< Previous5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 138 ARTYKUŁ EKSPERCKI E w jednostkach siwertów (Sv), odzwierciedlające skutki biologiczne promieniowania na organizm, które zachodzą dwutorowo: • bezpośrednio, poprzez uszkodzenie struktur komórko- wych, w tym DNA, • pośrednio, w wyniku radiolizy wody, gdy powstające wol- ne rodniki wodorotlenowe niszczą komórki. RODZAJE RADIOTERAPII Radioterapia to nie jedna metoda, lecz cały wachlarz tech- nik, które różnią się sposobem podawania dawki promie- niowania oraz celem terapeutycznym. Ich dobór zależy od rodzaju i umiejscowienia nowotworu, stanu pacjenta, a także oczekiwanego efektu leczenia – od terapii radykal- nej po łagodzenie objawów. Brachyterapia – precyzja w centrum guza Brachyterapia polega na umieszczeniu źródła promie- niowania bezpośrednio w guzie lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Dzięki temu energia działa punktowo, oszczę- dzając zdrowe tkanki. Metoda ta stosowana jest zarówno w leczeniu ognisk pierwotnych, jak i paliatywnie – w celu złagodzenia objawów naciekania nowotworu. W praktyce wyróżnia się kilka rodzajów brachyterapii: • HDR (high dose rate). Terapia z użyciem wysokiej mocy dawki, w której zabieg trwa zaledwie kilka minut, a źró- dło promieniowania nie pozostaje w ciele pacjenta. • LDR (low dose rate). Metoda o niskiej mocy dawki, w której źródło promieniowania może być wszczepione na dłużej, a nawet na stałe. • Śródtkankowa. Źródło promieniotwórcze umieszcza się bezpośrednio w tkance guza lub w loży po jego usunięciu (np. w prostacie, piersi). • Wewnątrzjamowa. Aplikacja poprzez naturalne jamy ciała, np. drogi rodne, przełyk czy oskrzela. • Powierzchniowa. Stosowana na skórze, np. w leczeniu raka skóry czy czerniaka. Teleradioterapia – leczenie „na odległość” Teleradioterapia to najczęściej stosowana forma radiotera- pii, w której źródło promieniowania znajduje się w pewnej odległości od ciała pacjenta. Dzięki nowoczesnym urządze- niom można precyzyjnie zaplanować leczenie, aby wiązka promieniowania trafiła w obszar zmieniony chorobowo, przy jak najmniejszym uszkodzeniu zdrowych komórek. W ramach teleradioterapii wyróżniamy m.in.: • Radioterapię frakcjonowaną (standardową). Krótkie se- sje trwające kilkanaście minut, powtarzane codziennie przez kilka tygodni. • Radioterapię stereotaktyczną (radiochirurgię). Stoso- wana w leczeniu bardzo małych guzów, co pozwala ogra- niczyć napromienianie zdrowych tkanek. • Radioterapię stereotaktyczną z bramkowaniem od- dechowym (gating). Szczególnie przydatna w leczeniu nowotworów płuc, wątroby czy trzustki, gdzie guz po- rusza się wraz z oddechem. Specjalistyczna aparatura umożliwia napromienianie guza tylko w określonej fazie oddechu, najczęściej wydechu, gdyż jest ona najdłuższa i najbardziej stabilna. • Radioterapię na wstrzymanym oddechu. Stosowana m.in. w terapii raka piersi, w której oddech pacjenta jest monitorowany za pomocą specjalistycznego sprzętu. Pa- cjent sam kontroluje oddech poprzez nabranie powietrza do płuc i zatrzymanie go na krótki czas. Aparat „wie”, kie- dy to następuje, i tylko wtedy włączana jest wiązka pro- mieniowania. Taka procedura zwiększa precyzję terapii i bezpieczeństwo zdrowych tkanek. Oprócz podziału technicznego, radioterapię różnicuje się również ze względu na cel terapii: • Objawowa. Jednorazowe napromienianie stosowane w celu złagodzenia bólu, np. w przerzutach do kości. • Paliatywna. Mająca na celu zmniejszenie masy guza i po- prawę komfortu życia pacjenta. • Radykalna. Ukierunkowana na całkowite wyleczenie, łą- cząca precyzyjnie dobraną dawkę promieniowania z in- nymi metodami leczenia. Warto podkreślić, że wrażliwość na promieniowanie różni się w zależności od typu nowotworu. Do najbardziej pro- mienioczułych należą chłoniaki, nasieniaki czy nowotwo- ry drobnokomórkowe płuc. Średnią wrażliwość wykazuje np. rak płaskonabłonkowy, a wśród nowotworów opornych na napromienianie wymienia się glejaki, czerniaki czy nie- które gruczolakoraki przewodu pokarmowego. PRZYGOTOWANIE PACJENTA DO LECZENIA Radioterapia to proces wymagający precyzji na każdym etapie – od planowania aż po codzienne zabiegi. Ważne jest odpowiednie przygotowanie osoby chorej, zarówno pod względem medycznym, jak i emocjonalnym. Ogromną rolę odgrywa zespół pielęgniarski, którego obecność, wie- dza i doświadczenie pomagają oswoić się z nową sytuacją, zmniejszyć lęk i lepiej współpracować w trakcie terapii. Przygotowanie obejmuje m.in. edukację na temat prze- biegu leczenia, wyjaśnienie celu oraz omówienie możli- wych skutków ubocznych. Kluczowe jest również uświa- domienie, że przestrzeganie zaleceń pielęgnacyjnych ma realny wpływ na powodzenie terapii. Planowanie radiote- rapii odbywa się w zakładzie radioterapii i przebiega wie- loetapowo. Najpierw precyzyjnie określa się obszar, który zostanie poddany napromieniowaniu, a następnie dobiera się energię, wielkość i liczbę wiązek oraz ich kąt padania, aby dostarczyć jednorodną dawkę do tkanki nowotworo- wej, oszczędzając