< PreviousDOMINIKA MALEWICZ mgr, kosmetolog z 5-letnim doświadczeniem, szkoleniowiec firm ko- smetologicznych, pasjonatka terapii skór wymagających i slow aging. Specjalizuje się w terapiach trądzikowych, oferując kompleksowe po- dejście do pielęgnacji skóry problematycznej. Ukończyła studia pody- plomowe z dietetyki, co dodatkowo uskutecznia procesy terapeutyczne. Prowadzi kosmetologiczny profil na Instagramie @dominika.malewicz. kosmetolog, ucząc swoich obserwatorów, jak dbać o skórę. Autorka wielu artykułów w magazynach branżowych, gościnnie wy- stępująca w programach śniadaniowych w tematyce kosmetologicznej. Codziennie przyjmuje swoich klientów w Klinice Medycyny Estetycznej Bellarte w Katowicach. Największą jej misją jest podkreślanie kobiecego, naturalnego piękna. dominika.malewicz.kosmetolog SKUTECZNA PREWENCJA ANTI-UV W GABINECIE ZABIEGI APARATUROWE CRISS Letnia ekspozycja na UV zwiększa stres oksydacyjny i destabilizuje barierę naskórkową. W odpowiedzi warto sięgać po bezpieczne zabiegi aparaturowe – infuzję tlenową, oczysz- czanie wodorowe, karboksyterapię czy hydrabrazję. Urządzenia Criss (m.in. Multi, Hy- dro-Oxy, Carbo-Oxy, Hydro-Balance) umożliwiają wdrażanie procedur wspierających dotlenienie, mikrokrążenie i detoksykację skóry bez ryzyka podrażnień. Działanie an- tyoksydacyjne, poprawa elastyczności i ochrona przed fotostarzeniem – to fundament letnich terapii z technologią Criss. criss.pl STRESZCZENIE Fotostarzenie skóry stanowi jedno z kluczowych wyzwań współczesnej dermatologii i kosmetologii. Celem artykułu było przedstawienie najnowszych trendów w zakresie ochrony przed promieniowaniem słonecznym. Omówiono wybrane aspekty fotoprotekcji, począwszy od roli naturalnych składników kosmetycznych, poprzez nowe do- niesienia naukowe dotyczące wpływu różnych rodzajów pro- mieniowania na skórę, aż po personalizację produktów prze- ciwsłonecznych. Przedstawiono również wpływ preparatów ochronnych na mikrobiom skóry oraz najnowsze osiągnięcia w dziedzinie formulacji kosmetycznych. W ostatnich latach nastąpił znaczący postęp w zrozumie- niu mechanizmów molekularnych leżących u podstaw tego procesu, co przyczyniło się do rozwoju innowacyjnych stra- tegii fotoprotekcji. Są one kluczowe dla zachowania zdrowia i młodego wyglądu skóry w obliczu rosnącego narażenia na szkodliwe czynniki środowiskowe (m.in. promieniowanie sło- neczne, zanieczyszczenia powierza). Słowa kluczowe: fotostarzenie, skóra, fotoprotekcja, promieniowanie ultrafioletowe, światło niebieskie, mikrobiom ABSTRACT Photoaging of the skin is one of the key challenges in modern dermatology and cosmetology. This article aimed to present the latest trends in sun protection. Selected aspects of photoprotection were discussed, ranging from the role of natural cosmetic ingredients to through new scientific reports on the effects of various types of radiation on the skin, to the personalisation of sunscreen products. The impact of protective preparations on the skin microbiome and the latest achievements in cosmetic formulations were also presented. In recent years, significant progress has been made in understanding the molecular mechanisms underlying this process, which has contributed to the development of innovative photoprotection strategies. These are crucial for maintaining healthy and youthful-looking skin in the face of increasing exposure to harmful environmental factors (including solar radiation and air pollution). Keywords: photoaging, skin, photoprotection, ultraviolet radiation, blue light, microbiome Dominika Malewicz Klinika Medycyny Estetycznej Bellarte, ul. Kościuszki 215b, 40-600 Katowice +48 666 984 987 kontakt@bellarte.katowice.pl Sposób cytowania / Cite Malewicz D. Current advances in understanding the mechanisms of skin photoaging and photoprotection strategies. Aesth Cosmetol Med. 2025;14(3):127-133. https://doi.org/10.52336/acm.2025.019 Postępy w zrozumieniu mechanizmów fotostarzenia skóry i strategii fotoprotekcji Current advances in understanding the mechanisms of skin photoaging and photoprotection strategies WSTĘP Fotostarzenie skóry to proces przewlekłego uszkodzenia tka- nek wywołany wieloletnią ekspozycją na promieniowanie słoneczne, który prowadzi do przedwczesnego starzenia się skóry. Kluczowym mechanizmem patogenezy fotostarzenia jest powstawanie reaktywnych form tlenu (ROS), które uszka- dzają lipidy, białka oraz kwas deoksyrybonukleinowy (DNA, deoxyribonucleic acid) komórek skóry, inicjując przewlekły stan zapalny i degradację macierzy pozakomórkowej [1]. Promieniowanie słoneczne stymuluje ekspresję metalo- proteinaz macierzy pozakomórkowej (MMPs, matrix metal- This is an article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 Unported (CC BY 4.0) https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ Review article / Artykuł przeglądowy 3 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 19 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wloproteinases), zwłaszcza MMP-1, MMP-3 i MMP-9, które roz- kładają kolagen i inne białka podporowe skóry. Dodatkowo promieniowanie ultrafioletowe wpływa na skrócenie telome- rów, zaburzenia różnicowania keratynocytów oraz osłabienie funkcji barierowych naskórka [2]. Widocznymi efektami foto- starzenia są: utrata elastyczności skóry, zmarszczki, telean- giektazje i niehomogeniczne rozmieszczenie chromoforów skóry. Liczne badania naukowe wykazują, że nawet niewielkie, codzienne dawki promieniowania UVA mogą prowadzić do znacznych zmian strukturalnych i funkcjonalnych skóry [3]. W profilaktyce kluczowe znaczenie ma regularne stosowa- nie fotoprotekcji, która ogranicza szkodliwy wpływ promie- niowania słonecznego na komórki skóry. Współczesne pre- paraty przeciwsłoneczne zawierają filtry chroniące przede wszystkim