< PreviousSTRESZCZENIE Oleje z ogórecznika i nasion baobabu należą do składni- ków aktywnych o dużym potencjale pielęgnacyjnym dla skó- ry szczególnie wrażliwej i problematycznej. Dzięki tym wła- ściwościom są one coraz częściej wykorzystywane w produk- tach przeznaczonych dla osób po chemioterapii i radioterapii. Celem pracy była ocena, jak stosowanie czystych, nierafi- nowanych olejów tłoczonych na zimno – z ogórecznika i ba- obabu – wpływa na wybrane parametry skóry. adanie prze- prowadzono z myślą o ich potencjalnym wykorzystaniu w ko- smetykach do pielęgnacji skóry pacjentów onkologicznych. Uzyskane wyniki sugerują, że działanie obu olejów może korzystnie wpływać na stopień nawilżenia, natłuszczenia i napięcia skóry oraz skutecznie obniżać wskaʏnik przezna- skórkowej utraty wody. Jednocześnie wykazany został wzrost wskaʏnika rumienia, co może być spowodowane bezpośred- nią aplikacją olejów na skórę, bez ich uprzedniego rozcień- czenia. Wnioski stanowią podstawę do dalszej analizy nad za- stosowaniem wymienionych olejów w preparatach dla pa- cjentów onkologicznych. Słowa kluczowe: olej z ogórecznika, olej z baobabu, pacjenci onkologiczni, nawilżenie skóry, przednaskórkowa utrata wody ABSTRACT orage and baobab seed oils are acti4e ingredients with great potential for caring for particularly sensiti4e and problematic skin. Thanks to these properties, they are increasingly used in products intended for people undergoing chemotherapy and radiotherapy. The study aimed to assess how the use of pure, unrefined cold-pressed oils from borage and baobab agects selected skin parameters. The research was conducted with a 4iew to their potential use in cosmetics for the skin care of oncology patients. The results suggest that both oils can ha4e a beneficial egect on skin hydration, oiliness, and tension, and egecti4ely reduce the rate of transepidermal water loss. At the same time, an increase in the erythema inde6 was obser4ed, which may be caused by the direct application of oils to the skin without prior dilution. The conclusions pro4ide a basis for further analysis of the use of these oils in preparations for oncology patients. Keywords: borage oil, baobab oil, oncology patients, skin hydration, transepidermal water loss Patrycja Gerasik-Marciniak Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie, ul. Bitwy Warszawskiej 1920 nr 18, 02-366 Warszawa, Polska +48 575 779 570 patrycja.marciniak@wsiiz.pl Sposób cytowania / Cite Gerasik-arciniak P. The potential use of borage and baobab oils in the skin care of oncology patients. A pilot study. Aesth Cosmetol Med. 2025145:245-250. https:µµdoi.orgµ10.52336µacm.2025.035 Możliwości zastosowania olejów z ogórecznika i baobabu w pielęgnacji skóry pacjentów onkologicznych. Badanie pilotażowe The potential use of borage and baobab oils in the skin care of oncology patients. A pilot study WSTĘP Negatywne zmiany w strukturze skóry i naskórka u pacjen- tów onkologicznych sprawiają, że skóra wymaga specjali- stycznej pielęgnacji zarówno w trakcie leczenia, jak i po jego zakończeniu. Zaburzone funkcjonowanie naturalnej bariery ochronnej naskórka, nadreaktywność na bodʏce zewnętrz- ne oraz wzmożone przesuszenie, to częste objawy występu- jące nie tylko u pacjentów onkologicznych, ale również u osób zdrowych. Oleje roślinne odgrywają ważną rolę w pielęgnacji skóry. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym, wysokiej za- wartości kwasów tłuszczowych oraz zdolności do wspierania odbudowy bariery ochronnej naskórka, mogą łagodzić po- drażnienia, poprawiać elastyczność skóry i wspierać jej natu- ralne procesy regeneracyjne. Original article / Artykuł oryginalny 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 129 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” WOlej z nasion baobabu pozyskiwany z drzewa Adansonia di- gitata ceniony jest za silne właściwości nawilżające, regene- racyjne i przeciwutleniające. Zawiera cenne kwasy tłuszczowe (omega-3, omega-6, omega-9), witaminy E i A oraz fitosterole. Wspiera odbudowę bariery ochronnej naskórka, poprawia jego elastyczność i poziom nawilżenia, a dodatkowo wykazuje dzia- łanie przeciwstarzeniowe – poprawiając wygląd skóry i zmniej- szając widoczność zmarszczek. Olej z nasion baobabu znalazł zastosowanie w produktach pielęgnacyjnych dla skóry suchej, odwodnionej i wrażliwej oraz narażonej na działanie czynników zewnętrznych, a dzięki właściwościom przeciwzapalnym ma również zastosowanie w leczeniu skóry z tendencją do podraż- nień. Badania wykazały, że może wspierać regenerację skóry po radioterapii, łagodząc jej suchość i podrażnienia [1, 2]. Olej z ogórecznika (Borago officinalis) pozyskiwany jest z nasion rośliny, która charakteryzuje się wysoką