przy tym zdrowe narządy. Na skórze pa- cjenta wykonuje się niewielkie tatuaże i linie wyznaczające pole leczenia, a w specjalnym „symulatorze” odtwarza się 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 139 ARTYKUŁ EKSPERCKI E warunki rzeczywistego napromieniania. Dopiero po tym etapie ustalany jest termin rozpoczęcia terapii. Sam zabieg jest bezbolesny i trwa zwykle kilka minut. Choć promieniowanie jonizujące znajduje zastosowa- nie w diagnostyce i radiologii zabiegowej (RTG, tomografia komputerowa), to właśnie w onkologii odgrywa swoją naj- ważniejszą rolę – niszczy komórki nowotworowe. Niestety, równocześnie może wpływać na zdrowe tkanki, wywołując działania niepożądane, do których należą: zmiany skórne, zmęczenie, nudności, wymioty, biegunka, suchość w jamie ustnej, uszkodzenia narządów wewnętrznych, zwłóknie- nia, problemy z nerkami i płucami. Nasilenie objawów zależy od wielu czynników, m.in. dawki promieniowania, obszaru napromienionego oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Dobra wiadomość jest taka, że większość dolegliwości ustępuje po zakończeniu leczenia, choć niektóre mogą utrzymywać się dłużej. Wła- śnie dlatego tak istotne jest kompleksowe wsparcie – odpo- wiednia pielęgnacja skóry, higiena jamy ustnej oraz ścisła współpraca z zespołem medycznym. ODCZYN POPROMIENNY Popromienne zapalenie skóry, zwane odczynem popro- miennym, to reakcja organizmu na promieniowanie joni- zujące. Skóra, będąc pierwszą barierą na drodze wiązki pro- mieni, reaguje najczęściej i najbardziej widocznie. Objawy pojawiają się stopniowo – początkowo przypominają lek- kie oparzenie słoneczne (zaczerwienienie, uczucie ciepła, świąd), a wraz z kolejnymi dawkami promieniowania mogą przechodzić w bardziej nasilone zmiany, takie jak łuszczenie się skóry, pęcherze, a nawet owrzodzenia. Wyróżniamy: • odczyn ostry, występujący w trakcie radioterapii lub do kilku tygodni po jej zakończeniu, • odczyn przewlekły, mogący pojawić się po miesiącach lub latach, objawia się m.in. przebarwieniami, zanikami skóry czy teleangiektazjami. PIELĘGNACJA SKÓRY W OBSZARZE NAPROMIENIONYM Skóra jest tkanką, która najczęściej i najszybciej reaguje na działanie promieniowania. Już w trakcie radioterapii, a cza- sem dopiero po jej zakończeniu, mogą pojawić się różnego rodzaju objawy – od łagodnych po bardziej dokuczliwe. Naj- częściej obserwowane reakcje to: • Zaczerwienienie. Skóra wygląda jak lekko opalona, czę- sto towarzyszy jej uczucie ciepła. • Świąd. Nasilone swędzenie, które prowokuje do drapa- nia, co z kolei zwiększa ryzyko uszkodzenia i infekcji. • Suchość i łuszczenie. Wynik spowolnionej regeneracji naskórka. • Wilgotne reakcje. Pojawia się gdy promieniowanie nisz- czy komórki szybciej, niż zdążają się one odbudowywać, może dojść do powstawania ran lub owrzodzeń. • Obrzęk. Skóra w miejscu napromienianym staje się na- brzmiała i opuchnięta. Aby zmniejszyć ryzyko nasilenia objawów i wspierać rege- nerację skóry, niezbędna jest nie tylko celowana pielęgnacja dermokosmetyczna, ale także codzienne nawyki ochronne. W trakcie i około czterech tygodni po zakończonym le- czeniu, profilaktycznie zaleca się utrzymanie działań pie- lęgnacyjnych, takich jak delikatna higiena skóry (należy myć się letnią wodą oraz łagodnymi, bezzapachowymi pre- paratami pozbawionymi silnych detergentów). Ważne jest unikanie czynników drażniących – perfumowanych ko- smetyków, ostrych gąbek, gorących kąpieli czy intensyw- nego tarcia ręcznikiem. Ogromne znaczenie ma dobór gar- deroby (najlepiej sprawdzają się przewiewne, bawełniane ubrania, które nie uciskają i nie obcierają skóry). Niezwykle istotna jest również ochrona przed słońcem. W trakcie ra- dioterapii należy całkowicie unikać ekspozycji na promie- niowanie UV w miejscu napromienianym, a po zakończe- niu leczenia stosować preparaty z wysoką fotoprotekcją (SPF 50+). Wspierająco działa także odpowiednia dieta, bo- gata w białko, antyoksydanty (witaminę C, E i beta-karoten) oraz kwasy omega-3, które przyspieszają procesy napraw- cze. Nie można zapominać o regularnym piciu wody. Ostatnim, lecz niezwykle ważnym elementem jest regu- larny kontakt z zespołem medycznym. Szybkie zgłaszanie nasilonych objawów pozwala na włączenie dodatkowych metod leczenia, takich jak opatrunki specjalistyczne czy miejscowe preparaty przeciwzapalne. Składniki aktywne w pielęgnacji skóry po radioterapii Kluczowym elementem pielęgnacji skóry narażonej na działanie promieniowania są odpowiednio dobrane pre- paraty dermokosmetyczne. Ich zadaniem jest nie tylko ła- godzenie podrażnień, ale także wspieranie procesów rege- neracyjnych, odbudowa bariery ochronnej i zapewnienie skórze komfortu. W formule kremów i balsamów stoso- wanych po radioterapii warto zwracać uwagę na składniki o udowodnionym działaniu ochronnym i regenerującym. Jednym z nich jest olivem – emulgator pochodzący z oliwy z oliwek, który nadaje kosmetykom przyjemną konsysten- cję, poprawia ich rozprowadzanie i nie pozostawia efektu bielenia na