przed promieniowaniem ultrafioletowym (UV, ultraviolet radiation) zarówno UVA i UVB, natomiast ochro- na przed pozostałymi zakresami widma pozostaje dyskusyj- na. Z tego względu edukacja społeczeństwa w zakresie co- dziennej ochrony przeciwsłonecznej, od promieniowania UV, poprzez światło widzialne o wysokiej energii i częstotli- wości zwane niebieskim (HEV, high energy visible light) aż po podczerwienie (IR, infrared) stanowi istotny element strategii przeciwstarzeniowej i dermatologicznej profilaktyki. OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM UV Promieniowanie ultrafioletowe, szczególnie w zakresie UVA (320-400 nm) i UVB (290-320 nm), stanowi główny czynnik środowiskowy odpowiedzialny za fotostarzenie oraz kance- rogenezę skóry. UVB przenika głównie do warstwy naskór- kowej i odpowiada za bezpośrednie uszkodzenia DNA, nato- miast UVA wnikając głębiej do skóry właściwej generuje reak- tywne formy tlenu (ROS), prowadząc do przewlekłego stresu oksydacyjnego i niszczenia struktur podporowych skóry [1]. Efekty ekspozycji na UV obejmują zwiększoną ekspresję metaloproteinaz macierzy (MMPs), redukcję kolagenu typu I, zaburzenia melanogenezy oraz indukcję przewlekłego stanu zapalnego. Takie zmiany sprzyjają nie tylko przedwczesnemu starzeniu się skóry, ale także rozwojowi nowotworów skóry, w tym raka podstawnokomórkowego, kolczystokomórkowe- go i czerniaka złośliwego [4]. Podstawową strategią profilaktyki UV-zależnych uszko- dzeń skóry jest stosowanie preparatów z filtrami przeciwsło- necznymi. Skuteczne fotoprotektory powinny chronić zarów- no przed UVB, jak i UVA, a ich skuteczność wyraża się poprzez wskaźnik współczynnik ochrony (SPF, sun protection fac- tor). Oznaczenia na kremach przeciwsłonecznych informu- ją o stopniu ochrony przed szkodliwym promieniowaniem UVA: PA (protection against), PPD (persistent pigment darke- ning) i PF (protection factor) [5]. Współczesne preparaty prze- ciwsłoneczne zawierają zarówno filtry chemiczne (np. okto- krylen, avobenzon), jak i mineralne (np. tlenek cynku, dwu- tlenek tytanu), których zadaniem jest pochłanianie, odbijanie lub rozpraszanie promieniowania UV. Coraz większe znacze- nie przypisuje się również fotoprotekcji przed światłem wi- dzialnym i promieniowaniem podczerwonym, które mogą wpływać na przebarwienia oraz stres oksydacyjny [6]. Równie istotne są metody uzupełniające, takie jak odzież z filtrami chroniąca przed promieniowaniem UV (UPF, ultra- violet protection factor), okulary przeciwsłoneczne, unikanie ekspozycji na słońce w godzinach jego największej intensyw- ności oraz doustna fotoprotekcja zawierająca przeciwutle- niacze (np. polifenole, karotenoidy, witaminę C i E). Zastoso- wanie strategii wielopoziomowej może znacząco zwiększyć skuteczność ochrony skóry przed szkodliwymi skutkami pro- mieniowania UV [7]. OCHRONA PRZED ŚWIATŁEM NIEBIESKIM Ochrona skóry przed promieniowaniem niebieskim nabiera coraz większego znaczenia w świetle najnowszych badań na- ukowych. Promieniowanie HEV, będące częścią widma świa- tła widzialnego (400-700 nm), przez długi czas było niedoce- niane w kontekście jego wpływu na skórę. Jednak w ostatniej dekadzie zgromadzono znaczące dowody naukowe wska- zujące na potrzebę opracowania produktów do pielęgna- cji skóry, które oferują ochronę przed nadmierną ekspozy- cją na światło widzialne, a szczególnie jego niebieską część. Promieniowanie niebieskie może powodować szereg nieko- rzystnych efektów w skórze, w tym stres oksydacyjny, uszko- dzenia DNA, zaburzenia pigmentacji oraz przedwczesne sta- rzenie się skóry. Najnowsze badania, takie jak praca Douki i wsp., ujawniły, że ekspozycja na światło niebieskie może znacząco hamować mechanizmy naprawy DNA w skórze, co ma poważne implikacje dla zdrowia skóry i ryzyka rozwoju nowotworów. Badania wykazały, że ekspozycja na światło nie- bieskie przed naświetlaniem promieniowaniem UVB prowa- dzi do zmniejszenia szybkości naprawy fotoproduktów DNA, takich jak dimery cyklobutanowe pirymidyny (CPD, cyclobu- tane pyrimidine dimers) i fotoprodukty 6-4 pirymidyno-pi- rymidonu (6-4PP). To odkrycie jest szczególnie niepokojące w kontekście powszechnego stosowania kremów przeciwsło- necznych o wysokim SPF, które pozwalają na dłuższe przeby- wanie na słońcu, a tym samym narażają skórę na znacznie większe dawki światła niebieskiego. Bez odpowiedniej ochro- ny przed światłem niebieskim, ta praktyka może prowadzić do akumulacji mutacji DNA w skórze. Ochrona przed pro- mieniowaniem niebieskim staje się zatem kluczowym ele- mentem kompleksowej ochrony przeciwsłonecznej. Trady- cyjne filtry przeciwsłoneczne skupiają się głównie na ochro- nie przed promieniowaniem UVA i UVB, pozostawiając skórę narażoną na szkodliwe działanie światła niebieskiego. Dlate- go też rozwój nowych technologii i składników oferujących szerokopasmową ochronę, obejmującą również zakres świa- tła widzialnego, jest niezwykle istotny [8, 9]. Przykładem ta- kiego składnika jest fenyleno-bis-difenylotriazyna, która wy- kazuje zdolność do znaczącego ograniczenia hamowania mechanizmów naprawy DNA wywołanego przez światło nie- 3 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 20 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wbieskie. Inne strategie ochrony przed światłem niebieskim obejmują stosowanie kremów przeciwsłonecznych z dodat- kiem pigmentów lub „koktajli” antyoksydantów. Warto pod- kreślić, że promieniowanie niebieskie generuje około 50% wolnych rodników w skórze podczas ekspozycji na słońce, wywołując silniejszą i bardziej trwałą pigmentację w porów- naniu z promieniowaniem UVA. Jest ono również zaangażo- wane w rozwój różnych schorzeń skóry, takich jak melasma, pokrzywka słoneczna czy przewlekłe zapalenie skóry wywo- łane światłem. W obliczu tych odkryć, konieczne