu derma- toz [6-8]. W pracy przedstawiono wpływ pochod- nych witaminy A w profilaktyce starzenia skóry pod wpływem promieniowania słonecznego. FOTOSTARZENIE Starzenie skóry objawiające się utratą jej fizycznych i biologicznych właściwości jest skutkiem działania czynników wewnątrzpochodnych oraz środowi- skowych. Proces starzenia skóry dzieli się na [9]: • Starzenie egzogenne – warunkowane jest ono wpływem czynników egzogennych, takich jak: tryb życia, dieta, palenie tytoniu, promieniowanie słoneczne (tzw. starzenie słoneczne, fotostarzenie). Retinoidy w profilaktyce fotostarzenia Retinoids in the prevention of photoaging12 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna Aesthetic Cosmetology and Medicine ARTYKUŁ NAUKOWY KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA N • Starzenie endogenne – naturalne, związane z upływem lat (chronostarzenie), warunkowane czynnikami endo- gennymi, takim jak: wiek, hormony, czynnik genetyczny, stres oksydacyjny itd.). Fotostarzenie (photoaging) to termin używany do opisania zmian klinicznych i histologicznych u osób w średnim wie- ku i starszych, przewlekle narażonych na promieniowa- nie ultrafioletowe UV. Klinicznie charakteryzuje się m.in. zgrubieniem warstwy rogowej naskórka, zmarszczkami, szorstkością, zwiotczeniem skóry, pojawieniem się telean- giektazji, zmianami soczewicowatymi i przebarwieniami [10]. W zaawansowanym stadium stwierdza się rogowace- nie słoneczne, które niesie ryzyko rozwoju raka kolczysto- komórkowego skóry [11]. Pod wpływem promieniowania ultrafioletowego UV (ultraviolet radiation) następuje wzrost produkcji meta- loproteinaz macierzy MMP (matrix metalloproteinases) odpowiedzialnych za degradację i fragmentację włókien kolagenowych, głównie kolagenu typu I. Obserwuje się ob- niżenie aktywności i syntezy fibroblastów. Komórki te stają się okrągłe, wykazują cechy komórek będących w stanie spoczynku, a ponadto w ich cytoplazmie zmniejsza się liczba pęcherzyków sekrecyjnych. Promieniowanie UV wpływa negatywnie na włókna kolagenowe, wpływając na ich właściwości fizykochemiczne. Włókna te stają się twarde, sztywne, pofałdowane oraz chaotycznie rozmiesz- czone. Maleje również liczba włókien elastynowych, któ- re stają się sztywne i nieregularnie rozmieszczone. Wraz z wiekiem dochodzi również do zróżnicowania grubości ścian naczyń. Część z nich jest zgrubiała, natomiast inne ulegają znacznemu ścienieniu. W skórze starzejącej się pod wpływem nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne zmniejsza się łożysko naczyniowe, zwłaszcza łożysko pętli naczyniowych docierających do brodawek skórnych. Dochodzi również do stopniowego nieregular- nego rozmieszczenia komórek barwnikowych – melanocy- tów, które mogą się grupować, w wyniku czego na skórze pojawiają się przebarwienia. Promieniowanie UV hamuje funkcje układu immunologicznego skóry, indukując wie- le zmian na poziomie molekularnym i komórkowym, co w efekcie powoduje wzrost wrażliwości na różnego typu infekcje i obniżenie efektywności układu immunologicz- nego w zwalczaniu nowotworów, które mogą powstać w skórze w wyniku mutacji wywołanych tymi promienia- mi. Komórki Langerhansa są głównymi komórkami pre- zentującymi antygen w naskórku. W wyniku długotrwa- łej ekspozycji skóry na promieniowanie UV dochodzi do zwiększonej deplecji komórek Langerhansa. Wykazano ponadto, że UV tłumi ekspresję MHC (major histocompati- bility complex) klasy II i aktywność adenozynotrójfosforanu ATP-azy oraz cząsteczek kostymulujących: B7 (CD80/86) i ICAM-1 na komórkach Langerhansa, przez co mają one osłabioną zdolność prezentowania antygenów limfocytom T. Wysokie dawki UV mogą prowadzić nawet do apoptozy komórek Langerhansa [11]. Zmniejszona liczba melano- cytów obniża właściwości ochronne w stosunku do pro- mieniowania UV, doprowadzając do zewnątrzpochodnych uszkodzeń struktur kwasu deoksyrybonukleinowego DNA (deoxyribonucleic acid), a w konsekwencji