skórze. Jest kompatybilny z szeroką gamą ko- smetyków i aktywnych składników w dużym zakresie pH (od 3 do 12). Bardzo cennym komponentem jest również ekstrakt z ostropestu plamistego (Sylibum marianum). To silny antyoksydant, wykazujący właściwości promienio- chronne – chroni DNA przed uszkodzeniami, neutrali- zuje wolne rodniki i wspiera gojenie ran. Działa też anty- bakteryjnie, przeciwgrzybiczo i łagodząco, dzięki czemu znajduje zastosowanie także w kosmetykach anti-aging. W preparatach emolientowych często pojawia się także mirystynian mirystylu (Myristyl myristate), który tworzy na powierzchni skóry delikatny film okluzyjny, chroniący 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 140 ARTYKUŁ EKSPERCKI E ją przed nadmierną utratą wody i szkodliwymi czynnika- mi zewnętrznymi. Podobną rolę odgrywa skwalen (Squale- ne) – naturalny składnik płaszcza lipidowego skóry, który wzmacnia barierę ochronną, działa zmiękczająco i wygła- dzająco, a dodatkowo wykazuje właściwości przeciwbakte- ryjne i przeciwgrzybicze. Nie sposób pominąć pantenolu (witamina B5), jednego z najczęściej stosowanych składników w dermokosmety- kach. Intensywnie nawilża, działa przeciwzapalnie i przy- spiesza procesy gojenia, a przy tym daje przyjemne uczucie chłodzenia. Z kolei hialuronian sodu (Sodium hyaluronate) wiąże ogromne ilości wody, dzięki czemu skóra staje się elastyczna, a aktywne substancje lepiej wnikają w jej głęb- sze warstwy. Wśród witamin na szczególną uwagę zasłu- gują witamina E (Tocopherol) i witamina B6 (Pyridoxine). Pierwsza z nich ma silne właściwości antyoksydacyjne, chroni przed działaniem wolnych rodników i poprawia ela- styczność skóry. Druga wspiera jej regenerację, nawilżenie i zdrowy wygląd, dlatego często stosowana jest w kremach odżywczych i przeciwzmarszczkowych. Do naturalnych emolientów zalicza się także masło shea (Butyrospermum parkii), które tworzy ochronny film, nawilża i regeneruje skórę. Z kolei trójglicerydy kaprylowo-kaprynowe (Caprylic/ Capric Triglycerides), pozyskiwane z oleju kokosowego i pal- mowego, nadają kosmetykom lekką konsystencję, popra- wiają rozprowadzanie i wzmacniają barierę lipidową skóry. Uwagę zwraca również obecność alantoiny, która przy- spiesza gojenie ran, łagodzi podrażnienia i poprawia re- generację naskórka, oraz koenzymu Q10 (Ubiquinone) – naturalnego antyoksydantu wspomagającego procesy metaboliczne i chroniącego przed starzeniem skóry. Na li- ście składników korzystnych dla skóry po radioterapii znaj- duje się też resweratrol (T-Resveratrol), polifenol pozyski- wany z rdestowca ostrokończystego. To związek o silnym działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym, który do- datkowo wspiera mechanizmy ochronne skóry i przedłuża żywotność komórek. Pielęgnacja błony śluzowej jamy ustnej w trakcie leczenia Śluzówki jamy ustnej reagują na promieniowanie znacznie silniej niż skóra. Wynika to z ich intensywnego unaczynie- nia oraz obecności dużej liczby gruczołów ślinowych. Ra- dioterapia często prowadzi do częściowego upośledzenia ich funkcji, a w konsekwencji do zmniejszonego wydziela- nia śliny. Suchość w jamie ustnej nie tylko obniża komfort pacjenta, ale także zmienia mikrośrodowisko, sprzyjając powstawaniu stanów zapalnych i infekcji. Aby złagodzić dolegliwości, warto sięgać po składniki, które nawilżają i wspierają regenerację błon śluzowych. Gliceryna działa jak humektant – przyciąga wodę i zatrzy- muje ją, poprawiając nawilżenie tkanek. Dekspantenol znany jest ze swojego silnego działania łagodzącego i goją- cego, szczególnie w przypadku uszkodzeń nabłonka. War- to zwrócić uwagę także na ksylitol (cukier brzozowy), który pobudza produkcję śliny, a przy okazji wspiera naturalną ochronę jamy ustnej przed bakteriami. Uzupełnieniem jest mentol, który w formie roztworu stosowany na śluzówki przynosi ulgę, łagodzi podrażnienia i daje uczucie odświe- żenia. Dzięki odpowiedniej pielęgnacji można znacząco poprawić komfort pacjentów poddawanych radioterapii, ograniczyć ryzyko powikłań i wspierać utrzymanie prawi- dłowej funkcji błon śluzowych. PODSUMOWANIE Promieniowanie jonizujące odgrywa w medycynie po- dwójną rolę. Z jednej strony jest niezastąpionym narzę- dziem diagnostycznym, pozwalającym obrazować narządy wewnętrzne, oceniać ukrwienie i funkcjonowanie tkanek, a także wykrywać zmiany nowotworowe na bardzo wcze- snym etapie. Z drugiej, stanowi filar terapii onkologicznej, ponieważ dzięki precyzyjnym dawkom może skutecznie niszczyć komórki nowotworowe. Jednocześnie wiązka pro- mieniowania oddziałuje także na zdrowe tkanki. Skutki uboczne, takie jak popromienne zapalenie skóry czy uszko- dzenia błon śluzowych, stanowią realne wyzwania klinicz- ne i znacząco wpływają na jakość życia pacjenta. Dlatego radioterapia wymaga niezwykle dokładnego pla- nowania – od wyznaczenia obszaru napromieniania, przez dobór energii i kierunku wiązki, aż po monitorowanie re- akcji organizmu w trakcie i po zakończeniu leczenia. Kluczowym elementem wspierającym skuteczność tera- pii staje się kompleksowa pielęgnacja i edukacja pacjenta. Odpowiednio dobrane preparaty dermokosmetyczne, co- dzienne nawyki ochronne, zbilansowana dieta i stały kon- takt z zespołem medycznym znacząco zmniejszają ryzyko przerwania leczenia i poprawiają komfort życia chorych. Współczesna onkologia stawia nie tylko na nowoczesne technologie, ale również na holistyczne podejście do pa- cjenta, które obejmuje zarówno „walkę” z nowotworem, jak i troskę o skórę, śluzówki oraz dobrostan całego organizmu. To właśnie połączenie wysokospecjalistycznej terapii z od- powiednią pielęgnacją stanowi dziś realne wsparcie w dro- dze przez proces radioterapii. 