jest zwięk- szenie świadomości społecznej na temat znaczenia ochro- ny przed promieniowaniem niebieskim oraz dalszy rozwój innowacyjnych produktów do pielęgnacji skóry, które oferu- ją kompleksową ochronę przeciwsłoneczną [10]. Przyszłe ba- dania powinny skupić się na dogłębnym zrozumieniu me- chanizmów działania światła niebieskiego na skórę oraz na opracowaniu jeszcze skuteczniejszych metod ochrony. Waż- ne jest również, aby producenci kosmetyków i dermatolodzy edukowali konsumentów o potrzebie stosowania produktów oferujących szerokopasmową ochronę, wykraczającą poza tradycyjne filtry UVA i UVB. Ochrona przed promieniowa- niem niebieskim staje się nieodłącznym elementem nowo- czesnej strategii ochrony przeciwsłonecznej, kluczowym dla zachowania zdrowia skóry i zapobiegania długoterminowym uszkodzeniom [11]. Obecnie zalecane strategie ochrony przed promieniowa- niem HEV obejmują stosowanie kremów z filtrami zawiera- jącymi tlenek żelaza, który skutecznie odbija światło widzial- ne, a także noszenie okularów z powłoką antyrefleksyjną blo- kującą światło niebieskie. Uzupełnieniem są tzw. tryby nocne w urządzeniach elektronicznych oraz dieta bogata w anty- oksydanty (np. luteinę, zeaksantynę, witaminę C i E), które wspierają naturalną ochronę skóry i oczu przed stresem ok- sydacyjnym wywoływanym przez HEV. Regularna pielęgna- cja skóry kremami z przeciwutleniaczami, jak niacynamid czy witamina C, również wzmacnia jej odporność na to pro- mieniowanie [10, 11]. PERSONALIZACJA PRODUKTÓW PROMIENIOCHRONNYCH Personalizacja filtrów przeciwsłonecznych to nowy trend w ochronie skóry, który zyskuje coraz większe znaczenie. Po- dejście to opiera się na założeniu, że każda osoba ma unikal- ne potrzeby w zakresie ochrony przeciwsłonecznej, zależne od wielu czynników indywidualnych i środowiskowych. Jednym z kluczowych aspektów indywidualnego doboru fil- trów jest dostosowanie do typu skóry i fototypu. Osoby o jasnej karnacji wymagają zazwyczaj wyższego współczynnika ochro- ny SPF niż osoby o ciemniejszej skórze (tabela 1). Jednak nawet osoby o ciemnej karnacji potrzebują odpowiedniej ochrony, szczególnie przed promieniowaniem UVA i światłem widzial- nym, które mogą powodować przebarwienia. Dla osób o skórze wrażliwej lub skłonnej do alergii, zaleca się filtry mineralne, ta- kie jak tlenek cynku czy dwutlenek tytanu, które są mniej draż- niące i rzadziej wywołują reakcje alergiczne [12]. Wiek jest kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym na dobór filtrów. Dla dzieci zaleca się produkty o delikatniej- szych formułach, bez potencjalnie drażniących składników, takich jak oksybenzon. Osoby starsze mogą potrzebować fil- trów wzbogaconych o składniki przeciwstarzeniowe, takie jak antyoksydanty czy peptydy. Coraz częściej stosuje się również zaawansowane technologie, jak nanocząsteczki, które popra- wiają skuteczność ochrony i właściwości kosmetyczne pro- duktów [12]. Personalizacja uwzględnia także styl życia i aktywności da- nej osoby. Sportowcy i osoby pracujące na zewnątrz wymaga- ją filtrów o wysokiej wodoodporności i odporności na pot. Dla osób mieszkających w miastach, narażonych na zanieczysz- czenia, opracowywane są filtry zawierające składniki chro- niące przed szkodliwym wpływem smogu. Istotnym aspektem personalizacji jest również uwzględ- nienie specyficznych potrzeb medycznych. Dla osób z fo- todermatozami lub przyjmujących leki fotouczulające, klu- czowe jest stosowanie filtrów o szerokim spektrum ochro- ny, obejmującym zarówno UVB, jak i UVA. W przypadku osób Tabela 1 Klasyfikacja fototypów skóry według Fitzpatricka, uwzględniająca cechy fenotypowe, reakcję na promieniowanie UV oraz zalecenia dotyczące fotoprotekcji Fototyp Charakterystyka skóry Reakcja na słońce Zalecenia ochronne I Bardzo jasna, często z piegami, rude lub blond włosy, jasne oczy Zawsze ulega oparzeniom, nigdy się nie opala Unikanie ekspozycji, stosowanie SPF 50+, odzież ochronna II Jasna, często z piegami, jasne lub ciemne blond włosy Łatwo ulega oparzeniom, opala się minimalnie Stosowanie SPF 50+, ograniczona ekspozycja III Jasnobeżowa do oliwkowej, włosy ciemny blond lub brązowe Czasem ulega oparzeniom, stopniowo się opala SPF 30-50, umiarkowana ekspozycja IV Oliwkowa lub jasnobrązowa skóra Szybko się opala, rzadko ulega oparzeniom SPF 30+, ochrona przy dłuższej ekspozycji V Brązowa skóra Bardzo rzadko ulega oparzeniom, łatwo się opala SPF 20-30, ochrona przy dłuższej ekspozycji VI Ciemnobrązowa do czarnej, bardzo ciemne włosy i oczy Prawie nigdy nie ulega oparzeniom, bardzo łatwo się opala SPF 15-30, kontrola ekspozycji UV, ochrona przy dłuższej ekspozycji Źródło: Opracowanie własne na podstawie [12] 3 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 21 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wpo zabiegach dermatologicznych lub z historią nowotworów skóry, zaleca się stosowanie filtrów z dodatkiem enzymów naprawczych DNA, takich jak fotoliaza [16, 17]. Najnowsze trendy w personalizacji filtrów przeciwsłonecz- nych obejmują również wykorzystanie technologii do analizy indywidualnych potrzeb skóry. Powstają aplikacje i urządze- nia, które na podstawie analizy skóry, danych o ekspozycji na słońce i innych czynników, proponują spersonalizowane re- komendacje dotyczące ochrony przeciwsłonecznej. Warto zauważyć, że personalizacja filtrów przeciwsłonecz- nych nie ogranicza się tylko do składu produktu, ale obejmu- je również jego formę i sposób aplikacji. Dla niektórych osób lepsze mogą być spraye, dla innych kremy czy sztyfty. Coraz częściej pojawiają się również kolorowe filtry przeciwsło- neczne, które nie tylko chronią przed promieniowaniem, ale także wyrównują koloryt skóry [13, 14]. Personalizacja filtrów przeciwsłonecznych to obiecujący trend, który może znacząco