< Previous2 / 2022 Kosmetologia Estetyczna 38 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N obniżają odporność układu immunologicznego, zakłóca- ją procesy krzepliwości krwi, a także zwiększają prawdopo- dobieństwo rozwoju miażdżycy [1, 3, 4]. Oleje są nośnikami retinoidów (witamin A), kalcyferolu (witaminy D), tokofero- lu i tokotrienoli (witaminy E) oraz filochinonu (witaminy K 1). Warunkują ich rozpuszczanie i prawidłowe przyswajanie. Po- nadto jako źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłusz- czowych stabilizują błony komórkowe skóry, działają prze- ciwzapalnie oraz przeciwalergicznie. Oleje roślinne mogą być klasyfikowane jako aktywne nośniki substancji czynnych. Aplikowane na skórę działają w sposób uelastyczniający oraz tworzą warstwę okluzyjną ograniczającą przeznaskórkową utratę wody TEWL (transepidermal water loss) [4, 5]. Wymie- nione właściwości olejów roślinnych sprawiają, że są one ce- nionym surowcem kosmetycznym [4]. PODZIAŁ OLEJÓW ZE WZGLĘDU NA ZAWARTOŚĆ KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W 1929 roku sformułowano dla niezbędnych kwasów tłusz- czowych określenie Essential Fatty Acids (EPA), które jest wspólne dla związków lipidowych ważnych dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu człowieka. Kwasy tłusz- czowe (KT) można podzielić ze względu na obecność i liczbę wiązań między atomami węgla. Wyróżnia się kwasy: nasyco- ne, jednonienasycone oraz wielonienasycone [1, 3, 4]. Wśród kwasów nienasyconych znajdują się trójglicerydy kwasów omega-3, omega-6 i omega-9, których zawartość w olejach stanowi kluczowy parametr określający ich przydatność ko- smetyczną [1, 3, 4]. Nasycone kwasy tłuszczowe Kwasy tłuszczowe nasycone (NKT) w swojej cząsteczce nie zawierają wiązań podwójnych. Posiadają więcej niż 10 ato- mów węgla, są nielotne oraz nie rozpuszczają się w wodzie. Należą do nich: kwas palmitynowy (PA), mirystynowy (MA), arachidowy (ARA), stearynowy (SA), laurynowy (LAU). Kwas kaprylowy (KYL) i kaprynowy (KYN) są to krótsze kwasy tłusz- czowe (C8-C10) i występują tylko w postaci trójglicerydów [1]. Zestawienie najczęściej występujących NKT zawartych w ole- jach przestawia tabela 1. Nienasycone kwasy tłuszczowe Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) w czą- steczce zawierają wiązania podwójne. Przy określaniu poło- żenia wiązań podwójnych, zwraca się uwagę na ich dokład- ną lokalizację. Nazwa systematyczna KT zawiera numer ato- mu węgla, przy którym występuje wiązanie podwójne, licząc od grupy karboksylowej, jeśli jest ich kilka w związku, to w na- zwie wymienia się pozycje od najniższej do najwyższej umieszczając między nimi przecinek. Obecnie wyróż- nia się dwie główne klasy nienasyconych kwasów tłusz- czowych: jednonienasycone kwasy tłuszczowe ome- ga-9 (n-9 lub ω-9) oraz wielonienasycone omega-6 (n-6 lub ω-6) i omega-3 (n-3 lub ω-3). Omega-3 i ome- ga-6 zawierają w swej budowie co najmniej dwa wiąza- nia podwójne oraz minimum 18 atomów węgla w łań- cuchu alkilowym. Węgiel grupy -CH3 nazywany jest węglem omega, a wszystkie wiązania podwójne są od- dzielone co najmniej jedną grupą metylenową. W na- zwach systematycznych nienasyconych kwasów tłusz- czowych należy podać położenie wiązań podwójnych, liczone od węgla grupy karboksylowej. Dla przykładu kwas α-linolowy to inaczej kwas 9,12,15-oktadekatrie- nowy [1, 3]. W olejach roślinnych wyróż- nia się następujące nienasyco- ne kwasy tłuszczowe: omega-3: α-linolenowy (ALA), omega-6: li- nolowy (LA), γ-linolenowy (GLA), omega-9: oleinowy (OA), eikoze- nowy (EA), erukowy (EU) i inne: palmitooleinowy (POA). Zesta- wienie najczęściej występujących nienasyconych kwasów tłuszczo- wych przedstawia tabela 2. Tabela1 Przykładowe kwasy tłuszczowe Skrót Nazwa kwasu zwyczajowa Nazwa kwasu systematyczna Wzór półstrukturalny Symbol numeryczny KYLkaprylowyoktanowyCH 3(CH2)6COOH C8:0 KYNkaprynowydekanowyCH 3(CH2)8COOH C10:0 LAUlaurynowydodekanowyCH 3(CH2)10COOH C12:0 MAmirystynowytetradekanowyCH 3(CH2)12COOH C14:0 PApalmitynowyheksadekanowyCH 3(CH2)14COOH C16:0 SAstearynowyoktadekanowyCH 3(CH2)16COOH C18:0 ARAarachidonowyikozanowyCH 3(CH2)18COOH C20:0 Źródło:Opracowanie własne na podstawie [1] Tabela2 Przykładowe kwasy tłuszczowe Skrót Nazwa kwasu zwyczajowa Nazwa kwasu systematyczna Wzór ogólny Symbol numeryczny Rodzina OMEGA ALAα-linolenowykwas (Z,Z,Z)-9,12,15-oktadekatrienowyC 18H30O2 18:33 LAlinolowykwas (Z,Z)-9,12-oktadekadienowyC 18H32O2 18:26 GLAγ-linolenowykwas (Z,Z,Z)-6,9,12-oktadekatrienowyC 18H30O2 18:36 OAoleinowykwas (Z)-9-oktadekaenowyC 18H34O2 18:19 EUerukowykwas (Z)-13-dokozenowyC 22H42O2 22:19 POApalmitooleinowykwas (Z)-9-heksadekaenowyC 16H30O2 16:17 Źródło:Opracowanie własne na podstawie [1]2 / 2022 Kosmetologia Estetyczna 39 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N ZNACZENIE KWASÓW TŁUSZCZOWYCH W KOSMETOLOGII I DERMATOLOGII Spośród czterech rodzajów nienasyconych kwasów, swoiste biologiczne działanie wykazują głównie dwie rodziny: ome- ga-3, którą reprezentuje kwas alfalinolenowy (ALA) i ome- ga-6: kwas linolowy (LA) oraz γ-linolenowy (GLA). Organizm człowieka nie wykazuje zdolności syntezy LA, ALA, GLA. Sa- modzielna synteza NNKT przez organizm jest niemożliwa z powodu braku