zawartością kwasu gamma-linolenowego (GLA), kwasów tłuszczowych omega-6 oraz witamin A i E. Dzięki silnym właściwościom przeciwzapalnym GLA znajduje zastosowanie w produktach wspierających pielęgnację skóry wrażliwej, skłonnej do po- drażnień, a także w terapii egzemy i łuszczycy. Dotychczaso- we badania wykazały rownież, że olej z ogórecznika uspraw- nia funkcjonowanie bariery ochronnej naskórka zwiększając jego odporność na czynniki zewnętrzne – co ma szczególne znaczenie u pacjentów po leczeniu onkologicznym. Dodatko- wo wykazuje działanie przeciwzapalne, regenerujące i nawil- żające. Dzięki temu znalazł zastosowanie w pielęgnacji skóry po zabiegach medycznych oraz w leczeniu stanów zapalnych oraz w łagodzeniu objawów ubocznych chemioterapii, takich jak suchość skóry, zaczerwienienia czy podrażnienia [3, 4]. Oleje pozyskiwane z tych roślin mogą stanowić istotny ele- ment w pielęgnacji skóry zwiększając poziom jej nawilże- nia oraz wspierając odbudowę warstwy ochronnej naskórka. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym, oleje mogą wspo- magać łagodzenie podrażnień, poprawiać elastyczność skó- ry oraz wspomagać jej procesy regeneracyjne. Wpływ chemioterapii i radioterapii na skórę Chemioterapia i radioterapia należą do najczęściej stosowa- nych form leczenia nowotworów. Nie są jednak pozbawione skutków ubocznych. Pacjenci onkologiczni mogą doświad- czać tzw. wysypki chemioterapeutycznej, odwodnienia i pęk- nięć skóry, owrzodzeń itp. Niektóre leki mogą wywołać reak- cję skórną określaną jako zespół ręka-stopa [5]. Negatywne zmiany w strukturze skóry i naskórka powodują, że pacjenci onkologiczni wymagają specjalistycznej pielęgna- cji skóry w trakcie, jak i po leczeniu. Pielęgnacja powinna więc koncentrować się na odbudowie skóry i jej ochronie przed dalszymi uszkodzeniami. Olej z baobabu i olej z ogórecznika znalazły zastosowanie w produktach do pielęgnacji skóry dla pacjentów onkologicznych, choć ich zastosowanie wciąż nie jest powszechne. Dzięki swoim właściwościom nawilżającym, regenerującym i łagodzącym oleje wspomagają procesy rege- neracji skóry, poprawiają jej elastyczność, przyczyniają się do zmniejszenia stanu zapalnego i podrażnień wywołanych tera- pią. To niezwykle istotne cechy we współczesnym podejściu do pielęgnacji skóry pacjentów onkologicznych, które szcze- gólny nacisk kładzie na stosowanie preparatów opartych na naturalnych składnikach. Ich zadaniem jest minimalizowanie ryzyka reakcji alergicznych i podrażnień, przy jednoczesnym wspieraniu procesów regeneracyjnych skóry [6]. MATERIAŁ I METODY Ponieważ przeprowadzenie badań aplikacyjnych na osobach w trakcie leczenia onkologicznego jest ograniczone etycz- nie i zdrowotnie, badanie pilotażowe wykonano na osobach zdrowych. Do badania wybrano dwie osoby – kobietę i męż- czyznę w wieku 51 lat – oboje ze skórą suchą, skłonną do od- wodnienia, z napadowym rumieniem, tendencją do łuszcze- nia oraz nadwrażliwością na bodźce zewnętrzne, objawiającą się uczuciem pieczenia. Badanie miało na celu porównanie działania czystych ole- jów z nasion ogórecznika i baobabu. Oceny efektów dokona- no przy zastosowaniu urządzenia diagnostycznego Courage + Khazaka electronic GmbH. W tym celu użyto sond do pomia- ru: poziomu natłuszczenia, nawilżenia, nasilenia rumienia, poziomu elastyczności oraz przeznaskórkowej utraty wody (TEWL, transepidermal water loss). Badaniu poddano obszar czoła, policzków oraz szyi (rys. 1). Rys. 1 Schemat dokonanych pomiarów na skórze twarzy i szyi i probantów Źródło: Opracowaniewłasne Strona lewa Zastosowanie oleju z ogórecznika Strona prawa Zastosowanie oleju z baobabu Na obszarze czoła wykonano po cztery pomiary na każdej z jego połówek, natomiast w okolicach policzków i szyi – po sześć pomiarów. Uzyskane przed badaniem wartości zapisa- no oddzielnie w tabelach (1–4) dla prawej i lewej strony twa- rzy oraz szyi. Procedura aplikacji olejów Badane osoby otrzymały zestaw trzech produktów: 50 ml nie- rafinowanego tłoczonego na zimno oleju z nasion baoba- bu oraz 100 ml nierafinowanego, tłoczonego na zimno oleju 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 130 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wz ogórecznika. Do mycia twarzy – a w przypadku ko- biety również do demakijażu – każda z osób używa- ła żelu micelarnego o delikatnym działaniu, z eks- traktem z oczaru wirginijskiego oraz zielonej herba- ty. Produkty były stosowane dwa razy dziennie przez 30 dni. Wszystkie produkty były w oryginalnych opa- kowaniach, żel w opakowaniu z pompką, natomiast oleje z butelkach z ciemnego szkła. Badane osoby miały za zadanie rano i wieczorem umyć skórę twa- rzy i szyi żelem micelarnym z zestawu oraz wmaso- wać 10 kropli oleju z nasion baobabu na prawą