wraz z inhibicją kómórek Langerhansa, do zwiększonej zapadalności na raka skóry. W naskórku aktywność podziałowa komórek warstwy podstawnej ulega redukcji oraz spłaszczeniu. Do- datkowo atrofia warstwy kolczystej i ziarnistej sprawia, że naskórek staje się cieńszy. Granica skórno-naskórkowa ulega spłaszczeniu. Zmniejszenie ilości proliferujących sopli naskórkowych oraz adhezji międzykomórkowej po- woduje ograniczenie powierzchni kontaktu naskórka ze skórą właściwą, co z kolei prowadzi prawdopodobnie do zmniejszenia i ograniczenia wymiany metabolicznej oraz substancji odżywczych między tymi warstwami. Retinoidy przyspieszają odnowę naskórka, wykazują działanie normalizujące w procesach różnicowania kera- tynocytów i wywierają wpływ na metabolizm komórkowy i podziały komórkowe, przez co wykorzystywane są do profilaktyki fotostarzenia. Retinoidy mogą zawdzięczać swoją skuteczność osłabieniu produkcji metaloproteinaz macierzy w następstwie zahamowania aktywności czynni- ków transkrypcji, stymulowaniu aktywności fibroblastów, w celu pobudzenia naprawy skóry uszkodzonej słońcem przez stymulację syntezy różnych typów kolagenu, fibryli- ny i glikozoaminoglikanów. Retinoidy usuwają upostacio- wany kolagen wokół zmarszczki i obserwuje się jej spłyce- nie [12, 16]. Wskutek oddziaływania retinoidów dochodzi m.in. do wzmocnienia funkcji ochronnej naskórka i wzro- stu aktywności fibroblastów, co wpływa na poprawę jędr- ności, elastyczności oraz nawilżenia skóry [6, 8]. Zgodnie z zasadą „lepiej zapobiegać niż leczyć”, w walce z fotousz- kodzeniami skóry, najważniejsza jest profilaktyka, czyli unikanie ekspozycji skóry na UV i stosowanie kosmetyków z wysokim filtrem przeciwsłonecznym. Jeżeli skóra uległa już fotostarzeniu, stosowane są różnego rodzaju zabiegi z zakresu medycyny estetycznej i dermatologii kosme- tycznej. Oprócz stosowania retinoidów, wykonuje się m.in. zabiegi laserowe, peelingi chemiczne, mechaniczne złusz- czanie skóry zaleca się stosowanie kosmeceutyków [13]. MECHANIZM DZIAŁANIA I EFEKTY STOSOWANIA RETINOIDÓW Retinoidy oddziałują na tkanki poprzez odpowiednie gru- py receptorów w jądrze komórkowym. Wyróżnia się wśród nich dwie rodziny [3, 14]: • RAR (retinoic acid receptors) – receptory dla kwasu retinowego, • RXR (retinoid X receptors) – receptory retinoidowe X.13 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna Aesthetic Cosmetology and Medicine ARTYKUŁ NAUKOWY KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA N Receptory RAR i RXR mają trzy izotypy: α, β i γ, k odowane przez różne geny. W największej ilości obecne są w naskór- ku, mieszku włosowym, komórkach Langerhansa i gru- czołach łojowych. Ich ilość jest zmienna, w zależności od występujących stanów zapalnych, chorób czy aktualnego stanu cyklu rozwojowego komórek [15]. W ludzkim naskór- ku dominuje podtyp RARγ, zaś RARβ nie występuje w skó- rze. Stężenie wewnątrzkomórkowe retinoidów zależne jest od cytoplazmatycznego łączenia z komórkowym CRABP I, II, w skórze dominuje zaś CRABP II [1]. Efektem działania retinoidów jest: • Regulowanie procesu odnowy komórek naskórka: złusz- czanie warstwy rogowej, przyspieszenie obrotu (turn- -over time) komórek naskórka, wspomaganie odnowy ko- mórkowej w warstwie podstawnej, zmniejszenie liczby komórek atypowych, hamowanie transportu melaniny do komórek naskórka. • Stymulowanie syntezy kolagenu I i III (kolageny struk- turalne skóry) oraz kolagenu VII budującego włókna za- kotwiczające. • Poszerzenie strefy Grenza (położonej tuż pod błoną pod- stawną), która jest w istocie miejscem syntezy prokola- genu typu I. • Stymulowanie powstawania mikrowłókien elastyny. • Hamowanie aktywności enzymów degradujących kola- gen i elastynę. • Zwiększenie proliferacji i nasilenie różnicowania się keratynocytów co powoduje wzrost spoistości warstwy rogowej i pogrubienie warstwy ziarnistej. • Normalizacja procesów złuszczania w przewodach gru- czołów łojowych i