układów enzymatycznych zdolnych do wpro- wadzania wiązań podwójnych w pozycjach n-3 i n-6. Orga- nizm jednak wykazuje zdolności do ich przebudowy, dlatego też niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe powinny być dostarczane wraz z dietą na drodze suplementacji i/lub spo- żywania olejów roślinnych [6, 7, 10]. Stosowanie kwasów tłuszczowych na skórę zmniejsza stan zapalny i potencjał do wywołania reakcji alergicznych, ha- muje nadmierną odpowiedź immunologiczną, a także łago- dzi przebieg chorób o podłożu bakteryjnym [6]. Ponadto kwa- sy tłuszczowe (KT) mają właściwości przeciwzapalne oraz fo- toprotekcyjne porównywalne do działania β-karotenu [8]. Szczególnie ważne dla zachowania odpowiedniej kondycji skóry są wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT) ome- ga-6, których niedobór objawia się nieprawidłowym pro- cesem keratynizacji naskórka oraz zmniejszoną płynnością łoju. Zjawisko to może być przyczyną zamknięcia ujść gruczo- łów łojowych, powstania zaskórników, stanów zapalnych oraz przesuszenia i łuszczenia się skóry [3, 5, 9]. Stosowanie pre- paratów zawierających kwasy z szeregu n-3 i n-6, powodu- je poprawę nawilżenia, gęstości oraz elastyczności skóry [3]. Oleje które zawierają kwasy tłuszczowe, w szczególno- ści omega-6, przyspieszają regenerację lipidów w ciał- kach lamelarnych. Naruszenie bariery ochronnej skóry oraz zwiększenie transepidermalnej utraty wody prowadzi do wy- twarzania większej ilości lipidów w ciałkach lamelarnych warstwy ziarnistej skóry. Ciałka lamelarne odtwarzają się co- raz wolniej wraz z wiekiem [1]. Kwas linolowy jest głównym kwasem tłuszczowym polarnych grup lipidów jakimi są ce- ramidy obecne w warstwie rogowej naskórka. Niedobór LA prowadzi do uszkodzeń warstw lipidowych otaczających kor- neocyty, przez co zostaje zaburzona funkcja barierowa skóry [10]. W największych ilościach LA występuje w oleju słonecz- nikowym, sojowym oraz w oleju z kiełków pszenicy. Znaczą- co poprawia stan skóry suchej odbudowując barierę lipido- wą naskórka, chroniąc przed transepidermalną utratą wody oraz normalizując metabolizm skóry [1]. Kwas ten jest wyko- rzystywany do produkcji cementu międzykomórkowego skó- ry oraz odbudowy struktur błon komórkowych. LA jest skład- nikiem ceramidu I. Ma korzystne działanie w przypadku skó- ry odwodnionej i przesuszonej [11]. U osób z cerą trądzikową obserwuje się obniżoną zawar- tość kwasu linolowego (LA) w łoju, co skutkuje zablokowa- niem aparatu włosowo-łojowego oraz tworzeniem się za- skórników i zmian zapalnych. Stosowanie kwasu linolowego do cery tłustej i problematycznej poprawia pracę gruczołów łojowych, odblokowuje pory, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia ilości zaskórników [11]. LA jest również prekursorem GLA, który jest szybko i efek- tywnie przekształcany w kwas dihomo-γ-linolenowy (DGLA) [10]. GLA zmniejsza szorstkość skóry, równocześnie zwięk- szając jej elastyczność, jędrność i nawilżenie. W dużej ilości występuje w oleju z ogórecznika lekarskiego. GLA w swoim składzie zawiera 52-65% nienasyconych kwasów tłuszczo- wych omega-6: kwas α-linolenowy (34-40%), γ-linolenowy (18-25%) oraz omega-9: kwas oleinowy (13,5-18,5%). Ponad- to wykazano, że chorzy z egzemą suplementujący olej z ogó- recznika mogą ograniczyć konieczność stosowania kremów na bazie sterydów [10]. W skórze mogą występować niewy- starczające ilości GLA, dlatego zalecane jest suplementacja doustna tego kwasu. Zatem możliwe jest stosowanie kwa- su GLA zarówno zewnętrznie i wewnętrznie. Suplementa- cja GLA prowadzi do wzrostu stężenia tego kwasu w lipidach strukturalnych naskórka oraz wzrostu stężenia mediatorów przeciwzapalnych: prostaglandyn E1 (PGE1) i eikozanoidu: kwasu 15-hydroksykikosatetraenowego (15-HETE) w naskór- ku (bowiem GLA jest substratem do ich syntezy). Niedobór PGE1 i 15-HETE powoduję egzemę, łuszczycę i inne schorze- nia dermatologiczne. Badania przeprowadzone na modelu zwierzęcym wskazują, że uszkodzenia bariery skórnej i inne zmiany dermatologiczne spowodowane niedoborem kwa- sów tłuszczowych, mogą zostać odwrócone przez doustną suplementację olejów zawierających wysokie stężenie GLA. Dodatkowo aplikowany na skórę działa nie tylko odmładza- jąco, ale także jest skuteczny w przypadkach: zaczerwienie- nia, podrażnienia, swędzącej skóry, egzemy, wyprysku aler- gicznego, łojotokowego zapalenia skóry, trądziku oraz niektó- rych przypadkach łuszczycy. Regularne przyjmowanie olejów bogatych w GLA prowadzi do łagodzenia objawów przewle- kłych chorób zapalnych m.in. AZS [10]. Stosowany doustnie odbudowuje barierę lipidową stratum corneum wypełniając przestrzenie międzykomórkowe, co w konsekwencji ograni- cza przeznaskórkową utratę wody, TEWL, poprawia łączność keratynocytów oraz chroni skórę przed wnikaniem związków drażniących i potencjalnych alergenów [11]. OLEJE ROŚLINNE W PIELĘGNACJI SKÓRY TRĄDZIKOWEJ Oleje roślinne zalecane do pielęgnacji skóry ze skłonnością do powstawania zmian trądzikowych charakteryzują się prze- wagą wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym li- nolenowego, linolowego i γ-linolenowego oraz niską zawar- tością kwasów jednonienasyconych m.in.: oleinowego i eru- kowego. Przewaga nasyconych