stro- nę czoła, policzka i szyi, a 10 kropli oleju z ogóreczni- ka na lewą stronę czoła, policzka i szyi. Osoby badane miały powstrzymać się od stosowania innych pro- duktów pielęgnacyjnych, poza otrzymanymi na po- trzeby badań produktami. Po zakończeniu stosowa- nia olejów ponownie dokonano takich samych po- miarów i stworzono tabele wyników (5-8), które wraz z tabelami 1-4 były punktem wyjściowym do opraco- wania zestawień podsumowujących wyniki badań. Pomiary w tabelach podano w następujących jed- nostkach: poziom natłuszczenia [µg/cm²], poziom nawilżenia w jednostkach arbitralnych (0-120), po- ziom nasilenia rumienia [W/m 2 ], poziom elastycz- ności [mm], poziom TEWL [g/h·m²] WYNIKI Analiza parametrów skóry Po przeprowadzeniu końcowych badań kontrol- nych zestawiono wyniki w tabelach (9-12) pokazują- ce różnice pomiędzy pomiarami wykonanymi przed i po stosowaniu olejów. Tabele zostały opracowane dla każdego z zastosowanych olejów z osobna oraz dla każdej sondy diagnostycznej. Tabela 9 przedsta- wia zestawienie wyników pomiarów rumienia u ko- biety, wykonanych przed i po zastosowaniu ole- ju z ogórecznika na lewej połowie twarzy i szyi, wraz z uwzględnieniem różnic między tymi pomiarami. Tabela 10 stanowi przykład podsumowania wy- ników pomiaru poziomu natłuszczenia skóry męż- czyzny, wykonanych przed i po stosowaniu oleju z nasion baobabu na prawej połowie twarzy i szyi, wraz z różnicami odnotowanymi pomiędzy po- szczególnymi pomiarami. W ten sam sposób, za pomocą odpowiednich sond diagnostycznych, zebrano dane dotyczące po- ziomu nawilżenia skóry, przeznaskórkowej utraty wody (TEWL), elastyczności oraz nasilenia rumie- nia. Następnie porównano wyniki dla obu osób, opra- cowując w tym celu osobne tabele dla każdej z sond diagnostycznych, zarówno dla oleju z baobabu, jak i z ogórecznika. Tabele 11 i 12 przedstawiają zestawie- Tabela 1 Wyniki badania skóry kobiety przed kuracją, strona prawa twarzy i szyi Obszar Poziom nawilżenia Poziom nasilenia rumienia Poziom natłuszczenia Poziom elastyczności Poziom TEWL Czoło27,00022,150225,0000,29312,600 Policzek41,80022,270102,0000,11313,770 Szyja50,60016,88044,0000,09218,930 Źródło: Opracowanie własne Tabela 2 Wyniki badania skóry kobiety przed kuracją, strona lewa twarzy i szyi Obszar Poziom nawilżenia Poziom nasilenia rumienia Poziom natłuszczenia Poziom elastyczności Poziom TEWL Czoło10,00043,260195,0000,38212,600 Policzek938,46066,0000,06713,770 Szyja735,29032,0000,08621,500 Źródło: Opracowanie własne Tabela 3 Wyniki badania skóry mężczyzny przed kuracją, strona prawa twarzy i szyi Obszar Poziom nawilżenia Poziom nasilenia rumienia Poziom natłuszczenia Poziom elastyczności Poziom TEWL Czoło45,65027,110131,5000,50424,040 Policzek27,03035,000182,0000,48332,230 Szyja32,47044,06057,0000,40329,880 Źródło: Opracowanie własne Tabela 4 Wyniki badania skóry mężczyzny przed kuracją, strona lewa twarzy i szyi Obszar Poziom nawilżenia Poziom nasilenia rumienia Poziom natłuszczenia Poziom elastyczności Poziom TEWL Czoło48,58035,980169,5000,35626,750 Policzek29,38049,070156,3300,46831,920 Szyja41,27038,370147,8000,50729,860 Źródło: Opracowanie własne Tabela 5 Wyniki badania skóry kobiety po zastosowaniu kuracji olejem z nasion baobabu (prawa strona) Obszar Poziom nawilżenia Poziom nasilenia rumienia Poziom natłuszczenia Poziom elastyczności Poziom TEWL Czoło21,90080,33070,0000,29411,780 Policzek28,23083,33096,0000,26711,840 Szyja45,73040,330103,0000,20515,520 Źródło: Opracowanie własne Tabela 6 Wyniki badania skóry kobiety po zastosowaniu kuracji olejem z ogórecznika (lewa strona) Obszar Poziom nawilżenia Poziom nasilenia rumienia Poziom natłuszczenia Poziom elastyczności Poziom TEWL Czoło41,87077,330110,0000,11417,000 Policzek46,70093,00072,0000,24511,240 Szyja55,40051,67095,0000,20612,360 Źródło: Opracowanie własne 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 131 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” WTabela 7 Wyniki badania skóry mężczyzny po zastosowaniu kuracji olejem z nasion baobabu (prawa strona) Obszar Poziom nawilżenia Poziom nasilenia rumienia Poziom natłuszczenia Poziom elastyczności Poziom TEWL Czoło45,65076,670136,0000,23116,490 Policzek27,03052,000206,0000,16023,660 Szyja32,47077,670130,5000,36325,200 Źródło: Opracowanie własne Tabela 8 Wyniki badania skóry mężczyzny po zastosowaniu kuracji olejem z ogórecznika (lewa strona) Obszar Poziom nawilżenia Poziom nasilenia rumienia Poziom natłuszczenia Poziom elastyczności Poziom TEWL Czoło47,70093,330129,5000,27821,450 Policzek29,09066,00088,0000,17224,070 Szyja35,08079,33087,0000,27820,720 Źródło: Opracowanie własne Tabela 9 Różnice w wartościach parametrów skóry przed i po zastosowaniu oleju z ogórecznika – pomiary u kobiety