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 141 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Informacje o chorobie pozyskiwane są najczę- ściej w trakcie wywiadu lub podczas wypełniania zgód na zabiegi. Reakcja kosmetologa zależy od jego, wiedzy oraz osobistych doświadczeń. Ra- port z 2023 r. opracowany wspólnie przez Ośro- dek Badań Socjomedycznych oraz Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej wskazuje, że bli- sko dwie trzecie Polek i Polaków (62%), niezależne od wieku, miejsca zamieszkania czy płci, boi się wystąpienia u siebie choroby nowotworowej. W kontakcie z osobą doświadczającą tej bu- dzącej lęk choroby często reagujemy niepoko- jem. Napięcie może pojawić się także wtedy, gdy nie wiemy, jak rozmawiać z klientem. Pojawia się wtedy poczucie bezradności. Jeśli dodatkowo towarzyszą temu osobiste emocje związane z chorobą bliskiej osoby lub kogoś z otoczenia, mogą pojawić się lęk, smutek, rozpacz, a nawet chwilowy stan „zamrożenia”. Wiele osób, które przeżyło chorobę onkologiczną w swoim otocze- niu, jest szczególnie uwrażliwionych i reaguje silnie na sygnały, które o niej przypominają. AUTOREGULACJA EMOCJI Aby zadbać o samoregulację emocji, należy sku- pić się na swoim stanie emocjonalnym poprzez rozwijanie samoświadomości oraz praktykowa- nie technik uspokajających. Ureguluj oddech Najprostszą techniką jest uregulowanie odde- chu. Skup uwagę na rytmie oddechu i zacznij od- dychać trochę wolniej i trochę głębiej. W trakcie wykonywania tej techniki możesz mówić, auto- matycznie zaczniesz to robić wolniej i ciszej. Przyjmij odpowiednią pozycję W pozycji stojącej napięcie i pobudzenie mogą narastać, natomiast siedząc, zmniejszamy ak- tywność układu współczulnego. To prosty, ale skuteczny sposób, by odzyskać spokój i kontro- lę nad reakcjami emocjonalnymi. W gabinecie warto pamiętać o ergonomii – stabilne, wygod- ne krzesło ułatwia koncentrację i ugruntowanie. Kontaktowanie stóp z podłożem Postawienie obu stóp na podłodze i zwiększe- nie nacisku daje fizyczne poczucie stabilności i ugruntowania. Wpływa na układ propriocep- tywny i nerw błędny, co sprzyja regulacji emocji i poczuciu pewności siebie. W edług danych Narodowego Funduszu Zdrowia, 1,17 mln Polaków żyje z cho- robą nowotworową, a rocznie diagnozuje się 170 tys. nowych przypadków. Istnieje wyso- kie prawdopodobieństwo, że coraz częściej do gabinetów kosmetycznych i kosmetolo- gicznych będą zgłaszać się klienci w trakcie leczenia onkologicznego. Klient onkologiczny w gabinecie kosmetologicznym Rola autoregulacji emocji i świadomej komunikacji Joanna Konczanin psycholożka, trenerka biznesu i rozwoju osobistego, Coach Supervisor (EMCC), terapeutka Time Line Therapy i hipnoterapeutka, od ponad 30 lat prowadzi szkolenia i sesje indywidualne, specjalizując się w psychologii obsługi klienta, odporności psychicznej i asertywności, autorka poradnika o radzeniu sobie ze stresem5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 142 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Skieruj uwagę na klientkę/klienta Obserwuj ich zachowanie i sposób mówienia. Analizowanie sytuacji w sposób świadomy pobudza płaty czołowe i cie- mieniowe, które odpowiadają za logiczne przetwarzanie in- formacji i ocenę sytuacji, zmniejszając aktywność obszarów odpowiedzialnych za emocje (układ limbiczny i kora przed- czołowa). To pozwala utrzymać dystans emocjonalny, jed- nocześnie pozostając empatycznym i uważnym. Sięgnij po technikę „uścisku motyla” Jeśli napięcie nadal się utrzymuje, możesz na chwilę wy- cofać się do zaplecza. Skrzyżuj ręce na wysokości barków i naprzemiennie delikatnie poklepuj je raz prawą, raz lewą ręką. Ten ruch stymuluje nerw błędny, który wspomaga przełączenie organizmu ze stanu pobudzenia w stan re- laksu. Technika ta łączy bodźce dotykowe z rytmicznym ruchem, co wpływa zarówno na ciało, jak i na umysł, redu- kując napięcie fizjologiczne. ROZMOWA Z KLIENTEM ONKOLOGICZNYM Empatia, uważność, cierpliwość Osoba chora na raka ma takie same potrzeby jak inni klienci, pragnie szacunku, komfortu i poczucia bezpieczeństwa. Two- ja uważna obecność, spokojny ton głosu i otwarta postawa sygnalizują klientce lub klientowi, że jest w gabinecie w pełni akceptowana. Empatia nie oznacza współczucia w formie po- cieszania, lecz autentyczne zrozumienie jej sytuacji i emocji. Uszanowanie