poprawić skuteczność ochrony przeciwsłonecznej i zachęcić pacjentów do regularnego sto- sowania preparatów. Jednakże wymaga on dalszych badań i rozwoju, aby w pełni wykorzystać jego potencjał w profilak- tyce fotostarzenia i nowotworów skóry. Kluczowe jest również edukowanie konsumentów na temat znaczenia doboru odpo- wiedniego filtra oraz jego prawidłowego stosowania [12-14]. WPŁYW OCHRONY PRZED UV NA MIKROBIOM SKÓRY Ochrona przeciwsłoneczna jest kluczowym elementem dba- nia o zdrowie skóry, jednak w ostatnich latach pojawiły się nowe trendy i odkrycia dotyczące jej wpływu na mikrobom skórny. Tradycyjne filtry przeciwsłoneczne, choć skutecznie chronią przed promieniowaniem UV, mogą potencjalnie za- burzać delikatną równowagę mikroorganizmów żyjących na ludzkiej skórze. Najnowsze badania wskazują, że mikrobom skórny od- grywa istotną rolę w utrzymaniu prawidłowych funkcji skó- ry, w tym jej odporności i ochrony przed patogenami. Dlate- go też producenci kosmetyków coraz częściej zwracają uwa- gę na to, aby nowe formuły filtrów przeciwsłonecznych były „przyjazne dla mikrobiomu”. Oznacza to, że oprócz zapewnia- nia ochrony przed promieniowaniem UV, produkty te powin- ny również wspierać lub przynajmniej nie zaburzać natural- nej flory bakteryjnej skóry [15]. Jednym z trendów w tej dziedzinie jest wykorzystanie pro- biotyków i prebiotyków w formulacjach przeciwsłonecznych. Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które mogą przynosić korzyści dla zdrowia, gdy są stosowane w odpowiednich ilo- ściach. W kontekście ochrony przeciwsłonecznej, niektóre badania sugerują, że dodanie probiotyków do kremów z fil- trem może pomóc w utrzymaniu zdrowego mikrobiomu skó- ry, a nawet wzmocnić jej naturalną ochronę przed promie- niowaniem UV. Prebiotyki z kolei to substancje, które odży- wiają korzystne bakterie na skórze, wspierając w ten sposób zdrowy mikrobom [15]. Innym ważnym trendem jest rozwój tzw. biofotoprotekto- rów. Są to naturalne związki pochodzące z roślin lub mikroor- ganizmów, które wykazują właściwości ochronne przed pro- mieniowaniem UV. Przykładem mogą być niektóre ekstrakty z alg morskich czy związki produkowane przez bakterie ży- jące w ekstremalnych warunkach. Takie składniki nie tylko chronią przed słońcem, ale często mają również właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, co może być korzystne dla ogólnego zdrowia skóry i jej mikrobiomu [20]. Nowoczesne badania nad wpływem filtrów przeciwsło- necznych na mikrobom skóry wykorzystują zaawansowa- ne techniki sekwencjonowania DNA. Pozwala to na dokład- ne określenie, jak różne składniki wpływają na skład i funkcje mikroorganizmów skórnych. Dzięki tym badaniom, produ- cenci mogą tworzyć formuły, które są bardziej zrównoważo- ne i mniej inwazyjne dla naturalnej flory bakteryjnej [16, 17]. Warto również wspomnieć o rosnącym trendzie wykorzy- stywania mineralnych filtrów przeciwsłonecznych, takich jak tlenek cynku czy ditlenek tytanu, zamiast filtrów chemicz- nych. Filtry mineralne działają fizycznie, odbijając i rozpra- szając promieniowanie UV, a nie wchłaniając je jak filtry che- miczne. Długotrwałe stosowanie filtrów mineralnych, takich jak tlenek cynku czy dwutlenek tytanu, jest bezpieczne i ko- rzystne dla skóry, szczególnie w kontekście ochrony przed promieniowaniem UV. Choć mogą one wchodzić w interak- cje z barierą hydrolipidową, powodując okresowe przesusze- nie u osób z wrażliwą cerą, odpowiednia pielęgnacja nawil- żająca skutecznie zapobiega tym efektom. Niektóre badania sugerują, że mogą one być mniej szkodliwe dla mikrobiomu skóry [17]. Kolejnym istotnym aspektem jest rozwój tzw. „inteligent- nych” filtrów przeciwsłonecznych. Są to formuły, które ak- tywują się lub wzmacniają swoją ochronę w odpowiedzi na ekspozycję na promieniowanie UV. Takie rozwiązania mogą pomóc w minimalizacji ilości substancji chemicznych nakła- danych na skórę, co potencjalnie może być korzystne dla mi- krobiomu. Nie można też pominąć trendu związanego z personaliza- cją ochrony przeciwsłonecznej. Coraz więcej firm oferuje pro- dukty dostosowane do indywidualnego typu skóry, uwzględ- niając nie tylko jej wrażliwość na słońce, ale również skład mikrobiomu. W przyszłości można spodziewać się jeszcze bardziej zaawansowanych rozwiązań, które będą uwzględniać indywidualny profil mikrobiologiczny skóry [16-18]. Przyszłość filtrów przeciwsłonecznych to produkty multi- funkcjonalne, które nie tylko chronią przed słońcem, ale rów- nież aktywnie wspierają naturalną równowagę mikrobiolo- giczną skóry. Takie podejście może przyczynić się do lepszej ochrony przeciwsłonecznej, a jednocześnie promować ogól- ne zdrowie skóry [15]. 3 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 22 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” WNATURALNE SKŁADNIKI KOSMETYCZNE W PRODUKTACH OCHRONNYCH W ostatnich latach obserwuje się rosnące zainteresowanie naturalnymi składnikami w produktach przeciwsłonecznych. Wynika to z coraz większej świadomości konsumentów na te- mat potencjalnych zagrożeń związanych z syntetycznymi fil- trami chroniącymi przed promieniowaniem ultrafioletowym oraz z dążenia do bardziej zrównoważonych i przyjaznych dla środowiska rozwiązań. Naturalne wyciągi roślinne oferują obiecującą alternatywę, łącząc w sobie właściwości ochron- ne przed promieniowaniem UV z dodatkowymi korzyściami dla skóry. Jednym z kluczowych trendów jest wykorzystanie polife- noli roślinnych jako naturalnych filtrów przeciwsłonecznych. Związki te, obecne w wielu roślinach, wykazują silne właści- wości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, co czyni je idealny- mi kandydatami do ochrony skóry przed szkodliwym działa- niem promieni UV. Szczególnie obiecujące wyniki uzyskano w badaniach nad ekstraktami z zielonej