ObszarPrzed stosowaniemPo stosowaniuWyniki Czoło22,15077,33055,180 Policzek22,27093,00070,730 Szyja16,88051,67034,790 Źródło: Opracowanie własne Tabela 10 Różnice w wartościach parametrów skóry przed i po zastosowaniu oleju z nasion baobabu – pomiary u mężczyzny ObszarPrzed stosowaniemPo stosowaniuWynik Czoło131,500136,0004,500 Policzek182,000206,00024,000 Szyja57,000130,50073,500 Źródło: Opracowanie własne Tabela 11 Zestawienie wyników dotyczących oleju z nasion baobabu – pomiar wykonany sondą przeznaczoną do oceny poziomu elastyczności skóry KobietaMężczyzna Czoło0,0010,273 Policzek0,1550,323 Szyja0,1130,040 Średnia0,0900,212 Źródło: Opracowanie własne Tabela 12 Zestawienie wyników dotyczących oleju z ogórecznika – pomiar wykonany sondą przeznaczoną do oceny poziomu przeznaskórkowej utraty wody (TEWL). Wartość ujemna wskazuje na spadek poziomu TEWL w po- równaniu do pomiaru sprzed aplikacji KobietaMężczyzna Czoło-4,400-5,300 Policzek-2,530-7,850 Szyja-9,140-9,140 Średnia-5,357-7,430 Źródło: Opracowanie własne Tabela 13 Zestawienie wyników dla obu olejów stosowanych u kobiety. Wartość ujemna oznacza spadek wartości względem pomiaru przed aplikacją Parametry Olej z nasion baobabu Olej z ogórecznika Poziom nawilżenia6,3938,190 Poziom nasilenia rumienia 11,68753,567 Poziom natłuszczenia36,00051,333 Poziom elastyczności0.0900,142 Poziom TEWL-6,160-5,357 Źródło: Opracowanie własne Tabela 14 Zestawienie wyników dla obu olejów stosowanych u mężczyzny. Wartość ujemna oznacza spadek wartości względem pomiaru przed aplikacją Parametry Olej z nasion baobabu Olej z ogórecznika Poziom nawilżenia2,2402,240 Poziom nasilenia rumienia 33,39016,930 Poziom natłuszczenia34,00056,377 Poziom elastyczności0.2120,201 Poziom TEWL-6,933-7,430 Źródło: Opracowanie własne nia wyników: pierwsza dotyczy pomiaru elastyczności skóry po zastoso- waniu oleju z nasion baobabu, druga – poziomu przeznaskórkowej utra- ty wody (TEWL) po zastosowaniu oleju z ogórecznika. W przypadku pozo- stałych sond diagnostycznych postępowano w analogiczny sposób. W kolejnym etapie, na podstawie uzyskanych wyników, obliczono średnie wartości dla obszaru czoła, twarzy i szyi, podsumowując dane dla każdego z olejów. Wyniki zestawiono w jednej tabeli porównując wyniki pomiędzy olejami i zestawiając wszystkie zastosowane sondy diagnostyczne. W tym kroku opracowano już tylko dwie tabele (13-14), po jednej dla każdej osoby. Tabele 13 i 14 przedstawiają wcześniej opi- sane zestawienia, ukazując wyniki stosowania olejów z nasion baoba- bu na prawej połowie twarzy kobiety i mężczyzny oraz oleju z ogórecz- nika na lewej połowie twarzy u obu osób badanych. OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ • Stopień nawilżenia skóry Zarówno u kobiety jak i u mężczyzny zaobserwowano wzrost pozio- mu nawilżenia skóry po zastosowaniu obu olejów. U kobiety stosowa- nie oleju z ogórecznika skutkowało większym wzro- stem poziomu nawilżenia skóry niż w przypad- ku oleju z nasion baobabu. U mężczyzny natomiast wzrost poziomu nawilżenia skóry po zastosowa- niu obu olejów był identyczny, co może sugerować, że zarówno olej z nasion baobabu, jak i olej z ogó- recznika wykazały w tym przypadku porównywalną skuteczność w zakresie poprawy nawilżenia. 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 132 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” W• Badanie nasilenia rumienia Pomimo obserwowanej poprawy poziomu nawilżenia skóry, pomiary wskazały wzrost nasilenia rumienia. Może to suge- rować miejscową aktywację mikrokrążenia lub łagodne po- drażnienie skóry wymagające dalszej obserwacji i indywidu- alnej oceny tolerancji preparatu. Stosowanie czystych olejów, zwłaszcza roślinnych o wysokiej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych, może przyczyniać się do nasilenia ru- mienia. Najczęściej wynika to z następujących czynników: zbyt duża ilość oleju na skórze; czysty olej może stymulować krąże- nie wywołując reakcję przejściową; brak emolientów łagodzą- cych; zawartość aktywnych kwasów tłuszczowych, które mogą stymulować mikrokrążenie w skórze, co objawia się zwiększo- nym przekrwieniem; indywidualna wrażliwość skóry. W dalszych badaniach zasadne jest rozważenie stosowania formulacji łączących oleje z odpowiednio dobranymi skład- nikami bazowymi i pomocniczymi. W przypadku skóry po te- rapii onkologicznej, nawet naturalne substancje mogą powo- dować przejściowe podrażnienie lub pobudzać mikrokrąże- nie, szczególnie gdy występują w wysokich stężeniach. • Stopień natłuszczenia skóry Zarówno u kobiety, jak i u mężczyzny zaobserwowano wzrost natłuszczenia skóry po zastosowaniu obu olejów. Przy czym u kobiety olej z ogórecznika wykazał znacznie wyższą skutecz- ność – wzrost nawilżenia o 51 