potrzeb Nie wszyscy chcą rozmawiać o swoim stanie zdrowia. Jedni potrzebują przestrzeni, by opowiedzieć o doświadczeniach związanych z leczeniem, drudzy wolą odpocząć, rozmawia- jąc o neutralnych tematach lub koncentrując się na zabiegu. Unikanie narracji walki i „wojennych” metafor Komentarze typu „trzeba walczyć” czy „pokonasz choro- bę” mogą wywołać presję lub poczucie winy u osoby już obciążonej leczeniem. Fundacja Rak’n’Roll podkreśla, że militarne metafory nie wspierają pacjentów doświadcza- jących wyczerpania i stresu. Zamiast tego warto stosować neutralny, wspierający język, który potwierdza odczucia klientki, np.: „Rozumiem, że to dla pani trudny czas. Jestem tu, aby zapewnić pani komfort podczas wizyty.” Autentyczność reakcji Jeśli czujesz się poruszona lub nie wiesz, jak zareagować, przyznaj to w sposób profesjonalny: „Jestem poruszona tym, co pani mówi. Nie wiem, co powiedzieć, a chciałabym, aby czuła się pani u mnie jak najlepiej”. Brak reakcji lub powierz- chowne zapewnienia („wszystko będzie dobrze”) mogą wy- wołać poczucie osamotnienia lub niezrozumienia. Auten- tyczność buduje zaufanie i bezpieczeństwo emocjonalne. Odpowiednie traktowanie Nie opiekuj się nadmiernie klientem ani nie traktuj go jak osobę niezdolną do samodzielnych decyzji. Klienci onko- logiczni mogą doświadczać chwilowych trudności w kon- centracji lub pamięci z powodu obciążenia emocjonalnego, lecz pozostają pełnoprawnymi, samodzielnymi osobami. Precyzyjna, klarowna komunikacja oraz upewnienie się, że klient rozumie zalecenia i przebieg zabiegu, zwiększa poczucie kontroli i bezpieczeństwa. Empatia Nadwrażliwość, płaczliwość czy rozdrażnienie mogą być objawem obciążenia emocjonalnego związanego z chorobą. Ważne, aby nie reagować defensywnie ani nie oceniać za- chowań klienta. Zamiast tego, stosuj empatię, cierpliwość i techniki autoregulacji emocji, które pozwalają zachować spokój i profesjonalizm, jednocześnie zapewniając komfort osobie korzystającej z usług. Rytm i styl komunikacji Osoby w trakcie leczenia onkologicznego mogą odczuwać zmęczenie fizyczne lub psychiczne. Spokojny, łagodny ton głosu, krótsze zdania, powolniejsze tempo wypowiedzi i częste potwierdzanie zrozumienia („Czy dobrze panią zro- zumiałam?”) ułatwiają komunikację i zmniejszają napięcie. Atmosfera wsparcia i bezpieczeństwa Warto wprowadzać drobne gesty, które zwiększają komfort, odpowiednie oświetlenie, cicha muzyka, delikatne poda- wanie instrukcji lub zapewnienie miejsca do odpoczynku. Takie detale pomagają klientce poczuć, że jest w gabinecie traktowana z uwagą i szacunkiem. JAK ZADBAĆ O SIEBIE PO PRACY? Obsługa klientów onkologicznych może być emocjonal- nie wymagająca. Jeśli po spotkaniu nadal odczuwasz silne emocje, zadbaj o regenerację i wyciszenie. Ponownie ureguluj oddech, zrób „uścisk motyla”, zacznij liczyć od 100 do 1, koncentrując pełną uwagę na tej czynno- ści. Medytacja, progresywna relaksacja mięśni, słuchanie uspokajającej muzyki, ćwiczenia oddechowe czy krótka se- sja jogi, ciepły napój, kąpiel, spacer w przyjemnym otocze- niu czy obejrzenie krótkiego materiału wideo mogą pomóc w odzyskaniu równowagi emocjonalnej. Rozmowa z bliskimi osobami lub współpracownikami może pomóc w przetworzeniu emocji. Dzieląc się swoimi doświadczeniami, łatwiej uporządkować myśli i złagodzić napięcie. Warto zastanowić się po wizycie, co w danej sytu- acji wywołało najsilniejsze emocje i jak można sobie z nimi lepiej radzić w przyszłości. 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 143 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Jeżeli spotkania z klientami onkologicznymi powta- rzają się i wywołują intensywne rozregulowanie emocjo- nalne, warto rozważyć konsultację z psychologiem lub psychoterapeutą. Specjalista pomoże w przepracowaniu własnych doświadczeń, wzmocni kompetencje radze- nia sobie z emocjami i umożliwi zachowanie równowa- gi między pracą a życiem osobistym. Świadoma dbałość o siebie nie jest oznaką słabości, lecz profesjonalizmu. Prawidłowa autoregulacja emocji pozwala nie tylko lepiej wspierać klientów onkologicznych, ale także utrzymać własny komfort psychiczny i fizyczny w codziennej pracy w gabinecie kosmetologicznym. PODSUMOWANIE I WNIOSKI PRAKTYCZNE Coraz częściej klientami salonów i gabinetów kosmetologicz- nych są osoby, u których zdiagnozowano choroby nowotwo- rowe. Świadomość, że wśród nich mogą znajdować się klienci w trakcie leczenia onkologicznego, jest pierwszym krokiem do profesjonalnej obsługi. Doświadczenia i przekonania oso- by wykonującej zabieg mogą wpływać na sposób, w jaki re- aguje – zarówno wspierająco, jak i wywołując napięcie. Kluczowym elementem pracy z klientami onkologicz- nymi jest autoregulacja emocji i świadoma komunikacja. Umiejętność zarządzania własnym stanem emocjonalnym pozwala nie tylko utrzymać równowagę psychiczną i fi- zyczną, ale także zwiększa komfort i poczucie bezpieczeń- stwa klientów. Dzięki empatii, uważności oraz autentycz- ności w kontaktach, można stworzyć przestrzeń, w