ograniczenie komedogenezy. • Angiogeneza – stymulowanie powstawania naczyń krwionośnych, dzięki czemu następuje poprawa krąże- nia w skórze. • Hamowanie produkcji tyrozynazy [16, 17]. TRETINOINA Przeprowadzono wiele badań nad zastosowaniem treti- noiny w profilaktyce fotostarzenia [12, 18-21]. Na podsta- wie uzyskanych danych wydaje się, że najbezpieczniejsza, a zarazem najskuteczniejsza dawka tretinoiny, to krem lub emolient, o stężeniu 0,25-0,05%, aplikowany w cyklu dobowym, na noc [21]. Pierwsze pozytywne efekty, w po- staci redukcji drobnych zmarszczek, obserwuje się już po upływie około 3 miesięcy stosowania [18]. Zmiany histolo- giczne w skórze właściwej (pod postacią nowych włókien kolagenowych, redukcji melaniny i elastozy posłonecznej) były widoczne po 12 miesiącach regularnego stosowa- nia. W działaniu antystarzeniowym tretinoina okazała się skuteczna pod różnymi postaciami [12, 19], również w połączeniu z peelingiem chemicznym BHA [20]. Olsen i wsp. [21] badali codzienne przez 11 miesięcy stosowanie tretinoiny 0,05% i 0,01% w profilaktyce fotostarzenia. Oby- dwa stężenia tretioniny okazały się być równie skuteczne w porównaniu z placebo. Samuel i wsp. [22] z kolei, po do- konaniu przeglądu badań dotyczących stosowania reti- noidow na skórę z objawami fotostarzenia, stwierdzili, że miejscowo stosowana tretinoina jest substancją o skutecz- niejszym działaniu niż stosowanie serum z substancjami antyoksydacyjnymi i serum z niskimi koncentracjami kwasów owocowych. Jednak pacjenci stosujący tretinoinę w celach przeciwstarzeniowych muszą liczyć się z długo- trwałym stosowaniem i wieloma skutkami niepożądany- mi, takimi jak rumień, łuszczenie się, suchość, pieczenie, kłucie, swędzenie, podrażnienie i nadwrażliwość skóry na promieniowanie słoneczne [2, 23]. Potrzebne są jednak dalsze badania kliniczne, aby jednoznacznie potwierdzić skuteczność tretynoiny w porównaniu z innymi metodami wpływającymi na uszkodzoną słonecznie skórę. ADAPALEN Adapalen to organiczny związek chemiczny, wielopierście- niowy aromatyczny kwas karboksylowy, pochodna kwasu naftalenokarboksylowego. Działa selektywnie na recepto- ry naskórka RARβ (retinoic acid receptors) i częściowo RARγ. Adapalen działa silniej przeciwzapalnie niż poprzednie ge- neracje retinoidów, a pośrednio także przeciwbakteryjnie i przeciwłojotokowo. Przywraca prawidłowe różnicowania komórek naskórka, zapobiega rogowaceniu ujścia mieszka włosowego, dzięki czemu chroni przed powstawaniem mi- krozaskórników, zaskórników i zmian zapalnych. Jest lepiej tolerowany niż retinoidy I i II generacji [24]. Zarejestrowany jest do stosowania w leczeniu trądziku pospolitego, lecz bada- ny był również pod kątem profilaktyki fotostarzenia [24-26]. Mechanizm działania adapalenu w profilaktyce fotostarze- nia nie jest jeszcze dobrze poznany. Przypuszcza się, że ob- serwowana poprawa stanu skóry spowodowana jest przez działanie przeciwzapalne i wpływ na metabolizm komór- kowy [24]. W badaniach klinicznych przy zastosowaniu żelu o stężeniu 0,3%, po 6 miesiącach zaobserwowano rozjaśnie- nie skóry, zmniejszenie plam soczewicowatych, zmniejsze- nie przeznaskórkowej utraty wody i liczby zmarszczek [24]. W badaniu Bagatin i wsp. [26] wykazano, że adapalen 0,3% żel wykazał taką samą skuteczność w profilaktyce fotosta- rzenia jak krem z 0,05% tretinoiny, przy podobnym profilu bezpieczeństwa. Uważa się, że adapalen 0,3% w formie że- lowej można uznać za bezpieczną i skuteczną opcję w prze- ciwdziałaniu fotostarzeniu. TRIFAROTEN Tifaroten to nowy produkt leczniczy zarejestrowany pod nazwą Aklief®, zaaprobowany przez Agencję Żywności i Leków FDA (Food and Drug Administration) do stosowania w miejscowym leczeniu trądziku pospolitego, u pacjentów w wieku od 12 lat i starszych [27]. W Polsce jest obecnie 14 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna Aesthetic Cosmetology and Medicine ARTYKUŁ NAUKOWY KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA N w fazie rejestracji. Produkt leczniczy zawiera trifaroten w stężeniu 0,005%, jako substancję czynną i podawany jest na skórę w postaci kremu. Trifaroten jest pochodną kwasu terfenylowego, który wybiórczo działa na receptor gamma kwasu retinowego (RARγ) [28]. W badaniach klinicznych [27, 29-35] trifaroten wykazał silne działanie przeciw- zapalne i komedolityczne, ze znacznym zwiększeniem grubości naskórka, przy około 10-krotnie mniejszej daw- ce, aniżeli inne dotychczas stosowane retinoidy. Oprócz tego działał również depigmentująco na skórę [35]. Ocenę bezpieczeństwa stosowania produktu leczniczego Aklief® przeprowadzono w randomizowanych, wieloośrodkowych, kontrolowanych badaniach z podwójną ślepą próbą [29- 33]. W badaniach tych uczestniczyło ponad 3000 pacjen- tów z trądzikiem pospolitym o umiarkowanym nasileniu. Podczas stosowania produktu leczniczego Aklief® zgłoszo- no takie działania niepożądane jak: rumień, łuszczenie się skóry, suchość oraz pieczenie skóry. Natomiast częstość ich występowania była mniejsza niż innych retinoidów i wynosiła od 1,5% do 5% [34]. Podrażnienie skóry było najwyższe w ciągu pierwszych 4 tygodni stosowania, a na- stępnie zmniejszało się, bądź ustępowało [27]. Trifaroten w stężeniu 0,005% wykazał podobne działanie jak tretino- ina czy tazaroten (zwiększenie grubości naskórka, działa- nie depigmentujące i przeciwzapalne), przy zdecydowanie mniejszej dawce i częstości podrażnień [35-36]. SELETINOID G Prowadzone są badania nad nowymi pochodnymi wita- miny A. W badaniu in-vivo a model ludzki wykazano, że miejscowe stosowanie nowego, syntetycznego retinoidu – seletinoidu G, wzmaga syntezę prokolagenu typu I, tro- poelastyny i fibryliny-1 oraz zmniejsza aktywność metalo- proteinazy 1 w skórze, co skutecznie hamuje niekorzystne przemiany spowodowane długotrwałą ekspozycją na pro- mieniowanie słoneczne. W porównaniu ze stosowanym w badaniu kwasem retinowym zaobserwowano mniejsze złuszczanie i mniejszy rumień [36]. W innym badaniu stwierdzono, że seletinoid G nie uszkadza bariery ochron- nej naskórka, jak np. tretionina [37]. STOSOWANIE RETINOIDÓW Kluczową rolę w uzyskaniu maksymalnej skuteczności te- rapeutycznej odgrywa odpowiedni dobór i właściwa apli- kacja retinoidów [16, 38-41]. Retinoidy aplikuje się na skórę raz na dobę, wieczorem, po umyciu twarzy, w ilości odpo- wiadającej wielkości ziarenka grochu, na miejsce dotknięte fotostarzeniem. Krem nawilżający aplikuje się po upływie 20-30 minut lub po całkowitym wchłonięciu się substancji leczniczej. Codzienna fotoptotekcja jest zalecana. Należy ograniczyć ekspozycję na promieniowanie UV i stosować kremy przeciwsłoneczne z wysokim faktorem UVA i UVB. W zależności od miejsca aplikacji retinoidu i długości przebywania na słońcu, zaleca się również noszenie okula- rów przeciwsłonecznych, kapelusza i odzieży z filtrem UPF (ultraviolet protection factor). Jeśli wystąpi silne podrażnie- nie skóry, należy przerwać terapię retinoidem na 2-3 dni i w tym czasie stosować kremy kojące i nawilżające. Gdy podrażnienie ustanie, należy ponownie włączyć retonoidy, ale początkowo stosować je co 2-3 dni. Niektóre osoby nie będą w stanie tolerować częstszych aplikacji retonoidu niż dwa lub trzy razy w tygodniu. W takich przypadkach, można zastosować metodę krótkiej terapii kontaktowej. Polega ona na nałożeniu preparatu na krótki okres, a następnie jego zmyciu. Pierwszą oznaką klinicznej poprawy stanu skóry jest poprawa jej gładkości, która pojawia się w pierwszym miesiącu kuracji. Przebarwienia słoneczne i plamy socze- wicowate powinny zacząć się rozjaśniać po 2-4 miesiącach po rozpoczęciu terapii. Widoczność zmarszczek powinna zacząć się zmniejszać najwcześniej po 4 miesiącach regu- larnego stosowania retonoidu. Jeśli po 4-6 miesiącach nie nastąpi pierwsza widoczna poprawa, należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym, by rozważyć zmianę retino- idu na