jednostek, w porównaniu do 36 jednostek odnotowanych po zastosowaniu oleju z baobabu. Podobną zależność zaobserwowano u mężczyzny, olej z ogó- recznika spowodował wyraźnie większy wzrost natłuszczenia skóry (o 56 jednostek), niż olej z baobabu (wzrost o 34 jednost- ki). Wyniki wskazują, że w obu przypadkach olej z ogóreczni- ka dał lepsze rezultaty natłuszczenia niż olej z nasion baobabu. • Poziom elastyczności skóry Zarówno u kobiety, jak i u mężczyzny zaobserwowano popra- wę elastyczności skóry po zastosowaniu obu olejów. U kobiety większy wzrost elastyczności wystąpił po zastosowaniu oleju z ogórecznika (wzrost o 0,142), w porównaniu do oleju z na- sion baobabu (wzrost o 0,090). Natomiast u mężczyzny różni- ca była odwrotna, większy wzrost elastyczności zanotowano po zastosowaniu oleju z nasion baobabu (wzrost o 0,212), niż po oleju z ogórecznika (wzrost o 0,201). Może to sugerować, że działanie poprawiające napięcie skóry zależy nie tylko od ro- dzaju oleju, ale również od indywidualnych cech skóry. • Wskaźnik TEWL Po zastosowaniu obu olejów zaobserwowano poprawę w za- kresie transepidermalnej utraty wody zarówno u kobiety, jak i u mężczyzny. Oznacza to, że skóra stała się bardziej okluzyjna i mniej przepuszczalna dla wody. U kobiety po oleju z baoba- bu spadek TEWL wyniósł -6,160, a po oleju z ogórecznika 5,357, co wskazuje na bardziej wyraźną poprawę po stosowaniu ole- ju z nasion baobabu. U mężczyzny natomiast zaobserwowano większy spadek TEWL po oleju z ogórecznika (-7,430) w porów- naniu do oleju z nasion baobabu (-6,933). Może to sugerować, że olej z ogórecznika bardziej efektywnie redukuje utratę wody przez skórę u mężczyzn niż u kobiet. Natomiast olej z baobabu zmniejsza wskaźnik TEWL skuteczniej niż olej z ogórecznika. DYSKUSJA Uzyskane wyniki badania pilotażowego wskazują, że zarówno olej z ogórecznika, jak i olej z nasion baobabu wykazały ko- rzystny wpływ na wybrane parametry skóry, w tym nawilże- nie, natłuszczenie, elastyczność oraz obniżenie wskaźnika TEWL. Zaobserwowane efekty są zgodne z doniesieniami na- ukowymi w kontekście wzmocnienia bariery ochronnej na- skórka. Badania przeprowadzone przez BM. Komane i wsp. (2017) wykazały właściwości nawilżające i okluzyjne oraz spa- dek wskaźnika TEWL po stosowaniu oleju z baobabu [2]. Po- dobne wyniki uzyskali X. Wang i wsp. (2024) wykazując, że aplikacja preparatów zawierających olej z ogórecznika popra- wia funkcjonalność naturalnej bariery ochronnej naskórka oraz zmniejsza wskaźnik TEWL [8]. Wyniki badań wykazały także wzrost natłuszczenia skó- ry po zastosowaniu obu olejów, przy czym bardziej wyraź- ny efekt odnotowano po oleju z ogórecznika. Wyniki te moż- na odnieść do obserwacji T.K. Lin i wsp. (2018), które wskaza- ły, że oleje bogate w kwas linolowy i γ-linolenowy skutecznie wspierają odbudowę lipidów bariery i redukują TEWL [9]. Podobny efekt uzyskano również dla oleju z baobabu, któ- ry w przeprowadzonych badaniach zwiększył stopień na- tłuszczenia i obniżył wskaźnik TEWL. Mimo braku źródeł na- ukowych bezpośrednio porównujących działanie obu olejów, wyniki dostępnych publikacji sugerują, że wyższa zawartość GLA w oleju z ogórecznika może odpowiadać za bardziej wy- raźną poprawę poziomu sebum i funkcji bariery. Ważnym aspektem pozyskanych wyników jest również wzrost nasilenia rumienia u badanego mężczyzny – wartości wyraźnie wzrosły po aplikacji zarówno oleju z ogórecznika, jak i baobabu. Podobne obserwacje opisali w swojej pracy TK. Lin i wsp. (2018) wskazując, że miejscowa aplikacja czystych olejów roślinnych może powodować przejściowe nasilenie krążenia kapilarnego, co można traktować jako efekt uboczny działania kwasów tłuszczowych [9]. Ten fakt sugeruje konieczność prze- prowadzenia dalszych badań nad formulacjami zawierającymi olej z ogórecznika i nasion baobabu w połączeniu z substan- cjami bazowymi, tak aby uzyskać produkty lepiej tolerowane przez skórę i mniej podatne na wywoływanie podrażnień. Interesujące wydaje się również zróżnicowanie wyników w zakresie elastyczności skóry między kobietą a mężczyzną. Zjawisko to może być związane z odmienną budową skóry w zależności od płci, co podkreślają w swojej pracy S. Rahrovan i wsp. (2018) wskazując na różnice w grubości naskórka, struk- turze włókien kolagenowych i aktywności gruczołów łojowych pomiędzy skórą kobiet i mężczyzn [10]. Może to sugerować po- trzebę personalizacji pielęgnacji z uwzględnieniem płci. War- 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 133 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wotrzymano / received: 08.09.2025 | poprawiono / corrected: 17.09.2025 | zaakceptowano / accepted: 29.09.2025 to zauważyć, że skóra kobiety poddanej badaniu, intensywniej reagowała na olej z