herbaty, winogron czy owoców granata. Zawarte w nich katechiny, resweratrol i elagotaniny nie tylko absorbują promieniowanie UV, ale tak- że neutralizują wolne rodniki powstające w skórze pod wpły- wem słońca [19, 20]. Innym ważnym kierunkiem badań są wyciągi z roślin pu- stynnych i wysokogórskich, które w naturalny sposób wy- kształciły mechanizmy obronne przed intensywnym pro- mieniowaniem słonecznym. Na przykład ekstrakt z papro- ci złocistej (Polypodium leucotomos), stosowany tradycyjnie w medycynie ludowej Ameryki Południowej, wykazuje silne działanie fotoochronne i antyoksydacyjne. Badania kliniczne potwierdziły jego skuteczność w zapobieganiu oparzeniom słonecznym i fotostarzeniu skóry [19-22]. Duży potencjał posiadają również glony morskie (algi) jako źródło naturalnych substancji przeciwsłonecznych. Mikospo- ryna i aminokwasy podobne do mikosporyny (MAAs, myco- sporin-like amino acids) obecne w glonach wykazują zdolność do absorpcji promieniowania UV i ochrony przed uszkodze- niami DNA. Dodatkowo ekstrakty z alg są bogate w witaminy i minerały, które wspomagają regenerację skóry po ekspozy- cji na słońce. Coraz większe znaczenie zyskują także olejki roślinne o na- turalnych właściwościach przeciwsłonecznych. Olej z nasion malin, olej z orzechów makadamia czy olej z awokado zawie- rają naturalne filtry UV i jednocześnie odżywiają i nawilżają skórę. Badania wykazały, że niektóre z tych olejów mogą za- pewnić ochronę przed promieniowaniem UV na poziomie SPF 10-15, co czyni je cennymi składnikami w codziennych produktach do pielęgnacji skóry z ochroną przeciwsłoneczną. Innowacyjnym podejściem jest łączenie różnych ekstraktów roślinnych w celu uzyskania synergistycznego efektu ochron- nego. Na przykład kombinacja ekstraktu z zielonej herbaty, rozmarynu i granatu wykazała znacznie wyższą skuteczność w neutralizacji wolnych rodników i ochronie przed uszkodze- niami DNA niż każdy z tych składników osobno [19-22]. Warto również wspomnieć o rozwoju technologii enkap- sulacji, która pozwala na efektywne dostarczanie aktywnych Tabela 2 Naturalne składniki o działaniu fotoprotekcyjnym Składnik naturalny Mechanizm działania fotoprotekcyjnego Zastosowanie w kosmetykach Ekwiwalent SPF Źródło Ekstrakt z zielonej herbaty Neutralizacja wolnych rodników, hamowanie MMP, pochłanianie promieniowania UV Kremy do twarzy, serum, filtry przeciwsłoneczne SPF ~8 [23] Katiyar SK, Arch Dermatol, 2000;136(8):989–994 Ekstrakt z aloesu Działanie przeciwzapalne, nawilżające, łagodzące, antyoksydacyjne Żele po opalaniu, emulsje ochronne SPF ~4 [24] Surjushe A et al., Indian J Dermatol, 2008;53(4):163–166 Olej z pestek malin Pochłanianie promieniowania UVB i części UVA, działanie przeciwutleniające Naturalne olejki ochronne, kremy przeciwsłoneczne SPF ~28-50 [25] Oomah BD et al., Food Chem, 2000;69(2):187–193 Ekstrakt z granatu Zmniejszenie uszkodzeń DNA, hamowanie stresu oksydacyjnego Serum i balsamy przeciwsłoneczne SPF ~4 [26] Afaq F et al., Photochem Photobiol, 2005;81(1):38–45 Centella asiatica Stymulacja kolagenu, działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne Kremy na dzień, dermokosmetyki ochronne SPF ~6 [27] Hashim P et al., J Ethnopharmacol, 2011;138(2):555–563 Ekstrakt z rumianku Łagodzenie podrażnień, działanie antyoksydacyjne Kremy na dzień, produkty po opalaniu SPF ~3-4 [28] Srivastava JK et al., Mol Med Report, 2011;3(6):895–901 Ekstrakt z marchwi Zawiera β-karoten – działanie antyoksydacyjne, pochłanianie UV Olejki do opalania, kremy ochronne SPF ~6 [29] Stahl W et al., Am J Clin Nutr, 2006;83(2):281–287 Polifenole z winogron Inhibicja stresu oksydacyjnego, ochrona przed fotostarzeniem Serum, kremy przeciwzmarszczkowe SPF ~3-5 [30] Nichols JA, Katiyar SK, J Pharmacol Exp Ther, 2010;332(1):2–10 Masło shea Zawiera kwasy tłuszczowe i witaminy, łagodne pochłanianie UV Balsamy do ciała, kremy ochronne SPF ~3-6 [31] Badifu GIO et al., Int J Food Sci Nutr, 2005;56(3):217–224 Źródło: Opracowanie własne na podstawie [23-31] 3 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 23 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wskładników roślinnych do głębszych warstw skóry. Liposomy i nanocząsteczki oparte na naturalnych lipidach umożliwia- ją lepszą penetrację i biodostępność ekstraktów roślinnych, zwiększając ich skuteczność ochronną. Mimo obiecujących wyników, wyzwaniem pozostaje stabil- ność i trwałość naturalnych ekstraktów w formulacjach ko- smetycznych. Perspektywa najbliższych lat to nowe metody stabilizacji i konserwacji, które pozwolą zachować aktywność biologiczną składników roślinnych przez dłuższy czas. Podsumowując, naturalne wyciągi roślinne oferują wie- lowymiarowe podejście do ochrony przeciwsłonecznej, łą- cząc w sobie właściwości fotoochronne, antyoksydacyjne i regeneracyjne. Stanowią one nie tylko alternatywę dla syn- tetycznych filtrów UV, ale także wnoszą dodatkowe korzyści dla zdrowia skóry. Dalsze badania i innowacje w tej dziedzi- nie z pewnością przyczynią się do rozwoju nowej generacji bezpiecznych i skutecznych produktów przeciwsłonecznych opartych na naturalnych składnikach (tabela 2). NOWE FORMUŁY KOSMETYKÓW Z SPF W ostatnich latach nastąpił znaczący postęp w dziedzinie ochrony przeciwsłonecznej, szczególnie w kontekście no- wych postaci kosmetyków. Tradycyjne preparaty z filtrami UV są stopniowo zastępowane przez innowacyjne formuły, które nie tylko zapewniają skuteczniejszą ochronę przed promie- niowaniem słonecznym, ale także oferują dodatkowe korzy- ści dla skóry [32]. Jedną z najciekawszych innowacji są prepa- raty oparte na nanotechnologii, w tym liposomy. Liposomy Liposomy to mikroskopijne pęcherzyki zbudowane z fosfolipi- dów, które mogą enkapsulować zarówno hydrofilowe, jak i lipo- filowe filtry UV. Ta unikalna cecha pozwala na