której klient czuje się wysłuchany, zrozumiany i szanowany. Równocześnie warto pamiętać o własnej komforcie emocjonalnym. Systematyczne stosowanie technik wyci- szających, refleksja nad emocjami, dbanie o ciało i zmysły oraz korzystanie ze wsparcia psychologicznego w razie potrzeby pozwalają nie tylko lepiej reagować w trudnych sytuacjach, lecz także rozwijać kompetencje interper- sonalne. Profesjonalista, który potrafi regulować swoje emocje, automatycznie buduje atmosferę bezpieczeństwa i zaufania w gabinecie, co ma bezpośredni wpływ na satys- fakcję klienta i jakość świadczonych usług. Ostatecznie, praca z klientami onkologicznymi może stać się źródłem satysfakcji i osobistego rozwoju zawodo- wego. Świadoma i empatyczna postawa pozwala nie tylko lepiej wspierać osoby w trudnej sytuacji zdrowotnej, ale również rozwijać w sobie kompetencje miękkie, które są nieocenione w każdym gabinecie kosmetologicznym. Pa- miętaj, że twoja profesjonalna obecność i uważność mają realny wpływ na komfort klientów, a jednocześnie budują twój autorytet jako specjalisty świadomego i odpowiedzial- nego w podejściu do pracy. BIBLIOGRAFIA 1. Bętkowska-Korpała B, Gierowski JK. Psychologia lekarska w leczeniu chorych so- matycznie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; 2008. 2. Dan D. Teoria poliwagalna w praktyce. Zestaw 50 ćwiczeń. Kraków: Wydawnic- two Uniwersytetu Jagiellońskiego; 2021. 3. De Walden-Głuszko K. Psychoonkologia w praktyce klinicznej. Warszawa: Wyd. PZWL; 2014. 4. Herzyk A. Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej. Warszawa: Wydawnic- two Naukowe Scholar; 2015. 5. Konczanin J. Sposoby na stres. Gazeta Stowarzyszenia „Amazonki”. 2021;36:22-25. 6. Konczanin J. Sposoby na stres. Poradnik dla pracownika. II wyd. Warszawa: Główny Inspektorat Pracy; 2025. 7. van der Kolk B, McFarlane AC, Weisaeth A. Traumatyczny stres. Wpływ wstrzą- sających doświadczeń na umysł i ciało człowieka. Warszawa: Czarna Owca; 2025. 8. Maté G, Maté D. Mit normalności. Trauma, choroba i zdrowienie w toksycznej kul- turze. Warszawa: Czarna Owca; 2023. 9. Podemski R. Kompendium neurologii. Wyd. III. Gdańsk: Via Medica; 2019. 10. Talarowska M, Gałecki P. ed. Zaburzenia funkcji poznawczych w wybranych cho- robach somatycznych. Wrocław: Wydawnictwo Continuo; 2013. 11. Ziarko M. Zmaganie się ze stresem choroby przewlekłej. Poznań: UAM; 2014. 12. Fundacja Rak’n’Roll. Jak mówić o chorych na raka. www.raknroll.pl. KOSMETOLOGIA HOLISTYCZNA KOSMETOLOG JAKO EDUKATOR ZDROWEGO TRYBU ŻYCIA Studia podyplomowe „Kosmetolog jako edukator zdrowego trybu życia” w Wyższej Szkole Nauk o Zdrowiu skierowane są do osób, które chcą poszerzyć swoją wiedzę z zakresu kosmetologii o podejście holistyczne. Program obejmuje nie tylko zabiegi kosmetyczne, ale także edukację w zakresie zdrowego trybu życia, diety, pielęgnacji i psychologii. Absolwenci wyposażeni zo- stają w umiejętności potrzebne do skutecznego doradztwa w kwestiach związanych z urodą i zdrowiem, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb klientów. Program przygotowuje ich do pracy w gabinetach kosmetologicznych oraz do roli edukatorów zdrowego stylu życia. Reali- zowane tryby studiów podyplomowych to: weekendowy hybrydowy oraz stacjonarny. podyplomowe.wsnoz.plREGENERACJA SKÓRY PO TERAPII SIŁA CERAMIDÓW W DERMOKOSMETYCE Skóra po leczeniu onkologicznym traci naturalną spójność i wymaga odbudowy bariery hy- drolipidowej. Serum i krem z ceramidami Green Pharm Cosmetic zostały opracowane z my- ślą o skórze wrażliwej, przesuszonej i podrażnionej. Biomimetyczne ceramidy odbudowują struktury międzykomórkowe, przywracając integralność naskórka. Kompleks pantenolu, skwalanu i kwasu hialuronowego intensywnie nawilża i łagodzi uczucie pieczenia. Formuła wolna od zapachów i barwników zapewnia bezpieczeństwo stosowania nawet w okresie re- konwalescencji. Wspiera codzienny komfort, regenerację i ochronę skóry po terapii. greenpharmcosmetic.com KOSMETOLOGIA W WYŻSZEJ SZKOLE INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA W RZESZOWIE Kosmetologia w Wyższej Szkole informatyki i Zarządzania w Rzeszowie to około 64% zajęć praktycznych, w tym 1440 h praktyk zawodowych łącznie na studiach I i II stopnia, to również zajęcia z ekspertami i praktykami: kosmetologami, leka- rzami, w tym dermatologami, fizjoterapeutami. O pasji prowadzących świadczą zdobyte patenty, projekty naukowe czy konferencje (np. Natural Cosmetics In- ternational Meeting). Studenci zdobywają wiedzę w nowoczesnych laboratoriach, m.in. kosmetologii pielęgnacyjnej, leczniczej, chemii kosmetycznej, wizażu i sty- lizacji czy laboratorium masażu, przy wsparciu merytorycznym ze strony partne- rów strategicznych firm: Janssen Cosmetics, Inglot, Bielenda, Aycom Criss. wsiz.edu.pl5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 145 ARTYKUŁ EKSPERCKI E OD DIAGNOZY DO LECZENIA Choroba nowotworowa zmusza do zmiany spoj- rzenia na własną codzienność. Już sama diagno- za wywołuje skrajne emocje – od