ogórecznika, który w jej przypadku zwięk- szał stopień nawilżenia i elastyczności skóry w porównaniu do oleju z nasion baobabu. Olej z nasion baobabu natomiast, oka- zał się bardziej skuteczny w ograniczaniu przeznaskórkowej utraty wody (TEWL) u kobiety, co ma prawdopodobnie związek z wysoką zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz potwierdza jego korzystny wpływ na kondycję skóry. Warto podkreślić, że pacjenci onkologiczni w trakcie terapii przeciwnowotworowej często doświadczają zaburzeń ze stro- ny ochronnej funkcji skóry, co może objawiać się w postaci za- czerwienienia, suchości i wysokiego poziomu TEWL. Wyni- ki uzyskane w niniejszym badaniu, pomimo, że dotyczą osób zdrowych, mogą stanowić punkt odniesienia do opracowa- nia preparatów opartych na działaniu oleju z ogórecznika oraz z nasion baobabu przeznaczonych dla pacjentów onkologicz- nych, z podziałem na płeć. Zgodnie z doniesieniami analizowa- nej literatury, stosowanie preparatów kosmetycznych opartych na składnikach lipidowych stanowi istotny element łagodzenia skutków ubocznych leczenia przeciwnowotworowego [5, 6]. Należy zaznaczyć, że przeprowadzono badania kazuistycz- ne, co nie pozwala na wyciągnięcie jednoznacznych wnio- sków. Kolejne etapy badania powinny objąć większą liczbę osób, a także uwzględnić w przyszłości osoby poddawane le- czeniu przeciwnowotworowemu. Podsumowując, uzyskane w badaniu wyniki są zgodne z aktualnymi doniesieniami naukowymi i potwierdzają za- sadność stosowania oleju z ogórecznika i nasion baobabu w pielęgnacji skóry wymagającej odbudowy bariery hydro- lipidowej. Jednocześnie wskazują na potrzebę dalszych ba- dań na większej grupie osób badanych, w tym na grupie osób poddawanych leczeniu onkologicznemu, co umożliwi ocenę pełnego potencjału aplikacyjnego olejów z ogórecznika i na- sion baobabu w produktach przeznaczonych dla osób w trak- cie leczenia przeciwnowotworowego. WNIOSKI 1. Zarówno olej z ogórecznika, jak i olej z nasion baobabu po- zytywnie wpływają na poziom nawilżenia, natłuszczenia, elastyczności oraz zmniejszają poziom TEWL bez względu na płeć. 2. Zróżnicowana odpowiedź skóry kobiety i mężczyzny na za- stosowane oleje wskazuje potrzebę personalizowania pro- duktów kosmetycznych pod kątem płci. 3. Przedstawione wyniki mają charakter pilotażowy i wyma- gają dalszej weryfikacji w badaniach obejmujących większą grupę uczestników, a na późniejszym etapie – również pa- cjentów onkologicznych. PODSUMOWANIE Mimo że badanie przeprowadzono na osobach zdrowych, nie poddawanych leczeniu onkologicznemu, pozyskane wy- niki dają wstępną ocenę skuteczności działania tych dwóch składników aktywnych pod kątem ich szerszego zastosowa- nia w preparatach przeznaczonych dla pacjentów onkologicz- nych z podziałem na preparaty dla kobiet i mężczyzn. Są rów- nież punktem wyjścia do dalszych badań z udziałem większej grupy osób, w tym pacjentów po chemioterapii i radioterapii. Rezultat badań wskazuje na lepsze działanie oleju z ogó- recznika w porównaniu z olejem z nasion baobabu. Co może sugerować konieczność rozszerzonych badań w szerszej gru- pie osób, u których warto rozważyć aplikację tychże składni- ków aktywnych w rozcieńczeniu z naturalnym składnikiem bazowym. Należy w takim wypadku uwzględnić potencjalne reakcje skóry z osłabioną barierą ochronną po leczeniu on- kologicznym. Ważnym aspektem jest także przeprowadze- nie dalszych badań, które uwzględnią grupy pacjentów onko- logicznych, by móc dokładniej ocenić potencjał tych olejów w kontekście ich stosowania w kosmetykach medycznych, z podziałem na preparaty dla kobiet i mężczyzn, a także usta- lić optymalne dawki i formy aplikacji. LITERATURA / REFERENCES 1 . Silva ML, Rita K, Bernardo MA, et al. Adansonia digitata L. (Baobab) Bioacti- ve Compounds, Biological Activities, and the Potential Effect on Glycemia: A Narrative Review. Nutrients. 2023;15(9):2170. https://doi.org/10.3390/nu15092170 2 . Komane BM, Vermaak I, Kamatou GPP, et al. Beauty in Baobab: a pilot study of the safety and efficacy of Adansonia digitata seed oil. Revista Brasileira de Farmacognosia. 2017;27:1-8. https://doi.org/10.1016/j.bjp.2016.07.001 3 . Fernandez-Bedmar Z, Lozano-Baena MD, Campos-Sanchez J, et al. Protecti- ve Effect of Borage Seed Oil and Gamma Linolenic Acid on DNA: In Vivo and In Vitro Studies. PLoS One. 2013;8(2):e56986. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0056986 4 . Kawish SM, Hasan N, Qadir A, et al. Docetaxel-loaded borage seed oil na- noemulsion with improved antitumor activity for solid tumor treatment: Formulation development, in vitro, in silico and in vivo evaluation. Jour- nal of Drug Delivery Science and Technology. 