inny, albo zmianę terapii, ponieważ jest mało prawdo- podobne, że uzyska się istotną poprawę stanu skóry. Skóra traktowana miejscowo retinoidami staje się bardziej wraż- liwa na czynniki fizyczne (zimno, ciepło, UV) i chemiczne (kosmetyki) oraz obserwuje się dłuższe gojenie się ran. Po 6-9 miesiącach codziennego stosowania, częstotliwość apli- kacji retinoidu może zostać zredukowana do nakładania go co drugi dzień, bez ryzyka zmniejszenia efektywności tera- pii. Obecnie nie podano ograniczeń co do czasu stosowania retinoidów w profilaktyce fotostarzenia. Przy zachowaniu odpowiedniej pielęgnacji, retinoidy stosowane miejscowo mogą być stosowane w sposób ciągły przez kilka lat. PODSUMOWANIE Skóra narażona jest na destrukcyjne działanie czynników zewnętrznych, w tym promieniowania UV. Najważniejszą rolą preparatów stosowanych zewnętrznie jest zapobie- ganie szkodliwym wpływom środowiska zewnętrznego i opóźnianie procesów fotostarzenia skóry. Kluczową rolę w uzyskaniu maksymalnej skuteczności terapeutycznej odgrywa odpowiedni dobór, właściwa aplikacja i odpo- wiedni czas stosowania retinoidów. Kuracja preparatami miejscowymi w postaci żelu lub kremu jest procesem dłu- gotrwałym (może trwać kilka lat) i wymaga systematycz- ności. Większość dostępnych retonoidów to substancje lecznicze, zatem zaleca się prowadzenie terapii pod kon- trolą lekarza. Indywidualny dobór odpowiedniego prepa- ratu powinien uwzględniać stopień nasilenia zmian oraz uwzględniać możliwe działania niepożądane. Współpraca z kosmetologiem oparta na odpowiednich zabiegach oraz wdrożenie odpowiedniej pielęgnacji w warunkach domo- wych stanowi pomocne narzędzie w terapii i łagodzeniu działań niepożądanych. 15 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna Aesthetic Cosmetology and Medicine ARTYKUŁ NAUKOWY KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA N LITERATURA/REFERENCES 1. Zasada M, Adamczyk A. Witamina A. Budowa i mechanizm działania. Kosmeto- logia Estetyczna. 2018;5(7):517-521. 2. Mukherjee S, Date A, Patravale V, et al. Retinoids in the Treatment of Skin Aging: An Overview of Clinical Efficacy and Safety. Clinical Interventions in Aging. 2006;1(4):327-348. Accessed 14.08.2020. 3. Marona H, Gunia A, Pękala E. Retinoidy – rola w farmakoterapii w aspekcie komórkowego mechanizmu działania. Farmacja Polska. 2010;66(3):187-192. 4. Bojarowicz H, Płowiec A. Wpływ witaminy A na kondycję skóry. Problemy Higie- ny i Epidemiologii. 2010;91(3):352-356. 5. Ciszek A, Rodzeń J. Zastosowanie kwasów owocowych i retinolu w zabie- gach na okolice oczu u kobiet w wieku powyżej 50 lat. Kosmetologia Estetyczna. 2016;4(5):355-358. 6. Babamiri K, Nassab R. Cosmeceuticals: The Evidence behind the Retinoids. Aesthetic Surgery Journal. 2010;30(1):74-77. Accessed 14.08.2020. 7. Temova RŽ, Škufca P, Kristl A, Roškar R. Quality Control of Retinoids in Com- mercial Cosmetic Products. Journal of Cosmetic Dermatoloy. 2020. Accepted Au- thor Manuscript. 8. Beckenbach L, Baron JM, Merk HF, et al. Retinoid Treatment of Skin Diseases. European Journal of Dermatology. 2015;25(5):384-391. Accessed 10.08.2020. 9. Bernat M, Matysek-Nawrocka M, Cioczek W. Składniki aktywne w kosmetykach przeciwstarzeniowych. Kosmetologia Estetyczna. 2016;6(5):575-579. 10. Darlenski R, Surber C, Fluhr JW. Topical Retinoids in the Management of Photodamaged Skin: From Theory to Evidence-Based Practical Approach. The British Journal of Dermatology. 2015;163(6):1157-1165. 11. Sumita J, Miot H, Soares J, et al. Tretinoin (0.05% cream vs. 5% peel) for photo- aging and field cancerization of the forearms: randomized, evaluator-blinded, clinical trial. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology. 2018;32:1819-1826. doi:10.1111/jdv.15020. Accessed 02.08.2020. 12. Wolnicka-Głubisz A, Smejda M. Mechanizmy związane z immunosupresją in- dukowaną promieniowaniem UV. Alergia Astma Immunologia. 2010;15(1): 26-34. Accessed 20.10.2020. 