kwasów tłuszczowych, takich jak: sterarynowego, mirystynowego, palmitynowego, arachi- dowego i kaprylowego w oleju niesie ze sobą zwiększone ry- zyko komedogenności (powstania zaskórników, comedo – za- skórnik) [12]. Oleje niekomedogenne (tabela 3) najczęściej 2 / 2022 Kosmetologia Estetyczna 40 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N mają lekką konsystencję i zaliczane są do grupy tzw. olejów schnących. Po aplikacji oleje te łatwo się wchłaniają nie po- zostawiając tłustego i lepkiego filmu. Skóra po stosowaniu olejów wykazujących niski potencjał komedogenny nie prze- tłuszcza się w nadmiarze. Zaleca się nakładanie 2-3 kropli oleju na zwilżoną skórę przy użyciu hydrolatu roślinnego. Olej można połączyć również z kremem lub serum o żelowej kon- systencji [4, 13]. Tabela3 Oleje roślinne stosowane w kosmetyce wykazujące działanie niekomedogenne OlejSurowiec jojobanasiona Simmondsia chinensis z ogórecznikarośliny Borago officinalis lnianynasiona Linum usitatissinum z czarnej porzeczkipestki Ribes nigrum z czarnuszkinasiona Nigella sativa winogronowypestki Vitis vinifera z orzecha włoskiegoorzechy Juglans regia inca inchiorzechy Plukenetia volubilis arganowy owoce Argania spinosa Źródło:Opracowanie własne na podstawie [1, 2] Olej z czarnuszki (INCI: Nigella sativa (Black Seed) Seed Oil) Pozyskiwany jest z nasion Czarnuszki siewnej (Nigella sativa) poprzez tłoczenie na zimno. Czarnuszka siewna jest to rośli- na jednoroczna, która wywodzi się z rodziny jaskrowatych. Ma mocno rozgałęzione pędy i białe kwiaty oraz czarne nasiona. Występuję na terenie zachodniej Azji oraz północnej Afryki, jednak głównie na terenie Europy. Uprawiana jest wśród zbóż w południowej części Polski. W składzie chemicznym zawie- ra przede wszystkim kwasy tłuszczowe, tj. linolowy, oleino- wy i palmitynowy oraz alkaloidy, steroidy i flawonoidy. Nasio- na są również bogate w witaminy i sole mineralne [14]. Czar- nuszkę wykorzystywano jako przyprawę już w starożytności, dlatego jest ona nazywana „czarnym kminem”. Czarnusz- ka, ze względu na swój skład chemiczny, jest obecnie szero- ko wykorzystywana ze względu na działanie przeciwbakteryj- ne, przeciwutleniające, przeciwzapalne oraz przeciwbólowe [15]. Zawarte w jej składzie substancje biologicznie czynne, takie jak nigellon, tymochinon oraz karwakrol wykazują dzia- łanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne [16]. Olej z czarnuszki znajduje zastosowanie w leczeniu chorób alergicznych, neu- rodermatoz oraz grzybic [14]. Olej jojoba (INCI: Simmondsia chinensis Seed Oil) Uzyskiwany jest poprzez tłoczenie na zimno nasion Sim- mondsia chinensis (krzewu jojoba) [5, 17, 18]. Roślina ta wy- stępuje w Meksyku i USA. Olej w temperaturze poniżej 7°C może zastygać w formę wosku, przez to często określany jest jako płynny wosk [17]. Wykazuje wysoką stabilność termicz- ną (około 300°C) oraz odporność na jełczenie. Jego skład jest podobny do olbrotu [19]. W skład wchodzą palmitynian cety- lu, alkohole alifatyczne C20 i C22, fitosterole, witaminy A i F, skwalen. W kosmetyce stosowany jest jako dodatek do olej- ków, kremów, szamponów i odżywek nadając im właściwości plastyczne bądź będąc nośnikiem komponentów kosmetycz- nych. Ma właściwości odżywcze i zapobiega transepidermal- nej utracie wody z naskórka. Jest zaliczany do niepolarnych emolientów, szybko się wchłania bez pozostawienia tłustej warstwy [5, 18]. Olej jojoba łatwo przenika przez warstwę ro- gową, wykazuje duże powinowactwo do cementu międzyko- mórkowego, dzięki czemu odbudowuje jego strukturę. Dzia- ła zmiękczająco, uelastycznia i chroni zewnętrzną warstwę skóry przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycz- nych, takich jak słońce, wiatr, wahania temperatury. Jest po- lecany szczególnie do cery trądzikowej, ponieważ opóźnia procesy rogowacenia, przeciwdziała powstawaniu zaskórni- ków oraz reguluje wydzielanie łoju. Przyśpiesza regenerację skóry, nawilża, odżywia suche i zniszczone włosy [18]. Olej Inca Inchi (INCI: Plukenetia Volubilis (Sacha inchi) Seed Oil) Otrzymywany jest poprzez wytłaczanie na zimno orzechów rośliny Plukenetia volubilis nazywanej inaczej Sacha inchi Orzechy pochodzą z wieloletniej rośliny uprawianej od wie- ków przez rdzenną ludność Peru. W składzie oleju Inca inchi znajdują się nasycone kwasy tłuszczowe, takie jak palmityno- wy i stearynowy, kwasy nienasycone linoleinowy ω-3, linole- nowy ω-6, oleinowy ω -9, oraz unikatowy wakcenowy ω-7 [5]. Taki profil kwasów jest bardzo rzadko spotykany w innych ro- ślinach [20]. Ponadto zawiera witaminy A i E, przeciwutlenia- cze, aminokwasy, flawonoidy i lignany. Wśród głównych ko- rzyści płynących ze stosowania zewnętrznie na skórę oleju Inca inchi wymienia się zdolność do utrzymywania odpo- wiedniego stopnia nawilżenia skóry, dzięki czemu stosowany jest w schorzeniach skórnych, takich jak łuszczyca, czy inne przewlekłe podrażnienia i zapalenia skóry. Antyoksydacyj- ne witaminy A i E opóźniają proces starzenia się skóry. Olej Inca inchi działa regenerująco na skórę i włosy, ochronnie przed promieniowaniem UV oraz jest naturalnym emolien- tem, przywraca równowagę skórze trądzikowej, działa koją- co, a przy tym jest produktem lekkim oraz szybko wchłaniają- cym