szoku, strachu, rozpaczy, poprzez bezradność, załamanie, na mobilizacji do czerpania z każdej chwili życia kończąc. Podejście do diagnozy zależy oczywi- ście od wielu czynników, w tym konstrukcji psy- chicznej danej osoby i wsparcia, na które będzie mogła liczyć ze strony bliskich osób. Cały proces leczenia może wiązać się z oba- wami o nieprzyjemne odczucia, ból i cierpienie. Biopsji, która zwykle potwierdza obecność ko- mórek nowotworowych, towarzyszy dyskomfort. W następnym etapie konsylium wielospecjali- styczne ustala indywidualny schemat leczenia w zależności od rodzaju raka, a dokładnie – jego typu histologicznego i stopnia zróżnicowania ko- mórek, jego stopnia zaawansowania klinicznego, tzw. klasyfikacja TNM (tumor, nodus, metastates), lokalizacji, jego cech molekularnych i biologicz- nych, aby jak najdokładniej określić jego indy- widualne cechy, które wpłyną na wybór terapii celowanej i immunoterapii. W tym ostatnim przypadku chodzi o obecność specyficznego receptora lub jego nadmierną ekspresję, rozpo- znanie mutacji genetycznej lub wysoki poziom ekspresji danego biomarkera. Na tej podstawie ustala się terapię, obejmującą kombinację takich metod, jak: chirurgiczne usunięcie zmiany, che- mioterapia, radioterapia, terapie celowane i im- munoterapia. Po zakończeniu procesu leczenia pacjent jest na bieżąco monitorowany pod kątem nawrotów choroby i skutków długofalowych, w tym rów- nież w obrębie skóry. KROK W TROSCE O SKÓRĘ PACJENTA ONKOLOGICZNEGO W momencie gdy światło medyczne skupia się na walce z chorobą i zapobieganiu jej nawrotom, po- jawia się etap, który koncentruje się na człowie- ku i jego poczuciu komfortu oraz atrakcyjności. To jest przestrzeń dla onkokosmetologii, która zajmuje się pielęgnacją skóry na każdym etapie leczenia, minimalizując skutki uboczne w obrę- bie skóry, włosów i paznokci, ich wpływ na jakość życia i samopoczucie psychiczne pacjenta. PREHABILITACJA Mimo silnych i często skrajnych emocji na eta- pie diagnozy, swoją pomocą od początku służy onkokosmetolog, który razem z pacjentem w ra- mach prehabilitacji może przygotować skórę do planowanej terapii medycznej (np. operacji on- kologicznej, rozpoczęcia intensywnej chemiote- rapii). Aby zwiększyć jej rezerwy i obniżyć skalę obciążenia skutkami ubocznymi terapii, a tym samym zapewnić zdolność do szybszego po- wrotu do zdrowia, najczęściej skupia się on na wzmacnianiu bariery naskórkowej, a co za tym idzie – nawilżaniu skóry. Jest to możliwe dzię- ki obecności składników biokompatybilnych w produktach emoliencyjnych. L iczba zachorowań na nowotwory wciąż rośnie. Powstaje wiele programów, ma- jących na celu budowanie świadomości na temat profilaktyki i radzenia sobie z tym „wy- zwaniem zdrowotnym”, ale i estetycznym. Istnieje duży związek pomiędzy ciałem zmie- nionym w trakcie leczenia choroby nowo- tworowej a poczuciem własnej atrakcyjności. Poprawa wizerunku w trakcie i po terapii jest obiektem zainteresowania wielu pacjentów onkologicznych, dlatego coraz częściej szu- kają oni wsparcia w gabinetach kosmetolo- gicznych. Kosmetolog – ważny filar w opiece onkologicznej Ewa Szmaj-Kupny dr n. o zdr., kosmetolog, wykładowca, autorka artykułów, specjalistka onkokosmetologii (certyf. Oncology Esthetics), kosmetologii holistycznej i slow agingu5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 146 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Cennym uzupełnieniem będzie szerokopasmowa ochro- na przeciwsłoneczna na poziomie SPF 30 lub 50+ i PPD 10 lub więcej oraz dawka substancji łagodzących ewentual- ne reakcje podrażnieniowe. Zaleca się preparaty dla skór wymagających, ekstremalnie wrażliwych i reaktywnych, pozbawione substancji zapachowych, barwników i innych zbędnych składników. KOSMETYKOTERAPIA W okresie trwania terapii onkologicznej na wszystkich jej etapach, ważne jest zabezpieczenie pacjenta onkologicz- nego w onkokosmetyki do użytku domowego. Jest to o tyle istotne, ponieważ różne dolegliwości i gorsze samopoczu- cie mogą uniemożliwić bezpośrednie wizyty w gabinecie kosmetologicznym. „Kosmetykoterapia” odgrywa istotną, bo udowodnioną naukowo, rolę w procesie terapeutycz- nym. Dzięki onkokosmetykom można nie tylko pielęgno- wać twarz i ciało, łagodzić skórę po radioterapii, opóźniać pojawienie się objawów zespołu ręka-stopa, wzmacniać mieszki włosowe i łagodzić błony śluzowe, ale również da- wać nadzieję na bardziej komfortowe przejście przez cho- robę, promować relaksację poprzez dotyk, wpływać pozy- tywnie na układ nerwowy, pomagać skupić się na oddechu, zmniejszać dolegliwości bólowe, nudności, wymioty lub brak apetytu i dawać poczucie sprawczości nad własnym ciałem, przynajmniej w zakresie pielęgnacji. Ma to nieoce- niony i pozytywny wpływ na osobę zmagającą się z chorobą. KOSMETOLOGIA REGENERACYJNA Po zakończeniu terapii onkologicznej pozostajemy z pacjen- tem w procesie obserwacji, często długofalowych, skut- ków ubocznych oraz zmieniających się potrzeb skóry i jej przydatków, mając na podorędziu środki i techniki, który- mi