stworzenie pre- paratów o szerokim spektrum ochrony obejmującym zarówno promieniowanie UVA, jak i UVB. Liposomy mają tę zaletę, że są biokompatybilne ze skórą i mogą poprawić penetrację składni- ków aktywnych, jednocześnie minimalizując ich przenikanie do głębszych warstw skóry. Badania wykazały, że formulacje li- posomowe mogą zwiększyć skuteczność filtrów UV, poprawić ich stabilność chemiczną i przedłużyć czas ochrony [32]. Etosomy Kolejnym przełomem są hybrydowe systemy liposomowe, takie jak etosomy i transfersomy. Etosomy, zawierające do- datkowo etanol, wykazują lepszą zdolność przenikania przez skórę, co może być korzystne w przypadku dostarczania an- tyoksydantów i innych składników pielęgnacyjnych. Trans- fersomy, z kolei, dzięki obecności surfaktantów, mogą jesz- cze bardziej zwiększyć penetrację składników aktywnych. Te zaawansowane systemy nośnikowe umożliwiają tworzenie multifunkcjonalnych preparatów przeciwsłonecznych, któ- re nie tylko chronią przed UV, ale także nawilżają, regenerują i opóźniają procesy starzenia się skóry. Polimerowe nanocząstki Innym innowacyjnym podejściem jest wykorzystanie polime- rowych nanocząstek do enkapsulacji filtrów UV. Takie systemy mogą zapewnić kontrolowane uwalnianie substancji aktyw- nych, zwiększając tym samym długotrwałość ochrony. Ponad- to nanocząstki polimerowe mogą poprawić odporność prepa- ratu na wodę i pot, co jest kluczowe dla utrzymania skuteczno- ści ochrony podczas aktywności fizycznej czy kąpieli [33]. Proszki i pudry Nowością są także preparaty w postaci proszków i pudrów z fil- trami mineralnymi, które są łatwe w aplikacji i idealne do sto- sowania na nałożony makijaż. Te lekkie formuły często zawie- rają mikroniozwane tlenki cynku i tytanu, które zapewniają szerokie spektrum ochrony bez efektu białego filmu na skórze [33, 34]. Warto również wspomnieć o rozwoju „inteligentnych” formulacji, które reagują na zmiany środowiskowe. Przykła- dem są preparaty zmieniające kolor pod wpływem promienio- wania UV, co pozwala użytkownikowi na wizualną ocenę sku- teczności ochrony i konieczności ponownej aplikacji. Podsumowując, nowe postaci kosmetyków przeciwsło- necznych oferują nie tylko skuteczniejszą ochronę przed pro- mieniowaniem UV, ale także dodatkowe korzyści dla skóry. In- nowacje w dziedzinie nanotechnologii, systemów nośniko- wych i składników naturalnych otwierają nowe możliwości w tworzeniu multifunkcjonalnych, przyjaznych dla skóry i śro- dowiska preparatów przeciwsłonecznych. Te zaawansowane formuły stanowią obiecującą przyszłość w dziedzinie ochrony przeciwsłonecznej, łącząc w sobie skuteczność, komfort użyt- kowania i dodatkowe korzyści pielęgnacyjne [34]. FOTOSTARZENIE Fotostarzenie skóry, będące konsekwencją długotrwałej eks- pozycji na promieniowanie ultrafioletowe, stanowi istotne wyzwanie w dziedzinie dermatologii i kosmetologii. Najnow- sze badania w zakresie mechanizmów molekularnych leżą- cych u podstaw tego procesu przyczyniły się do rozwoju inno- wacyjnych strategii fotoprotekcji. Wykorzystanie naturalnych składników kosmetycznych, takich jak polifenole roślinne, ekstrakty z roślin pustynnych i wysokogórskich oraz algi mor- skie, oferuje obiecującą alternatywę dla syntetycznych filtrów UV, łącząc właściwości ochronne z dodatkowymi korzyściami dla skóry. Rozwój technologii enkapsulacji, w tym liposomów i nanocząsteczek, umożliwia efektywniejsze dostarczanie ak- tywnych składników do głębszych warstw skóry. Najnowsze odkrycia dotyczące wpływu promieniowania niebieskiego i podczerwonego na skórę podkreślają konieczność opraco- wania produktów oferujących szerokopasmową ochronę. Per- sonalizacja produktów promieniochronnych, uwzględniają- ca indywidualne cechy skóry, styl życia i potrzeby medyczne, staje się kluczowym trendem w ochronie przeciwsłonecznej. Rosnąca świadomość wpływu filtrów przeciwsłonecznych na mikrobiom skóry prowadzi do rozwoju formuł przyjaznych dla 3 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 24 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” Wmikrobiomu, wykorzystujących probiotyki, prebiotyki i biofo- toprotekcję. Innowacyjne postaci kosmetyków, takie jak pre- paraty oparte na nanotechnologii, hybrydowe systemy lipo- somowe i inteligentne formulacje reagujące na zmiany śro- dowiskowe, oferują nie tylko skuteczniejszą ochronę przed promieniowaniem UV, ale także dodatkowe korzyści pielę- gnacyjne. Te zaawansowane rozwiązania w dziedzinie fo- toprotekcji stanowią obiecującą przyszłość w zachowaniu zdrowia i młodego wyglądu skóry w obliczu rosnącego nara- żenia na szkodliwe czynniki środowiskowe [34, 35]. PODSUMOWANIE Fotostarzenie skóry, będące skutkiem długotrwałej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, stanowi istotne wyzwanie dla współczesnej dermatologii. Nowoczesna fotoprotekcja opiera się nie tylko na stosowaniu klasycznych filtrów UV, ale również na ochronie przed promieniowaniem HEV i IR. Coraz większe znaczenie zyskują naturalne składniki kosmetyczne, takie jak polifenole, ekstrakty roślinne oraz algi morskie, które wykazu- ją działanie antyoksydacyjne i fotoochronne. Rozwój technolo- gii enkapsulacji, w tym liposomów i nanocząsteczek, umożliwia skuteczniejsze i głębsze dostarczanie substancji aktywnych, mogących chronić skórę przed efektami działania promienio- wania słonecznego. Z kolei personalizacja produktów przeciw- słonecznych pozwala lepiej dopasować ochronę do fototypu, wieku, stanu zdrowia i stylu życia użytkownika. Ważnym kie- runkiem rozwoju produktów promieniochronnych jest tworze- nie formuł przyjaznych dla mikrobiomu skóry, wykorzystują- cych probiotyki, prebiotyki oraz biofotoprotektory. Świadomość wpływu promieniowania niebieskiego na zaburzenia pigmen- tacji, stres oksydacyjny i spowolnienie naprawy DNA podkreśla