się. Stosowany do pielęgnacji skóry wrażliwej, atopowej, a także tłustej i trądzikowej [20]. Olej wiesiołkowy (INCI: Oenothera Biennis (Evening Primrose) Seed Oil) Otrzymywany jest głównie z nasion wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis L) metodą wytłaczania na zimno [17, 29]. Jest płynnym olejem należącym do olejów schnących. Jest źródłem NNKT, w swoim składzie zawiera głównie dwa nie- nasycone kwasy tłuszczowe: LA (ok. 76%) i GLA (ok. 9%), fi- tosterole, cynk, magnez, wapń i selen. Selen chroni komór- ki przed wolnymi rodnikami oraz wpływa na układ odporno-2 / 2022 Kosmetologia Estetyczna 41 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N ściowy. Fitosterole odpowiadają za regenerację i stymulację keratynocytów, zmiękczają i uelastyczniają skórę, a także działają przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo i przeciwbakte- ryjnie. Cynk wpływa na regulację i skład sebum, przyspiesza gojenie się ran oraz przywraca naturalne pH [21]. Przyjmowa- nie doustne oleju z wiesiołka zwiększa tolerancję na reakcje alergiczne, dlatego stosowany jest w egzemach ogólnie jak i miejscowo. Znajduje zastosowanie w pielęgnacji skóry ob- jętej trądzikiem, atopowym zapaleniem skóry i łuszczycą [5]. Ma zdolność kumulowania się w głębszych warstwach skóry. Łagodzi stany zapalne i podrażnienia skóry. Opóźnia proce- sy starzenia skóry, działa przeciwzmarszczkowo i wygładza- jąco [18]. Olej lniany (INCI: Linum usitatissimum (Linseed) Seed Oil) Siemię lniane (nasiona lnu) składa się w 40% z tłuszczu. Za- wiera nasycone kwasy tłuszczowe (10%), ale przede wszyst- kim nienasycone, takie jak ALA (58%), LA (15%), OA (17%) i wi- taminę E [18]. Obecność kwasu GLA w siemieniu lnianym po- woduje, że jest jednym z bogatszych roślinnych źródeł tego kwasu, w odniesieniu do innych jadalnych olejów, które za- wierają ok 2% kwasów omega-3. Nasiona lnu dzięki wysokiej zawartości tłuszczu są źródłem witamin z grupy B oraz wita- miny E. Siemię lniane zawiera około 3-8% minerałów, a za- warte w nim pierwiastki śladowe to między innymi: żelazo, selen, miedź, cynk mangan, wapń i magnez. W nasionach lnu występują również fitoestrogeny, zwane hormonami ro- ślinnymi o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwnowotworo- wym. Olej pozyskiwany jest w wyniku tłoczenia na zimno na- sion lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum) [22]. Należy do grupy olei schnących. Olej z lnu zwyczajnego obecnie znajdu- je zastosowanie w celach kulinarnych, kosmetycznych, a tak- że leczniczych. Wykazuje działanie regenerujące i hamu- je stany zapalne skóry, przez co może być stosowany m.in. w łuszczycy. Jest naturalnym przeciwutleniaczem skutecznie chroniąc komórki organizmu przed działaniem wolnych rod- ników. Zawarte w oleju lnianym flawonoidy opóźniają proces starzenia. Olej wykazuje działanie przeciwzapalne, normali- zuje prace gruczołów łojowych, a także odblokowuje ich uj- ścia. Łagodzi podrażnienia, poprawia kondycję i przyspie- sza regenerację skóry. Skutecznie sprawdza się przy suchych i spierzchniętych ustach, przez co często stanowi składnik pomadek i balsamów. Niezbędne nienasycone kwasy tłusz- czowe stanowią materiał budulcowy błon komórkowych, dla- tego olej jest wykorzystywany jako emolient celem stworze- nia bariery ograniczającej nadmierną przeznaskórkową utra- tę wody [23]. Olej arganowy (INCI: Argania spinosa Seed Oil) Zwany inaczej Ardjanem, otrzymywany z nasion arganii że- laznej (Argania spinosa) tzw. ciernistego drzewa arganowe- go występującego w Maroko [18, 19]. Należy do grupy olejów półschnących. Proces pozyskiwania oleju jest czasochłonny, a żeby uzyskać litr oleju potrzeba około 30 kilogramów na- sion. W składzie zawarte są: nienasycone kwasy tłuszczowe (80%) w tym 37% LA oraz sterole, tokoferole i polifenole [18, 19]. Glicerynowe estry oleju składem przypominają łój ludzki. Sterole (stigmasterol, spinasterol, schotenol) wykazują sze- rokie działanie przeciwdrobnoustrojowe, a tokoferole i poli- fenole wykazują działanie przeciwutleniające. Olej chroni na- skórek przed nadmierną utratą wody, łagodzi objawy trądzi- ku, alergii i poparzeń słonecznych [18]. Olej z ogórecznika lekarskiego (INCI: Borago officinalis seed Oil) Należy do grupy olejów schnących. Występuje w krajach śród- ziemnomorskich, uprawiany również w Polsce w celach prze- mysłowych. Składniki aktywne w oleju z nasion to głównie: GLA (18-25% – ponad dwa razy więcej niż w oleju z wiesioł- ka), LA i ALA, flawonoidy, witaminy w tym biotyna i witami- na E i C oraz selen [5]. Dzięki obecności GLA i LA przyśpiesza gojenie się ran i innych uszkodzeń skóry, w tym oparzeń ter- micznych i słonecznych, zmniejsza widoczność blizn, a także łagodzi rumień. Olej uelastycznia skórę oraz łagodzi obrzęki i stany zapalne. Łatwo wnika w głąb skóry, gdzie zostaje prze- kształcony w prostaglandyny, które wykazują działanie prze- ciwzapalnie i przeciwalergicznie [5, 18]. ZASTOSOWANIE INNYCH WYBRANYCH OLEJÓW ROŚLINNYCH Oleje roślinne, w których proporcja nasyconych kwasów tłuszczowych jest większa w stosunku do nienasyconych mają ciężką konsystencję i wchłaniają się dużo wolniej z po- wierzchni skóry niż oleje schnące (tworząc niejednokrotnie niewchłaniającą