2022;75:103693. https://doi.org/10.1016/j.jddst.2022.103693 5 . Robijns J, Lodewijckx J, Claes M, et al. Evaluation of a novel skin care pro- duct for the management of chemotherapy-related dermatologic toxi- cities: A quasi-experimental study. European Journal of Oncology Nursing. 2023;63:102278. 6 . Dreno B, Khosrotehrani K, De Barros Silva G, et al. The role of dermoco- smetics in the management of cancer-related skin toxicities: international expert consensus. Support Care Cancer. 2023;31(12):672. https://doi.org/10.1007/s00520-023-08116-4 7 . Courage + Khazaka electronic GmbH. www.courage-khazaka.com. Acces- sed 08.09.2025 8 . Wang X, Deng Z, Fang J, et al. The Role of Linoleic Acid in Skin and Hair He- alth: A Review. Int J Mol Sci. 2024;26(1):246. https://doi.org/10.3390/ijms26010246 9 . Lin TK, Zhong L, Santiago JL. Anti-inflammatory and skin barrier repa- ir effects of topical application of some plant oils. Int J Mol Sci. 2018;19(1):70. https://doi.org/10.3390/ijms19010070 10 , Rahrovan S, Fanian F, Mehryan P, et al. Male versus female skin: What der- matologists and cosmeticians should know. Int J Women’s Dermatology. 2018;4(3):122-130. https://doi.org/10.1016/j.ijwd.2018.03.002 5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 134 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” W5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 135 ARTYKUŁ PROMOCYJNY P Od początku wprowadzenia do oferty eduka- cyjnej kierunku Kosmetologia uczelnia konse- kwentnie inwestuje w jego rozwój. Każda zmiana programu studiów, wdrożenie do procesu kształ- cenia innowacyjnych technik pielęgnacyjnych i upiększających, a także rozwój infrastruktury dydaktycznej, poprzedzone są analizą rynku he- alth & beauty. Dzięki decyzjom podejmowanym przez kadrę zarządzającą uczelni, kierunek Ko- smetologia zyskał renomę i stabilną pozycję na krajowym rynku akademickim. Z pewnością przełomowe dla rozwoju kierun- ku były lata 2019-2021, kiedy to uczelnia realizo- wała projekt dofinansowany ze środków UE pn. „Modyfikacja kierunku kosmetologia w Wyższej Szkole Inżynierii i Zdrowia w Warszawie”. Do dziś studenci kontynuują kształcenie w ramach zmodyfikowanego programu studiów, gdzie kluczową rolę odgrywa zaangażowanie samych pracodawców, którzy prowadzą specjalistyczne zajęcia zarówno z wykorzystaniem infrastruk- tury uczelni, jak i własnej. Zapewnia to studen- tom dostęp do najnowszych technologii i inno- wacji branżowych, ale przede wszystkim daje możliwość nauki zawodu w rzeczywistych wa- runkach przyszłej pracy zawodowej. Za sukcesem uczelni na pewno stoi nowocze- sna baza dydaktyczna, składająca się z kilkuna- stu pracowni specjalistycznych i laboratoriów chemicznych, gdzie studenci zdobywają wiedzę i umiejętności w zakresie technik kosmetolo- gicznych, ale również oceniają jakość i bezpie- czeństwo produktów kosmetycznych. Oprócz zajęć realizowanych w ramach programu stu- diów, studenci mają możliwość poszerzać swo- je horyzonty w ramach działalności organizacji studenckich, tj. kół naukowych oraz klubów praktycznego przygotowania zawodowego, jak również szeregu krajowych i zagranicznych konferencji, sympozjów, a także targów branżo- wych, które uczelnia niejednokrotnie organizuje sama lub występuje w roli partnera. Dzięki temu, absolwenci kierunku Kosmeto- logia z powodzeniem podejmują pracę w takich podmiotach, jak gabinety kosmetologiczne, kli- niki estetyczne, firmy kosmetyczne, w tym jako kosmetolodzy, szkoleniowcy, ale i samodzielni przedsiębiorcy. Nie brakuje w tym gronie rów- nież osób, którzy angażują się w badania nauko- we czy też podjęły decyzję o kontynuowaniu ka- riery akademickiej. Obchodząc 15-lecie, kadra zarządzająca uczelni stoi przed kolejnymi wyzwaniami i możliwościami rozwoju kierunku, gdzie kluczową rolę odgrywać będą potrzeby samych studentów oraz przedsta- wicieli otoczenia społeczno-gospodarczego. Prio- rytetem będzie na pewno utrzymanie wysokiego standardu jakości kształcenia oraz adaptacja no- woczesnych metod dydaktycznych dostosowa- nych do zmieniających się oczekiwań studentów. W najbliższych latach uczelnia zamierza wzmoc- nić działania w obszarze B+R, aby dalej z powodze- niem działać w kierunku rozwoju zawodu kosme- tologa, ale i wzmocnienia jego prestiżu. Z okazji tego jubileuszu kadra zarządzająca uczelni dziękuje wszystkim, którzy rozwijali i kreowali kierunek Kosmetologia – nauczycie- lom akademickim, pracownikom administracyj- nym, studentom i absolwentom, a także partne- rom, którzy przyczynili się do rozwoju i promocji kierunku. To wspólne wysiłki tworzyły jego histo- rię i wartość. W 2025 r. kierunek Kosmetologia prowadzony w Wyższej Szkole Inżynierii i Zdrowia w Warszawie obchodzi znaczący jubileusz – 15 lat od nadania uczelni uprawnień do pro- wadzenia studiów. To na pewno czas refleksji nad odniesionym sukcesem edukacyjnym, po- dziękowań dla osób, które stały za rozwojem kierunku, oraz spojrzenia z nadzieją w przyszłość. 