potrzebę rozszerzenia zakresu ochrony. Innowacyjne formula- cje kosmetyczne, w tym inteligentne systemy nośnikowe, ofe- rują nową jakość w pielęgnacji skóry. Skuteczna, komplekso- wa fotoprotekcja powinna łączyć ochronę przeciwsłoneczną z działaniem antyoksydacyjnym i wspierającym barierę skór- ną. Integracja tych strategii jest kluczowa w prewencji starze- nia i chorób skóry związanych z ekspozycją na promieniowanie. LITERATURA / REFERENCES 1 . Krutmann J, Bouloc A, Sore G, et. al. T. The skin aging exposome. J Dermatol Sci. 2017;85(3):152-161. https://doi.org/10.1016/j.jdermsci.2016.09.015 2 . Salminen A, Kaarniranta K, Kauppinen A. Photoaging: UV radiation-induced in- flammation and immunosuppression accelerate the aging process in the skin. Inflamm Res. 2022;71(7-8):817-831. https://doi.org/10.1007/s00011-022-01598-8 3 . Wong QYA, Chew FT. Defining skin aging and its risk factors: a systematic review and meta-analysis. Sci Rep. 2021;11(1):22075. https://doi.org/10.1038/s41598-021-01573-z 4 . Milutinov J, Pavlović N, Ćirin D, et al. The potential of natural compounds in UV protection products. Molecules. 2024;29(22):5409. https://doi.org/10.3390/molecules29225409 5 . Oliveira AMS, de Souza Batista D, de Castro TN, et al. The use of natural extracts with photoprotective activity: a 2015-2023 patent prospection. Photochem Photo- biol Sci. 2024;23(5):853-869. https://doi.org/10.1007/s43630-024-00559-w 6 . Serafini MR, Guimarães AG, Quintans JS, et al. Natural compounds for solar pho- toprotection: a patent review. Expert Opin Ther Pat. 2015;25(4):467-478. https://doi.org/10.1517/13543776.2014.1000863 7 . Saewan N, Jimtaisong A. Natural products as photoprotection. J Cosmet Dermatol. 2015;14(1):47-63. https://doi.org/10.1111/jocd.12123 8 . Tonolli PN, Baptista MS. An important step towards the comprehensive sun protection: Blue-light exposure inhibits DNA repair in reconstituted human skin and a broadband sunscreen avoids this inhibition. Photochem Photobiol. 2024;100(5):1527-1530. https://doi.org/10.1111/php.13979 9 . Douki T, Bacqueville D, Jacques C, et al. Blue light impairs the repair of UVB- -induced pyrimidine dimers in a human skin model. Photochem Photobiol. 2024;100(5):1359-1364. https://doi.org/10.1111/php.13921 10 . Boyer F, Delsol C, Ribet V, Lapalud P. Broad-spectrum sunscreens containing the TriAsorB™ filter: in vitro photoprotection and clinical evaluation of blue light-in- duced skin pigmentation. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2023;37(Suppl 6):12-21. https://doi.org/10.1111/jdv.19290 11 . Lyons AB, Trullas C, Kohli I, Hamzavi IH, Lim HW. Photoprotection bey- ond ultraviolet radiation: a review of tinted sunscreens. J Am Acad Dermatol. 2021;84(5):1393-1397. https://doi.org/10.1016/j.jaad.2020.04.079 12 . Gracia-Cazaña T, Aguilera J, Navarro-Bielsa A, et al. New trends on personalized sunscreens. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2024;40(3):e12967. https://doi.org/10.1111/phpp.12967 13 . Krutmann J, Passeron T, Gilaberte Y, et al. Photoprotection of the future: challen- ges and opportunities. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2020;34(3):447-454. https://doi.org/10.1111/jdv.16030 14 . de Troya-Martín M, Rodríguez-Martínez A, Rivas-Ruiz F, et al. Personali- zed photoprotection: expert consensus and recommendations from a Del- phi study among dermatologists. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2025;41(1):e70001. https://doi.org/10.1111/phpp.70001 15 . Gilaberte Y, Piquero-Casals J, Schalka S, et al. Exploring the impact of solar radia- tion on skin microbiome to develop improved photoprotection strategies. Photo- chem Photobiol. 2025;101(1):38-52. https://doi.org/10.1111/php.13962 16 . Alarcón-Guijo P, Garcés V, González A, et al. Bacterial cellulose as a UVB filter to protect the skin microbiota. Macromol Biosci. 2024;25(2): e2400269. https://doi.org/10.1002/mabi.202400269 17 . Jacques C, Jamin EL, Noustens A, et al. Multi-omics analysis to evaluate the ef- fects of solar exposure and a broad-spectrum SPF50+ sunscreen on mar- kers of skin barrier function in a skin ecosystem model. Photochem Photobiol. 2024;101(2):373-385. https://doi.org/10.1111/php.14001 18 . Grant GJ, Kohli I, Mohammad TF. A narrative review of the impact of ultraviolet radiation and sunscreen on the skin microbiome. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2024;40(1):e12943. https://doi.org/10.1111/phpp.12943 19 . D’Orazio J, Jarrett S, Amaro-Ortiz A, Scott T. UV radiation and the skin. Int J Mol Sci. 2013;14(6):12222-12248. https://doi.org/10.3390/ijms140612222 20 . Wang SQ, Lim HW. Current status of sunscreen regulation in the United States: 2021 update. J Am Acad Dermatol. 2021;85(2):579-583. https://doi.org/10.1016/j.jaad.2020.10.079 21 . Mahmoud BH, Hexsel CL, Hamzavi IH, Lim HW. Effects of visible light on the skin. Photochem Photobiol. 2008;84(2):450-462. https://doi.org/10.1111/j. 1751-1097.2007.00238.x 22 . Kohli I, Chaowattanapanit S, Mohammad TF, et al. Oral and topical photoprotec- tion. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2019;35(2):84-90. https://doi.org/10.1111/phpp.12451 23 . Katiyar SK. Skin photoprotection by green tea: antioxidant and immunomodula- tory effects. Arch Dermatol. 2000;136(8):989-994. https://doi.org/10.1001/archderm.136.8.989 24 . Surjushe A, Vasani R, Saple DG. Aloe vera: a short review. Indian J Dermatol. 2008;53(4):163-166. https://doi.org/10.4103/0019-5154.44785 25 . Oomah BD, Ladet S, Godfrey DV, Liang J, Girard B. Characteristics of raspberry (Rubus idaeus L.) seed oil. Food Chem. 2000;69(2):187-193. https://doi.org/10.1016/S0308-8146(99)00260-5 26 . Afaq F, Mukhtar H. Effects of green tea polyphenols on normal and cancer cells. Photochem Photobiol. 