się powłokę). Z tego powodu nie są reko- mendowane w pielęgnacji skóry ze skłonnością do trądziku, ze względu na zaczopowanie ujść gruczołów łojowych (tabe- la 4) [13]. Oleje te natomiast ze względu na swoje właściwości natłuszczające, zmiękczające, wygładzające i ochronne, peł- nią rolę emolientów [1]. Tabela4 Oleje roślinne stosowane w kosmetyce wykazujące działanie komedogenne Olej Surowiec z pszenicykiełki Triticum vulgare palmowyowocnia Elais guineensis brzoskwiniowypestki Prunus persica sojowynasiona Glycine max morelowypestki Prunus Armeniaca migdałowynasiona Prunus amygdalarus z orzecha laskowegoorzechy Corylus avellana z oliwekowoce Oleaoleifera z kukurydzykiełki Zea mays kokosowymiąższ orzechów Cocus nucifera awokadonasiona Persea americana Źródło:Opracowanie własne na podstawie [1, 2]2 / 2022 Kosmetologia Estetyczna 42 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N Olej sojowy (INCI: Glycine soja (Soybean) Oil) Zawiera glicerydy kwasów: linolowego, linolenowego, ole- inowego i stearynowego oraz flawonoidy, lecytyny, steroliny, witaminy E i fitoestrogeny, takie jak genisteina i koenzym Q. Białka sojowe ulegają fermentacji przekształcając się w kola- gen roślinny. Witamina K zawarta w oleju sojowym łagodzi zaczerwienienia skóry, uszczelnia ściany naczyń krwiono- śnych oraz wspomaga regenerację skóry. Genisteina działa- nia ochronnie na keratynocyty zabezpieczając przed szkodli- wym działaniem wolnych rodników (które są odpowiedzial- ne za starzenie się organizmu na poziomie komórkowym) [2]. Posiadają także właściwości okluzyjne związane z wy- tworzeniem filmu na powierzchni skóry, który stanowi sku- teczną barierę przed szkodliwym oddziaływaniem czynni- ków zewnętrznych jak słońce, zimno, wiatr, nagłe zmiany temperatury [14]. Olej sojowy ma właściwości emoliencyjne [19]. Pomocny dla skóry suchej, szorstkiej i dojrzałej. Nada- je skórze elastyczność i hamuje procesy starzenia [18, 19, 22]. Olej sojowy jest stosowany w zabiegach natłuszczania skó- ry, a także do masażu. Z wytłoków, po odciśnięciu oleju otrzy- muje się lecytynę, preparaty białkowe i śluzowe, które rów- nież znajdują zastosowanie w kosmetologii [24]. Olej awokado (INCI: Persea gratissima (Avocado) Oil). Należy do innych olejów z grupy nieschnących. Dominu- ją w nim nasycone kwasy tłuszczowe PA i SA oraz mniejsze ilości nienasyconych LA i ALA. Wzmacnia naturalną barie- rę ochronną skóry, łagodzi podrażnienia, regeneruje i popra- wia elastyczność skóry [22]. Olej z awokado charakteryzuje się wysoką zawartością tokoferoli o właściwościach antyoksyda- cyjnych. W składzie znajduje się również skwalan o działaniu przeciwgrzybiczym, bakteriobójczym oraz zmiatającym wol- ne rodniki oraz fitoestrogeny: lecytyna i β-sitosterol o dzia- łaniu przeciwmiażdżycowym. Służy także jako naturalny filtr ochronny przeciwko promieniowaniu UVA i UVB. Olej z awo- kado znajduje zastosowanie w pielęgnacji skóry suchej, doj- rzałej oraz podrażnionej [25]. Olej kokosowy (INCI: Cocos nucifera (Coconut) Oil) O stałej konsystencji topnieje w temperaturze 23-26°C, jest ciężkim olejem, co sprawia, że większość skór nie toleruje go. Znajduje zastosowanie natomiast w pielęgnacji skóry suchej oraz jako preparat do demakijażu oczu i twarzy [2]. PODSUMOWANIE Podstawowym celem leczenia trądziku jest zlikwidowanie lub złagodzenie zmian obecnych na skórze oraz zapobie- ganie ich następstwom. W przypadku trądziku pospolitego o łagodnym przebiegu, zazwyczaj stosuje się preparaty ze- wnętrzne o działaniu miejscowym. Preparaty te mają działa- nie przeciwzapalne (kortykosteroidy), przeciwbakteryjne (an- tybiotyki) oraz przeciwłojotokowe (retinoidy) [26-29]. Tera- pie te niejednokrotnie obarczone są wystąpieniem skutków ubocznych w postaci przesuszenia skóry na skutek uszko- dzenia bariery hydrolipidowej, zwiększonej wrażliwości oraz łuszczenia się naskórka [30]. Zatem stosowanie olejów ro- ślinnych nie tylko przyczynia się do złagodzenia wymienio- nych działań niepożądanych ze strony skóry (powikłania za- stosowanej terapii), ale pomaga również w redukcji wykwitów skórnych towarzyszących trądzikowi pospolitemu takich jak zapalne krosty i niezapalne zaskórniki [30]. Szczególnie re- komendowane jest stosowanie olejów zawierających wysokie stężenie kwasów omega-6 (głównie kwasu linolowego), któ- re wchodząc w skład ceramidów międzykomórkowych na- skórka wykazują działanie odbudowujące fizjologiczną barie- rę ochronną skóry [11]. Zależność między spadkiem stężenia kwasu linolowego, a nasileniem objawów trądzikowych skła- nia do stwierdzenia, że włączenie olejów roślinnych do co- dziennej pielęgnacji skóry problematycznej może przynieść zakładane korzyści [3, 5, 9, 11]. Oleje przeznaczone dla skóry trądzikowej charakteryzują się wyższym stężeniem wielonie- nasyconych kwasów tłuszczowych (w tym linolenowego, li- nolowego i γ-linolenowego) jak kwasów nienasyconych oraz należą do grupy tzw. olejów schnących o niskim potencjale komedogennym [12]. Zalicza się do nich m.in: olej z czarnusz- ki, z ogórecznika lekarskiego, olej jojoba, olej inca inchi, z wie- siołka oraz olej arganowy. Ich zastosowanie może przynieść potencjalne korzyści terapeutyczne. LITERATURA / REFERENCES 1 . Zielińska A, Nowak I. Kwasy tłuszczowe w olejach roślinnych i ich zna- czenie w kosmetyce. Chemik. 