13. Yaar M, Gilchrest BA. Photoageing: mechanism, prevention and therapy. British Jo- urnal of Dermatology. 2017;157(5):874-887. doi:10.1111/j.1365-2133.2007.08108.x. Accessed 02.08.2020. 14. Riahi RR, Bush AE, Cohen PR. Topical Retinoids: Therapeutic Mechanisms in the Treatment of Photodamaged Skin. American Journal of Clinical Dermatology. 2016;17(3):265-276. 15. Irlik A, Piotrowska A. Retinoidy – mechanizm działania i zakres efektów niepo- żądanych po stosowaniu doustnym i aplikacji na skórę. Borgis Medycyna Rodzin- na. 2019;22(4):173-181. 16. Czarnota A. Retinoidy. Mechanizm działania, właściwości oraz zakres stosowa- nia w dermatologii i kosmetologii. Kosmetologia Estetyczna. 2018;4(7):371-376. 17. Chien AL. Retinoids in Acne Management: Review of Current Understanding, Future Considerations, and Focus on Topical Treatments. Journal of Drugs in Dermatology. 2018;17(12):51-55. 18. Buchanan P, Gilman R. Retinoids: Literature Review and Suggested Algorithm for Use Prior to Facial Resurfacing Procedures. Journal of Cutaneous and Aesthetic Sur- gery. 2016;9(3):139-144. 19. Bouloc A, Vergnanini, AL, Issa MC. A Double-Blind Randomized Study Com- paring the Association of Retinol and LR2412 with Tretinoin 0.025% in Pho- toaged Skin. Journal of Cosmetic Dermatology. 2015;14(1):40-46. 20. Kligman DE, Draelos ZD. Combination Superficial Peels With Salicylic Acid and Post-Peel Retinoids. Journal of Drugs in Dermatology. 2016;15(4):442-450. 21. Olsen EA, Katz HI, Levine N, et al. Tretinoin emollient cream for photodamaged skin: results of 48-week, multicenter, double-blind studies. J Am Acad Dermatol. 1997;37(2):217-226. doi:10.1016/s0190-9622(97)80128-4. Accessed 22.08.2020. 22. Samuel M, Brooke RC, Hollis S, Griffiths CE. Interventions for photodamaged skin. Cochrane Database Syst Rev. 2005;(1):CD001782. doi:10.1002/14651858. CD001782.pub21. Accessed 11.08.2020. 23. Kang SG, Fisher J, Voorhees JJ. Photoaging and Topical Tretinoin: Therapy, Pa- thogenesis, and Prevention. Archives of Dermatology. 1993;133(10):1280-1284. 24. Dosik JS, Arsonnaud S. Tolerability Comparison of Adapalene Gel, 0.3% versus Tazarotene Cream, 0.05% in Subjects with Healthy Skin. Journal of Drugs in Der- matology. 2007;6(6):632-638. 25. Herane MI, Orlandi C, Zegpi E, et al. Clinical Efficacy of Adapalene (Differin®) 0.3% Gel in Chilean Women with Cutaneous Photoaging. The Journal of Derma- tological Treatment. 2012;23(1):57-64. Ac- cessed 11.08.2020. 26. Bagatin E, Gonçalves HS, Sato M, et al. Comparable efficacy of adapalene 0.3% gel and tretinoin 0.05% cream as treatment for cutaneous photoaging. Euopean Journal of Dermatology. 2018;28(3):343-350. Acces- sed 13.08.2020. 27. Trifarotene (Aklief)-A New Topical Retinoid for Acne. JAMA. 2020;323(13): 1310-1311. doi:10.1001/jama.2019.22507. Accessed 21.08.2020. 28. Aubert J, Piwnica D, Bertino B, et al. Nonclinical and Human Pharmacology of the Potent and Selective Topical Retinoic Acid Receptor-γ Agonist Trifarotene. The British Journal of Dermatology. 2018;179(2):442-456. 29. Balak DMW. Topical Trifarotene: A New Retinoid. The British Journal of Dermato- logy. 2018;179(2):231-232. 30. Bell KA, Caitlin MB, Haidari W, Boger L. Trifarotene for the Treatment of Fa- cial and Truncal Acne. The Annals of Pharmacotherapy. 2021;55(1):111-116, doi:10.1177/1060028020934892. Accessed 21.08.2020. 31. Blume-Peytavi U, Fowler J, Kemény L, et al. Long-Term Safety and Efficacy of Trifarotene 50 Μg/g Cream, a First-in-Class RAR-γ Selective Topical Retinoid, in Patients with Moderate Facial and Truncal Acne. Journal of the European Aca- demy of Dermatology and Venereology. 2020;34(1):166-173. Accessed 11.08.2020. 32. Scott LJ. Trifarotene: First Approval. Drugs. 2019;79(17):1905-1909. Accessed 22.08.2020. 33. Wagner N, Benkali K, Alió Sáenz A, et al. Clinical Pharmacology and Safety of Trifarotene, a First-in-Class RARγ-Selective Topical Retinoid [published online ahead of print, 2020 Feb 3]. Journal of Clinical Pharmacology. 