dysponuje kosmetologia regeneracyjna. Kontynuujemy pielęgnację specjalistyczną onkokosmetykami o działaniu emoliencyjnym oraz dostosowujemy działania do zmienia- jących się potrzeb skóry w zakresie nawilżenia, odżywienia, odmłodzenia i łagodzenia, stopniowo wprowadzając zabie- gi profesjonalne. Każdy przypadek rozpatrujemy indywi- dualnie. Nie ma „złotej zasady” dotyczącej jednego, wspól- nego dla wszystkich momentu wprowadzania zabiegów o większym stopniu zaawansowania i inwazyjności, jak np. światło led, lasery niskoenergetyczne, zabiegi iniekcyjne (np. mikronakłucia probarierowe i stymulujące, mezotera- pia, wypełniacze), peelingi chemiczne (np. kwas laktobio- nowy), a także aktywne składniki, jak witamina C, retinoidy, peptydy, czynniki wzrostu. Istotną rolę we wsparciu samo- poczucia i poczucia własnej atrakcyjności pacjentek on- kologicznych odgrywa makijaż permanentny (brwi i oczu) oraz mikropigmentacja, mająca na celu rekonstrukcję bro- dawki sutkowej po zabiegu odtwórczym piersi. PODSUMOWANIE Onkologia XXI w. wykracza poza samą walkę z chorobą, ponieważ stawia pacjenta w centrum uwagi. W tym kon- tekście, onkokosmetologia nie powinna być luksusem, a niezbędnym elementem kompleksowej opieki. Dlatego kluczowe jest uświadomienie pacjentom, że mają prawo do zachowania komfortu i godności, a specjalistów onkologii, że współpraca z kosmetologiem-ekspertem nie tylko po- prawia jakość życia pacjenta, ale realnie wspiera ciągłość i efektywność leczenia medycznego. Tylko działając w mul- tidyscyplinarnym zespole, możemy zapewnić pacjentowi onkologicznemu pełnię wsparcia na drodze do zdrowia. Ewa Szmaj-Kupny dr n. o zdr., magister kosmetologii, absolwentka ŚUM w Katowicach, specjalizuje się w kosmetologii holistycznej, slow agingu i onkokosmetologii, praktyk z prawie 20-letnim doświadczeniem, adiunkt w Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej, certyfikowana specjalistka Oncology Esthetic by OTI, członkini CIDESCO Polska, autorka książek „Twój poradnik zdrowej cery” (2020) i „Podejście holistyczne do człowieka w kosmetologii” (2025), artykułów naukowych i popularnonaukowych. Wolontariuszka, wspierająca Amazonki ze Śląska, aktywna propagatorka onkokosmetologii w branży kosmetycznej i polskiej nauce, szkoleniowiec z pasją. +48 795 324 644 kontakt@ewaszmaj.pl ewaszmaj.pl dr Ewa Szmaj Expert Slow Aging dr_ewa_kosmetolog 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 147 CLEANANCE COMEDOMED+ INTENSYWNY KREM-ŻEL PRZECIW NIEDOSKONAŁOŚCIOM Formuła kremu jest oparta na opatentowanej substancji Comedoclastin™ oraz znanym i cenionym niacynamidzie. Działa u źródła zmian, redukuje mikrozaskórniki, czyli niewidoczne jeszcze niedoskonałości, zapobiegając po- wstawaniu nowych. Połączenie Comedoclastinu™ z nia- cynamidem sprawia, że nowa formuła nie tylko skutecznie walczy z niedoskonałościami, ale również wspiera barierę ochronną skóry i przywraca jej komfort. To właśnie ten balans między działaniem korygującym a pielęgnującym czyni Cleanance Comedomed+ wyjątkowym dermoko- smetykiem nowej generacji. eau-thermale-avene.pl PROFILAKTYKA NA STRAŻY KOBIECOŚCI Profilaktyka na straży kobiecości to październikowa akcja ARKANA, która zachęca do regularnych badań, samobadania piersi i rozmów o zdrowiu. Rytuał codziennej pielęgnacji sprzy- ja samobadaniu – to czas troski o siebie. Kosmetolog taki jak Ty inspiruje w gabinecie do śmiałego dbania o zdrowie i kobiecość. W podcaście „Masz Sens”, któremu ambasadoruje ARKANA, wysłuchasz wyjątkowej rozmowy z psycholożką o tym, jak oswoić lęk przed badaniami. Zajrzyj na zadbajosiebie.arkana.pl i sprawdź, jak możesz zadbać o siebie i inspirować inne kobiety. arkana.pl BIELENDA PROFESSIONAL HYDRO PLUMPING Ultranawilżająca terapia nawodnienia i regeneracji skóry, która zapewnia efekt plumping skin, czyli intensywne działanie nawilżające, wygładzające i ujędrnia- jące. Formuła preparatów została oparta na połączeniu m.in ekstraktu ze śluzu ślimaka (poly-helixan), kompleksu Galactomyces Ferment i niacynamidu, kap- sułkowanej adenozyny, kwasy hialuronowego oraz Cica. Seria Hydro Plumping to pięć produktów zabiegowych: Mleczna emulsja oczyszczająca, Tonizująca mgiełka, Intensywne serum ultranawilżające, Hydro-maska ultranawadniająca oraz Hy- droaktywny krem. bielendaprofessional.pl 25 LAT WYŻSZEJ SZKOŁY INŻYNIERII I ZDROWIA W WARSZAWIE W 2025 r. świętujemy 15-lecie kierunku Kosmetologia w Wyższej Szkole Inżynierii i Zdrowia w Warsza- wie! To 15 lat pasji, rozwoju i nowoczesnego kształcenia specjalistów branży beauty. Dzięki innowacyjne- mu programowi kształcenia, doświadczonej kadrze i nowoczesnej infrastrukturze, absolwenci uczelni z sukcesem znajdują zatrudnienie w branży beauty. Dołącz do grona studentów WSIiZ i zdobądź zawód przyszłości. Ucz się kosmetologii od liderów rynku, którzy każdego dnia tworzą standardy nowoczesnej pielęgnacji, inspirują innowacjami i dzielą się doświadczeniem zdobytym w praktyce. Twoja kariera za- czyna się właśnie w WSIiZ. wsiiz.plNext >