15 LAT KOSMETOLOGII W WYŻSZEJ SZKOLE INŻYNIERII I ZDROWIA KOBIECA WIZJA ROZWOJU Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. nr 18 02-366 Warszawa Małgorzata Zielkowska-Okulanis kierownik ds. kształcenia i rozwoju Iwona Wachol dyrektor uczelni Kadra ZarządzającaWSPOMAGAMY PielęGnAcję SkórY PAcjentóW 607 696 440 grzegorz@aureapharma.eu www.aureapharma.eu Pielęgnacja skóry • nadmierna suchość • pękające opuszki palców i pięt • potrzeba silnego natłuszczenia • AZS • rewitalizacja skóry • chemioterapia (zespół ręka – stopa) • radioterapia (odczyn popromienny) Pielęgnacja skóry w trakcie i po radioterapii (odczyn popromienny) • oparzenia termiczne • opalanie kosmetyczne (solarium) • podrażnienia po opalaniu • pękające opuszki palców i pięt • zabiegi laserowe • naświetlania łuszczycy • kosmetyczne zabiegi inwazyjne • rewitalizacja skóry Preparat zawiera naturalne składniki: oliwę z oliwek, pantenol, squalen, resweratrol, sylibinę. Preparat zawiera naturalne składniki: kwas hialuronowy, koenzym Q10, oliwę z oliwek, masło Shea, pantenol, wit. B1 i B6.5 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 137 ARTYKUŁ EKSPERCKI E PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE Promieniowanie jonizujące to rodzaj energii, która ma zdolność do wywoływania jonizacji – czyli procesu, w którym atom lub cząsteczka traci lub zyskuje ładunek elektryczny wskutek oderwania elektronów. Zjawisko to stanowi pod- stawę wielu metod diagnostycznych i terapeu- tycznych stosowanych w medycynie. W praktyce wyróżniamy kilka typów promieniowania: • Promieniowanie rentgenowskie (X). Szero- ko stosowane w diagnostyce obrazowej, np. w klasycznych zdjęciach RTG czy tomografii komputerowej. • Promieniowanie gamma ( γ ). Wykorzystywa- ne m.in. w medycynie nuklearnej, np. w scyn- tygrafii, gdzie pacjentowi podaje się radioizo- topy emitujące promieniowanie. • Promieniowanie alfa. Rzadziej używane, jed- nak znajdujące zastosowanie np. w leczeniu raka prostaty. • Promieniowanie beta. Obecne zarówno w dia- gnostyce (np. pozytonowa tomografia emisyj- na – PET), jak i w terapii nowotworów. POZYTONOWA TOMOGRAFIA EMISYJNA (PET) PET to nowoczesna technika obrazowania me- dycznego, która wykorzystując promieniowanie jonizujące, umożliwia ocenę procesów metabo- licznych zachodzących w organizmie. Badanie jest nieinwazyjne, a jego zaletą jest możliwość wykrywania chorób we wczesnym stadium – od nowotworów po schorzenia neurologiczne i kar- diologiczne. Mechanizm działania polega na po- daniu pacjentowi radiofarmaceutyku – najczę- ściej analogu glukozy, znakowanego izotopem emitującym pozytony (np. fluor-18). W organi- zmie dochodzi do rozpadu beta plus, w wyniku którego emitowany pozyton zderza się z elek- tronem. Proces ten, zwany anihilacją, powodu- je powstanie dwóch kwantów promieniowania gamma, które są rejestrowane przez detektory skanera. Dzięki temu powstaje szczegółowy ob- raz aktywności metabolicznej badanych tkanek. PET znajduje zastosowanie w wielu dziedzi- nach medycyny, m.in.: • onkologii – w ocenie rozległości nowotworów, wykrywaniu przerzutów oraz monitorowaniu skuteczności leczenia, • kardiologii – do oceny ukrwienia mięśnia ser- cowego i diagnostyki powikłań po zawale, • neurologii. – w diagnostyce chorób neurodege- neracyjnych, takich jak alzheimer czy parkin- son, a także padaczki. Właściwości promieniowania jonizującego Ten rodzaj promieniowania charakteryzuje się niezwykle krótkimi długościami fal – zwykle poniżej 1 nanometra. Dla porównania, fale pro- mieniowania rentgenowskiego mieszczą się w zakresie od 5 pikometrów do 10 nanometrów. W praktyce klinicznej jego działanie ocenia się R adioterapia to jeden z filarów terapii współczesnej onkologii. Choć skuteczna, nie jest pozbawiona skutków ubocznych. Sza- cuje się, że nawet 95% pacjentów doświadcza popromiennego zapalenia skóry, które obja- wia się zaczerwienieniem, pieczeniem, świą- dem czy łuszczeniem. Dolegliwości te obniża- ją komfort życia, a w cięższych przypadkach mogą wpływać na przebieg terapii. Dlatego tak istotna staje się odpowiednia pielęgnacja – nie tylko z użyciem specjalistycznych pre- paratów emolientowych, lecz także poprzez wdrażanie dodatkowych działań ochronnych i regeneracyjnych. Popromienne zapalenie skóry Przyczyny, objawy i sposoby pielęgnacji w trakcie radioterapii Artykuł powstał przy współpracy merytorycznej z Elżbietą Bujnowską, mgr biologii, technikiem farmaceutycznym, pedagogiem Grzegorz Demski dr farm., autor wykładów i artykułów z farmacji, poradnika o interakcjach leków, wieloletni nauczyciel w technikum farmaceutycznymNext >