2014;68(2):103-110. 2 . Walczak-Zeidler K, Felczak-Guzik A, Nowak I. Oleje roślinne stosowane jako surowce kosmetyczne – leksykon. Kostrzyn: Cursiva; 2013:21-146. 3 . Bojarowicz H, Woźniak B. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę. Probl Hig Epidemiol. 2008;84(9):471-475. 4 . Sionek A. Chemia kosmetyczna. Toruń: Wydawnictwo naukowe Uniwer- sytetu Mikołaja Kopernika; 2019:86-89. 5 . Molski M. Nowoczesna kosmetologia kosmetyki, zabiegi, suplementy. Warszawa: Wyd. PWN; 2014:50-70. 6 . Achremowicz K, Szary-Sworst K. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe czynnikiem poprawy stanu zdrowia człowieka. Żywność Nauka Techno- logia Jakość. 2005;3(44):23-35. 7 . Kolanowski W. Długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 – znaczenie zdrowotne w obniżaniu ryzyka chorób cywiliza- cyjnych. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna. 2007;40(3):229-237. 8 . Dawidziak J, Balcerkiewicz M. Dieta jako uzupełnienie leczenia trądzi- ku pospolitego (Acne vulgaris) Część II. Kwasy tłuszczowe, indeks glike- miczny, przetwory mleczne. Farmacja Współczesna. 2016;9:67-72. 9 . Kaźmierska A, Gawor E. Wpływ oleju z wiesiołka na skórę, ze szczegól- nym uwzględnieniem działania kwasu gamma-linolenowego (GLA). Kosmetologia Estetyczna. 2015;4(4):335-338. 10 . Białek M, Rutkowska J. Znaczenie kwasu γ-linolenowego w profilaktyce i terapii, Postepy Hig Med Dosw. 2015;69:892-904. 11 . Lesiak A, Ciążyńska M. Wpływ kwasu g-linolenowego oraz honokiolu na funkcje skóry, Forum Dermatologicum. 2017;3(4):152-156. 12 . Biegaj M. Trądzik pospolity i jego leczenie. Kosmetologia Estetyczna. 2017;6(2):155-158. 13 . Comedogenic and non-comedonic oils. https://illumineat.wordpress. com/2011/06/11/comedogenic-and-non-comedogenic-oils. Accessed 30.11.2020. 14 . Kaźmierczak A, Wcisło-Dziadecka D, Zmarzły N. Zdrowie z natury – czarnuszka siewna w produktach kosmetycznych i leczniczych. Post N Med. 2018;1A:61-64. https://doi.org/10.25121/PNM.2018.31.1A.612 / 2022 Kosmetologia Estetyczna 43 Artykuł ukazał się w „Aesthetic Cosmetology and Medicine” N 15 . Boskabady MH, Mohsenpoor N, Takaloo L. Antiasthmatic effect of Nigella sativa in airways of asthmatic patients. Phytomed. 2010;17(10): 707-713. 16 . Mańkowska D, Bylka W. Nigella sativa L. – związki czynne, aktywność biologiczna. Herba Polonica. 2009;55(1):110-125. 17 . Mrukot M. Kosmetologia receptariusz. Kraków: MWSZ; 2006:81-85. 18 . Marzec A. Chemia nowoczesnych kosmetyków. Substancje aktywne w preparatach i zabiegach kosmetycznych. Toruń: TNOiK Dom Organiza- tora; 2010:228-233. 19 . Sarbak Z, Jachymska-Sarbak B, Sarbak A. Chemia w kosmetyce i kosme- tologii. Wrocław: Wyd. MedPharm Polska; 2013:129-135. 20 . Koperwas-Wojtanowska L. Egzotyczny olej Inca Inchi. Świat przemysłu kosmetycznego. 2016;25:64-66. 21 . Śledziński P, Nowak A, Zeyland J, Słomski R. Rośliny – przegląd wybra- nych zagadnień, Kannabinoidy w medycynie – przegląd zagadnienia. Lu- blin: Wydawnictwo Naukowe TYGIEL; 2016:253-269. 22 . Molski M. Chemia piękna. Warszawa: Wyd. PWN; 2009:130-133. 23 . Bartkowski L. Nasiona lnu – naturalne źródło zdrowia i urody. Chemik. 2013;67(3):186-191. 24 . Marzec A. Chemia kosmetyków: surowce, półprodukty, preparatyka wyro- bów. Wydanie II. Toruń: TNOiK Dom Organizatora; 2009:43-47. 25 . Jędrzejko K, Kowalczyk B, Bacler B. Rośliny kosmetyczne. Katowice: ŚUM; 2007. 26 . Iwan-Ziętek I, Wesołowska J, Ziętek R, Marchlewicz M. Pielęgnacja skó- ry dotkniętej trądzikiem pospolitym. Pol J Cosmetol. 2015;18(3):176-183. 27 . Jarmuda S, Łabędzka-Gardy M, Żaba R. Trądzik pospolity w praktyce leka- rza rodzinnego. Family Medicine & Primary Care Review. 2010; 12:1113-1118. 28 . Dawidziak J, Balcerkiewicz M. Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego. Część II. Kwasy tłuszczowe, indeks glikemiczny, przetwory mleczne. Farmacja współczesna. 2016;9:67-72. 29 . Olejniczak I, Norbutt J. Trądzik zwyczajny – patogeneza i leczenie. Tera- pia. 2013;21:43-46. 30 . Kaźmierka A, Bolesławska I, Przysławski J. Wpływ retinoidów na skó- rę i zapobieganie ich skutkom ubocznym. Hygeia Public Health. 2019; 54(3):165-172. otrzymano / received: 16.08.2021 poprawiono / corrected: 02.09.2021 zaakceptowano / accepted: 17.09.2021Więcej informacji na stronie www.shar-pol.pl Wyłączny dystrybutor JetPeel PRO w Polsce: SHAR-POL JetPeel PRO nagrodzony: SHAR-POL_KE_JetPeel_05042022.indd 12022-04-06 14:09:392 / 2022 Kosmetologia Estetyczna 45 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA A SKÓRA „pocovidowa” w gabinecie Anna Pop biotechnolog medyczny, wykładowca, BDM branży beauty, pasjonatka oddziaływania technologii i preparatów kosmetycznych na tkanki, wyłączny dystrybutor na Polskę kilku marek kosmetycznych, współtwórca portalu szkoleniowego, autorka publikacji, członek PTCA SKÓRA COVIDOWA Podczas badań nad przebiegiem COVID-19 zwró- cono uwagę, że skóra chorego może wykazywać pewne specyficzne objawy. Reakcje skórne za- obserwowano zarówno w trakcie trwania choro- by, jak i na długo po wyzdrowieniu. Zauważono to głównie przy zakażeniu wariantem omikron i określono mianem tzw. skóry covidowej. Zmia- ny