2020;60(5):660- 668. 34. Tan J, Thiboutot D, Popp G, et al. Randomized Phase 3 Evaluation of Trifaro- tene 50 Μg/g Cream Treatment of Moderate Facial and Truncal Acne. Journal of the American Academy of Dermatology. 2019;80(6):1691-1699. 35. Ogden S, Samuel M, Griffiths CEM. A Review of Tazarotene in the Treat- ment of Photodamaged Skin. Clinical Interventions in Aging; 2008;3(1):71-76. 36. Kim MS, Lee S, Rho HS, et al. The effects of a novel synthetic retinoid, seleti- noid G, on the expression of extracellular matrix proteins in aged human skin in vivo. Clin Chim Acta. 2005;362(1-2):161-169. doi:10.1016/j.cccn.2005.06.016. Accessed 20.08.2020. 37. Lee ES, Ahn Y, Bae IH, et al. Synthetic Retinoid Seletinoid G Improves Skin Bar- rier Function through Wound Healing and Collagen Realignment in Human Skin Equivalents. Inernationalt Journal of Moecularl Sciences. 2020;21(9):3198. doi:10.3390/ijms21093198. Accessed 04.08.2020. 38. Singh M, Griffiths CEM. The Use of Retinoids in the Treatment of Photoaging. Der- matologic Therapy. 2006;19(5):297-305. Accessed 11.08.2020. 39. Baldwin HE, Nighland M, Kendall C, et al. 40 Years of Topical Tretinoin Use in Review. Journal of Drugs in Dermatology. 2013;12(6):638-642. 40. Ho ET, Trookman NS, Sperber BR, et al. A Randomized, Double-Blind, Control- led Comparative Trial of the Anti-Aging Properties of Non-Prescription Tri- -Retinol 1.1% vs. Prescription Tretinoin 0.025%. Journal of Drugs in Dermatology. 2012;11(1):64-69. 41. Hubbard BA, Unger JG, Rohrich RJ. Reversal of Skin Aging with Topical Reti- noids. Plastic and Reconstructive Surgery. 2014;133(4):481e-490e. Accessed 11.08.2020.6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna 16 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P LIPOSOMALNA ANTYOKSYDACJA PRZEŁOM W PROCESIE ODNOWY SKÓRY I REGENERACJI ORGANIZMU Prawidłowe funkcjonowanie organizmu wywiera znaczący wpływ na to, w jakiej kondycji znajduje się nasza skóra. Dbając o jej pielęgnację, nie powinniśmy zapominać o odpowiednim odżywianiu i suplementacji. WITAMINA C Witamina C, dzięki swoim właści- wościom silnie przeciwutleniają- cym, jest doskonałym środkiem zwalczającym wolne rodniki, które odpowiadają za proces sta- rzenia się tkanek. Stanowi pod- stawowy substrat do syntezy kola- genu w organizmie, co pozwala na zwiększenie jego syntezy w skó- rze. Suplementując ją regularnie, skóra jest odpowiednio ujędr- niona i uelastyczniona. Widocz- ny jest także efekt zniwelowania zaczerwienień wywołanych roz- szerzeniem drobnych naczyń krwionośnych widocznych na skórze w postaci teleangiekta- zji – wzmacnia ona naczynia włosowate. Proces uszczelnienia naczyń odgrywa także znaczą- cą rolę w profilaktyce zakażeń wirusowych lub bakteryjnych, dzięki czemu zapobiega rozwojo- wi infekcji, a także skraca czas jej trwania, pomagając organizmowi uzyskać stan homeostazy. Kwas askorbinowy buduje odporność również u osób cier- piących z powodu anemii. Dzięki temu, że zakwasza środowi- sko, ułatwia wchłanianie żelaza, którego niedobór obserwujemy w tym schorzeniu. Skóra w przy- padku osób, u których zdiagno- zowana została anemia, jest wy- jątkowo wrażliwa, przesuszona oraz brak jej blasku. Suplemen- tując witaminę C, zwiększamy jej sprężystość, odżywiamy ją, niwelujemy podrażnienia oraz poprawiamy jej koloryt. SUPLEMENTACJA Witaminę C należy suplemento- wać szczególnie w przypadkach długotrwałego wysiłku fizyczne- go, u osób starszych, w przypad- ku utraty łaknienia, w proble- mach z nadciśnieniem tętniczym oraz w przypadkach nasilonego stresu. Zmniejsza ona stres oksy- dacyjny oraz ryzyko niedotlenie- nia tkanek. Europejskie badanie perspektywiczne nad rakiem (European Prospective Investi- gation into Cancer) potwierdza zjawisko zmniejszenia ryzyka udaru mózgu o 42 % przy stoso- waniu witaminy C w odpowied- nio dobranych dawkach. Witami- na