2005;81(1):38-45. https://doi.org/10.1562/2004-08-06-RA-264.1 27 . Hashim P, Sidek H, Helan MHM, Sabery A, et al. Triterpene composition and bioactivities of Centella asiatica. J Ethnopharmacol. 2011;138(2):555-563. https://doi.org/10.3390/molecules16021310 28 . Srivastava JK, Gupta S. Antiproliferative and apoptotic effects of chamomile extract in various human cancer cells. Mol Med Rep. 2011;3(6):895-901. https://doi.org/10.3892/mmr.2010.377 29 . Stahl W, Sies H. Bioactivity and protective effects of natural carotenoids. Am J Clin Nutr. 2006;83(2):281-287. https://doi.org/10.1093/ajcn/83.2.281 30 . Nichols JA, Katiyar SK. Skin photoprotection by natural polyphenols: anti-in- flammatory, antioxidant and DNA repair mechanisms. J Pharmacol Exp Ther. 2010;332(1):2-10. https://doi.org/10.1124/jpet.109.160697 31 . Badifu GIO, Akemokwe JN. Functional properties of African locust bean (Parkia biglobosa) seed oil. Int J Food Sci Nutr. 2005;56(3):217-224. 32 . Miranda JA, Cruz YFD, Girão ÍC, et al. Beyond traditional sunscreens: a review of li- posomal-based systems for photoprotection. Pharmaceutics. 2024;16(5):661. https://doi.org/10.3390/pharmaceutics16050661 33 . Cozzi AC, Perugini P, Gourion-Arsiquaud S. Comparative behavior between sunscreens based on free or encapsulated UV filters in term of skin penetration, retention and photo-stability. Eur J Pharm Sci. 2018;121:309-318. https://doi.org/10.1016/j.ejps.2018.06.001 34 . de Araújo MM, Schneid AC, Oliveira MS, et al. NLC-based sunscreen formulations with optimized proportion of encapsulated and free filters exhibit enhanced UVA and UVB photoprotection. Pharmaceutics. 2024;16(3):427. https://doi.org/10.3390/pharmaceutics16030427 35 . Benson HA. Assessment and clinical implications of absorption of sunscreens across skin. Am J Clin Dermatol. 2000;1(4):217-224. https://doi.org/10.2165/00128071-200001040-00003 otrzymano / received: 05.05.2025 | poprawiono / corrected: 11.05.2025 | zaakceptowano / accepted: 16.05.2025 3 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 25 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” WSpecjalistyczny krem kojąco-łagodzący przeznaczony do pielęgnacji skóry podrażnionej po ekspozycji na promieniowanie UV, opalaniu w solarium oraz po zabiegach tatuowania. Zawarte w nim składniki aktywne wspomagają regenerację skóry, neutralizują wolne rodniki, intensywnie nawilżają i natłuszczają. Przywracają skórze elastyczność, gładkość i uczucie komfortu. Krem łagodzi podrażnienia i objawy poparzeń słonecznych oraz termicznych, redukuje uczucie pieczenia i gorąca. Radiosun® zapobiega nadmiernemu łuszczeniu się naskórka i skutecznie pielęgnuje skórę. 607 696 440 grzegorz@aureapharma.eu www.aureapharma.eu RS/2/04/2025w3 / 2025 Kosmetologia Estetyczna 27 ARTYKUŁ EKSPERCKI E Grzegorz Demski dr farm., autor wykładów i artykułów z farmacji, poradnika o interakcjach leków, wieloletni nauczyciel w technikum farmaceutycznym Ekspozycja skóry na działanie promieniowania słonecznego wymaga odpowiedniego zabezpie- czenia preparatami ochronnymi. Najbardziej na- rażona na ekspozycję jest twarz. Ponadto, skóra w tym obszarze jest bardziej wrażliwa niż reszta ciała i tym samym bardziej podatna na wysusze- nie, przedwczesne starzenie się czy też uszkodze- nia spowodowane promieniowaniem UV. Uży- wanie preparatów z filtrem SPF nie tylko chroni ją przed tymi zagrożeniami, ale również zapobiega powstawaniu przebarwień oraz fotostarzeniu. NEGATYWNE SKUTKI PROMIENIOWANIA UV Do głównych chorób skóry, wynikających z nad- miernej ekspozycji na promieniowanie ultrafio- letowe, należą: • Wielopostaciowe osutki świetlne. Jest to najczęstsze schorzenie skóry spowodowa- ne działaniem promieniowania słonecznego (PLE, polymorphous light eruption). Objawia się zmianami rumieniowymi powstającymi do kilku godzin od ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Niekiedy mogą przypominać typo- we bąble pokrzywkowe. • Pokrzywka świetlna (solar urticaria) to ro- dzaj pokrzywki fizykalnej wywoływanej przez czynniki fizyczne. Pod wpływem nawet nie- wielkiej ekspozycji na promieniowanie UV na skórze pojawiają się charakterystyczne bąble i swędzący rumień. • Odczyny fototoksyczne. Uszkodzenie struktur komórkowych na drodze uwalniania wolnych rodników. • Odczyny fotoalergiczne (fotouczulenie) to reakcja immunologiczna skóry, czyli konse- kwencja połączenia ekspozycji na promienio- wanie UV oraz składników fotouczulających. • Rogowacenie słoneczne. Płaska lub lekko wy- pukła plama lub guzek na górnej warstwie skóry. W niektórych przypadkach twarda, bro- dawkowata powierzchnia. Występuje w róż- nych kolorach, np. różowym, czerwonym lub brązowym. • Rak podstawnokomórkowy skóry (BCC, car- cinoma basocellulare) – nowotwór miejscowo złośliwy, wywodzący się z komórek warstwy podstawnej naskórka, który rzadko stwarza zagrożenie dla życia. Przeważnie rośnie miej- scowo i inwazyjnie nacieka sąsiadujące tkanki, ale nie rozprzestrzenia się do odległych miejsc w organizmie. Do jego rozwoju predysponuje: jasna karnacja skóry, niebieskie oczy, rude lub blond włosy, starszy lub średni wiek. Jednym z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju raka podstawnokomórkowego jest długotrwa- łe narażenie na działanie promieniowania UV (zwłaszcza promieniowania słonecznego) w pierwszych dwóch dekadach życia. P romieniowanie ultrafioletowe jest szko- dliwe szczególnie dla skóry i oczu. Może prowadzić do uszkodzeń DNA, przyspieszać starzenie, a także zwiększać ryzyko zachoro- wania na nowotwory. Choć wiedza na temat działania promieniowania UV wydaje się na wystarczająco wysokim poziomie, a opale- nizna stała się passe, wciąż obserwujemy wzrost dermatoz oraz nowotworów skóry. Pielęgnacja skóry latem po ekspozycji na promieniowanie UV Next >