te w trakcie choroby są leczone przez leka- rza, jednak jeszcze długo po wyzdrowieniu skóra może wykazywać niestandardowe reakcje, a jej pielęgnacja czy regeneracja w gabinecie kosme- tycznym może nastręczać problemów. Problemy skórne dotyczą wszystkich osób chorujących na COVID-19, niezależnie od stopnia nasilenia ob- jawów w trakcie przechodzenia infekcji. Wyniki przeprowadzonej ankiety wśród 50 kobiet w wieku 35-45 lat, które przeszły COVID-19, wskazują, że: • Stan skóry zmienił się po chorobie. • Średnio nawet po 2 miesiącach od wyzdrowie- nia, dotychczas stosowana pielęgnacja była niewystarczająca. Ankietowane odczuwały niewystarczające nawilżenie, suchość, zwięk- szoną wiotkość, brak gęstości skóry, „ściągnię- cie” mimo stosowania tego samego kremu, który przed choroba był dla nich odpowiedni. • Ankietowane kobiety wskazywały również na swędzenie, zaczerwienienie, liszaje. • W wielu przypadkach odnotowano reakcje po- drażnienia skóry produktami, które dotych- czas nie wykazywały takiego działania. • Podjęte próby zabiegów profesjonalnych nie przyniosły w wielu przypadkach oczekiwa- nych efektów, a wręcz spowodowały skutki uboczne w postaci odbarwień, blizn czy po- drażnień, szczególnie jeśli wykonano je wcze- śniej niż dwa miesiące po chorobie, • Stan skóry poprawiał się samoistnie u części kobiet, które nie zmieniły pielęgnacji w porów- naniu z tą stosowaną przed chorobą, ale czas poprawy stanu skóry trwał nawet 8-12 miesię- cy. Wydaje się, że miało to związek ze stopniem nasilenia objawów samej choroby i stosowania w jej leczeniu preparatów farmakologicznych, jak antybiotyki i leki sterydowe. REAKCJE NA LEKI Leki sterydowe, stosowane w leczeniu przebiegu choroby COVID-19, powodują m.in.: ścieńczenie skóry i jej wzmożoną reakcję na niektóre skład- niki kosmetyczne oraz procedury zabiegowe. Kosmetolodzy, wiedząc o przebytej infekcji swo- ich klientów, zrezygnowali z takich zabiegów, COVID-19 to stosunkowo nowa jednostka chorobowa, która nie jest jeszcze do końca poznana. Nie można zdefiniować jej jednym, konkretnym zestawem objawów, typowym dla wszystkich zarażonych osób. I dotyczy to zarówno przebiegu samej choroby, jak i różnorodności symptomów, jakimi się objawia. Fot. 1, 2 Reakcja skóry jednej z ankietowanych osób na produkty kosmetyczne używane wcześniej – ten sam produkt wywołał reakcję uczuleniową Źródło: Archiwum własne autora2 / 2022 Kosmetologia Estetyczna 46 ARTYKUŁ KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA A jak: peelingi z wykorzystaniem mocniejszych kwasów, mi- krodermabrazji oraz zabiegów hi-tech, mających na celu stymulację i regenerację skóry w normalnych warunkach. Antybiotyki, stosowane w leczeniu powikłań COVID-19 lub podawane jeszcze w trakcie trwania choroby, wyłączały z oczywistych względów możliwość stosowania laserów czy IPL w pierwszym etapie po wyzdrowieniu. Zastoso- wane w 1-miesięcznym i 3-miesięcznym odstępie dawa- ły natomiast w kilku przypadkach zbyt silne podrażnie- nie skóry i odbarwienia. Co ciekawe, bardzo dobre efekty w niektórych przypadkach uzyskano terapią światłem LED, ale dopiero w późniejszych etapach (około 2-3 miesięcy po chorobie). Zaobserwowano, że po wykonaniu tych samych zabiegów u osób, które przed chorobą miały wykonany pierwszy zabieg z serii, np. radiofrekwencji mikroigłowej z szybką rekonwalescencją, bardzo dobrym efektem i bez komplikacji pozabiegowych, po przebytej chorobie reakcja ich skóry była zupełnie inna. Szczególnym zaskoczeniem okazało się pojawienie się blizn po nakłuciach, odbarwień, reakcji podrażnieniowych i zaczerwienień. Nie można jed- noznacznie stwierdzić, że przebycie choroby jest przeciw- wskazaniem do każdego zabiegu, niemniej jednak wskaza- ne jest zachowanie ostrożności. Takie reakcje skórne mogą świadczyć o zaburzeniach w funkcjonowaniu mechani- zmów regeneracyjnych skóry, być może także zaburzeń o podłożu immunologicznym i metabolicznym. Porównu- jąc odpowiedzi ankietowanych osób, które miały wykona- ne różne zabiegi (od peelingów kwasowych, poprzez zabieg pielęgnacyjny z zakresu tzw. białej kosmetyki, po hi-tech), można stwierdzić, że skóra w 80% reagowała w odmienny sposób niż wcześniej na zastosowane produkty i zabiegi. REKONWALESCENCJA POCOVIDOWA Jedno z pytań w ankiecie dotyczyło odżywiania i ilości wy- pijanej wody. Osoby z ciężkim i bardzo ciężkim przebiegiem choroby miały kilka wspólnych odpowiedzi – dłuższy czas przebywania w zamkniętych pomieszczeniach, picie więk- szych niż zwykle ilości wody, zmniejszony apetyt (szczegól- nie przy utracie zmysłu smaku i węchu). Z kolei po wyzdro- wieniu wykazywały wzmożony apetyt na warzywa, owoce, soki, koktajle i smoothie. Osoby, które wprowadziły do swo- jej diety więcej zielonych warzyw i owoców, lepiej ocenia- ły swój wygląd i samopoczucie. Kosmetolodzy, zapytani o zmiany w reakcjach skórnych swoich klientów, potwier- dzili, że im cięższy był przebieg ich choroby, tym ostroż- niej należało podejść do kontynuacji rozpoczętych przed chorobą zabiegów. Sprawdzała się pielęgnacja skupiona przede wszystkim na wzmocnieniu warstwy hydrolipido- wej, nawilżaniu, dotlenianiu i odżywianiu skóry. Zabiegi z wykorzystaniem preparatów o mniejszej ilości składni- ków i stopniowe wprowadzanie tych o bardziej bogatych składach: witaminowe, kolagenowe, odżywcze, z kwasami omega-3 i omega-6, kawiorem, kwasem hialuronowym. Dopiero w dalszym etapie, czyli średnio po 2-3 miesiącach od wyzdrowienia, bardzo dobre rezultaty uzyskano, wpro- wadzając zabiegi z wykorzystaniem osocza bogatopłytko- wego, preparatów z kwasem laktobionowym czy mezote- rapii oraz terapii LED. W 5.