C ma szereg funkcjonalnych zastosowań, dlatego jest nieoce- nionym składnikiem w diecie. Warto wskazać, że kwas askor- binowy jest niezbędny również w procesie produkcji enzymów usuwających toksyny z organi- zmu, takich jak np. ołów czy za- nieczyszczenia środowiskowe. Mieszkańcy miast wysoce zindu- strializowanych wykazują zdecy- dowanie wyższe zapotrzebowa- nie na tą witaminę. Wiąże się to z koniecznością usuwania więk- szych ilości substancji toksycz- nych z organizmu. Kumulacja związków toksycznych zależy nie tylko od ilości wprowadzonego do organizmu pierwiastka, jego postaci chemicznej, stopnia roz- puszczalności czy czasu ekspozy- cji organizmu, ale także w dużej mierze od odporności danego organizmu i jego uwarunkowań genetycznych. Dawki witaminy C powinniśmy dobierać w za- leżności od kondycji organizmu. Zbyt wysokie powodują ryzyko odkładania się kamieni w prze- wodach moczowych oraz nerkach ze względu na kwaśny odczyn płynu ustrojowego. Witaminę C trudno przedawkować, ponieważ organizm przyswaja dawkę ade- kwatną do swoich potrzeb, resztę mgr farm. Katarzyna Adamiak Współwłaścicielka firmy biotechnologicznej Innobio sp.z.o.o. Manager ds. Badań i Rozwoju WellU Monitorka badań klinicznych doktorantka UMK, farmaceuta W: 6 / 2020 / vol. 9 Kosmetologia Estetyczna 17 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P natomiast wydala z moczem. Jednak w przypadku, gdy dzienne spożycie wy- nosi ok. 1000 mg przez długi okres sto- sowania istnieje ryzyko odkładania się kamieni w przewodach moczowych oraz nerkach ze względu na kwaśny odczyn płynu ustrojowego, który się tam znajdu- ję. Może to prowadzić do wytrącania mo- czanów oraz cytrynianów, czego efektem jest powstawanie kamieni nerkowych. W przypadku niedoborów niezbędne jest dostarczanie odpowiednich dawek tej witaminy, ponieważ organizm nie jest w stanie sam jej wytworzyć, dlatego oprócz diety zaleca się również uzupeł- nianie jej przy pomocy suplementacji. Rozwiązaniem tego problemu jest Li- povitum C marki Nutrivi – witamina C zamknięta w liposomach. Dzięki liposo- malnej formie zapewnia większą efek- tywność, przyswajalność oraz dłuższy czas działania preparatu. Lipovitum C nie obciąża nerek, gdyż proces metabo- lizowania liposomalnej witaminy C za- chodzi dopiero w jelicie cienkim. Jak wykazują badania, stężenie wi- taminy C we krwi, dostarczonej w po- staci liposomu, jest optymalne przez odpowiednio długi czas. Rozumiemy to jako lepszy profil farmakokinetycz- ny. Dzięki temu jesteśmy w stanie do- starczyć organizmowi odpowiednio wysokie dawki w długim czasie. Uła- twia nam to codzienne stosowanie ta- kiego preparatu. Ponadto witamina C w formie lipo- somalnej charakteryzuje się wyższą przyswajalnością. Co istotne, forma ta nie obciąża ne- rek – witamina C uwalnia się stopnio- wo, zapobiegając procesowi tworzenia się kamieni nerkowych. Witamina C liposomalna do podania doustnego jest nieporównywalnie sku- teczniejszą formą niż zwykła witami- na C, ponieważ nie wymaga od strony układu trawiennego wydatkowania energii – proces wchłaniania przebiega w sposób bierny, w związku z czym nie jest ona dezaktywowana przez wolne rodniki w procesach metabolicznych, chroni ją przed tym otoczka lipidowa. Naturalne fosfolipidy (fosfatydylo- cholina), które budują otoczkę liposomu, stanowią integralną część każdej ko- mórki organizmu. Dostarczamy zatem do organizmu niezbędnej do prawidło- wego funkcjonowania wielu procesów choliny. Stabilizuje ona odpowiednią strukturę komórek, wspomaga prawi- dłową czynność serca oraz układu ner- wowego – jest składową podstawowego neuroprzekaźnika, który uczestniczy w przepływie impulsów nerwowych. Liposomalna witamina C zachowuje swoją aktywność przez znacząco dłuższy czas niż witamina C w klasycznej formie. Kompleksowa pielęgnacja skóry to aspekt, o którym powinniśmy pamię- tać, aby móc cieszyć się promienną i zdrową cerą, jednocześnie wzmac- niając organizm.Next >