-6. miesiącu po wyzdrowieniu dobre rezultaty bez efektów niepożądanych przynosiły zabiegi stymulujące, poprawiające gęstość skóry i jej ela- styczność z zakresu hi-tech. STAN SKÓRY PO COVIDZIE Wskazane w badaniu stanu skóry po chorobie, a także od- mienne reakcje na stosowane preparaty i zabiegi, sugerują nie tylko zaburzenie stanu płaszcza hydrolipidowego skóry, ale również zaburzenia w funkcjonowaniu układu odpor- nościowego, spowolnione procesy regeneracyjne, nadre- aktywność, reakcje nietolerancji, nadwrażliwości, czasem przypominające stany aktywnej choroby AZS (atopowe zapalenie skóry). Dłuższy okres między wprowadzanymi etapami pielęgnacyjnymi, a także zastosowanie zabiegów, które w pierwszej kolejności nawilżają i natłuszczają skórę, a dopiero w kolejnym etapie odżywiają, by na końcu sty- mulować, wydają się słusznym podejściem w przypadku osób, które przeszły chorobę ciężko i były leczone lekami sterydowymi i/lub antybiotykami. Sugeruje to także ko- nieczność holistycznego podejścia do rekonwalescencji pocovidowej. PODSUMOWANIE Z pewnością konieczne jest wykonanie dalszych dokład- nych badań przyczyn tak odmiennych reakcji skóry, nie- mniej wnioski zaobserwowane przez ankietowane osoby (zarówno ozdrowieńców, jak i kosmetologów) wskazują na rozregulowanie funkcjonowania w zakresie odporności, procesów metabolicznych oraz regeneracyjnych, a także utrzymywanie się tych zmian przez kilka miesięcy po wy- zdrowieniu. 2 / 2022 Kosmetologia Estetyczna 47 PREZENTACJA KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA P Linia Puraline detox to rewolucyjne odkrycie, przynoszące ukojenie dla klientów dojrzałych, których skóra utraciła swój naturalny ekosys- tem w wyniku działania szkodliwych czynników, takich jak: stres, zanieczyszczenie powietrza, nieodpowiednia pielęgnacja, zaburzenia hormo- nalne. Puraline detox to pierwsza kosmetyczna terapia celowana dla skóry problematycznej, wykorzystująca nagrodzone Noblem proteaso- my! Nasze unikatowe receptury, oparte na spe- cjalnych nośnikach – patent Isabelle Lancray, samodzielnie namierzają problem i precyzyjnie trafiają w cel, a sukcesywne uwalnianie przeno- szonych przez nie skoncentrowanych składni- ków gwarantuje szybkie i dogłębne działanie. Proteasomy są dużymi wielkocząsteczkowy- mi kompleksami enzymatycznymi utworzonymi z białek, których głównym zadaniem jest spraw- na proteolityczna degradacja niefunkcjonalnych, nieprawidłowo zbudowanych lub uszkodzonych białek komórkowych. Niszczenie zbędnych białek przez proteasomy stanowi istotny wewnątrzko- mórkowy system kontroli, który zapobiega nagro- madzaniu się nieprawidłowych i toksycznych bia- łek w komórce. Dzięki tym strukturom niszczone są białka o niewłaściwej budowie oraz wadliwe, powstające na skutek mutacji w genach. Głęboka skuteczność linii osiągnięta została dzięki połą- czeniu starannie wyselekcjonowanych składni- ków aktywnych. Linia zawiera aktywny Cytobiol Irys® na bazie ekstraktu z Irysa, witaminę A i sole cynku, które przeciwdziałają niedoskonałościom. Naturalna detoksykacja z „oleoeuropeiną”, eks- traktem z liści drzewa oliwnego aktywuje prote- asomy – naturalny system recyklingu komórek skóry. Naturalna ochrona zapewniona została dzięki ekstraktowi z chińskiego daktyla Jujube, który wzmacnia system obrony antyoksydacyjnej, zapobiegając powstawaniu utlenionych białek, działając przeciwzapalnie i łagodząco. Innowa- cyjne receptury zabiegów oraz produktów, opra- cowane z wykorzystaniem najnowszej wiedzy i zaawansowanych technologii, sprawiają, że pro- dukty Isabelle Lancray wyznaczają nowe stan- dardy skuteczności kosmetyków. Puraline detox jest zapowiedzią niezwykłego połączenia głębo- kiej penetracji na poziomie komórkowym i ultra- aktywnych substancji czynnych. To propozycja zwłaszcza dla tych osób, które oczekują skutecz- nego i bezinwazyjnego rozwiązania problemów skórnych. Do dyspozycji oferujemy profesjonalną kurację zabiegową ILSA PRO DETOX oraz cztery wzajemnie uzupełniające się produkty do pielę- gnacji domowej, które optymalizują pozabiegowe efekty lecznicze terapii. Ponad 7 miliardów toksyn bombarduje codziennie naszą skórę, gromadząc się w komórkach, doprowadzając do zmęczenia naturalnych funkcji i spowolnienia procesów komórkowych. Bez tych toksyn wiele procesów byłoby bardziej aktywnych, a nasz komórkowy bilans metaboliczny nienaruszony. Naukowcy marki Isabelle Lancray Paris jako pierwsi sięgnęli po przełomowe odkrycie świata medycznego nagrodzone Noblem i wykorzystując najnowszą wiedzę, opracowali kompleks, optymalnie pielęgnujący skórę zanieczyszczoną bez względu na wiek oraz stopień zaawansowania problemu dermatologicznego. PURALINE DETOX KOMÓRKOWY RECYKLING SKÓRY! Isabelle Lancray Paris ul. Rajska 69 54-028 Wrocław +48 71 788 96 94-95 +48 603 634 468 Marzena Subocz trenerka marki Isabelle Lancray ParisNext >