Basic HTML Version
99
Kosmetologia Estetyczna / 2 / 2012 / vol. 1
posługujemy się np. określeniem depilacja w odniesieniu
do całego szeregu metod i środków, których podstawową
funkcją jest usuwanie włosów. Ponieważ etymologia wy-
raźnie wskazuje na funkcję, a jako objaśnienie podane zo-
stało jedynie
medicamentum
(awięc pojęcie bardzo szerokie
w starożytności), skłaniać by się należało do uznania tego
drugiego wariantu za bardziej prawdopodobny. Zakładając
więc, że
tentipellium
służyło określeniu różnych środków,
a może nawet i metod dających efekt naciągnięcia skóry,
spośród wielu współcześnie stosowanych zabiegów i pre-
paratów o działaniu napinającym najbardziej temu pojęciu
odpowiadałoby dzisiejsze pojęcie liftingu oraz zabiegów
i preparatów o działaniu liftującym – zwiększającym na-
pięcie skóry. Lifting – zabieg z zakresu chirurgii estetycz-
nej polega na operacyjnym usunięciu nadmiaru skóry, co
pozwala na likwidację zmarszczek oraz fałdów [17]. Jednak
mimo zaawansowanego stanu chirurgii w czasach sta-
rożytnych nie znajduje się w źródłach potwierdzenia na
wykonywanie takich zabiegów w celu usuwania zmarsz-
czek. Inaczej w przypadku liftu. Lift jest zabiegiem ko-
smetycznym, podczas którego uzyskuje się efekt wygła-
dzenia, wskutek stosowania substancji aktywnych silnie
napinających skórę. Najczęściej podstawowym elementem
zabiegów liftujących są odpowiednio skomponowane ma-
ski i kremy, których działanie opiera się na silnym stymu-
lowaniu mięśni oraz wywoływaniu przekrwienia skóry
(
hyperaemii
). To z kolei powoduje działanie podobne do
masażu, zwiększa przezskórną absorpcję składników ak-
tywnych, ostatecznie dając efekt wygładzonej, dobrze na-
piętej skóry, na której zmarszczki stają się mniej widoczne.
Podstawą preparatów o działaniu liftującym są najczę-
ściej otrzymywane z surowców roślinnych i zwierzęcych
substancje pochodzenia białkowego: aminokwasy, białka,
enzymy. Przykładów takich substancji jest wiele. Zaliczyć
tutaj można m.in. kolagen i elastynę, serumalbuminę by-
dlęcą BSA (
Bovine Serum Albumin
) pochodzącą z surowicy
cieląt (choć obecnie jej znaczenie w kosmetyce i kosmeto-
logii jest coraz mniejsze), fibroinę – podstawowe białko
jedwabiu oraz proteiny mleczne [18]. Dużym zaintereso-
waniem współczesnych producentów kosmetyków o dzia-
łaniu liftującym cieszą się również proteiny pozyskiwane
z ziaren zbóż (m.in. pszenicy), roślin strączkowych, aloesu.
Wzmianki o tych lub podobnych surowcach spotykamym.in.
u Owidiusza i u Pliniusza Starszego. W wersie 65.
De medi-
camina faciei femineae
znajdujemy zalecenie, by do jednego
z preparatów kosmetycznych dodać
semine tusco
, a więc po-
pularny w starożytności gatunek pszenicy [19]. W
Naturalis
Historiae
znajdujemy informacje o przeciwzmarszczkowym
działaniumleka, o kosmetyczno-medycznym zastosowaniu
klejuwyrabianego z genitaliów cieląt, stosowaniu białek jaja
(które i dziś przez niektóre kobiety nakładane są na twarz
w celu napięcia skóry), czy o wspomnianym już wyżej
ich-
thyocollam
, który Pliniusz sam zaliczył do
tetanothrum
[14].
Można zatem przyjąć, że surowce o działaniu liftującym
znane były już przed wiekami i mogły być stosowane wła-
śnie jako środki usuwające zmarszczki poprzez napięcie
skóry, a więc jako
tentipellium
. Hipoteza ta, za którą opo-
wiadają się autorzy niniejszego artykułu, zgodna jest nie
tylko z etymologią słowa, ale również z pozostawionymi
testymoniami. Preparaty i surowce o działaniu liftującym
mieszczą się w pojęciu
medicamentum
, służą do wygładza-
nia skóry poprzez zwiększanie jej napięcia, ponadto na-
wet współcześnie często stosowane są w formach masek
o ciągnącej, kleistej konsystencji, co pasowałoby do obrazu
antycznych kucharzy, których ręce oblepione mogły być
czymś przypominającym właśnie taką klejącą maseczkę.
Jednak w związku z tym, że źródła dotyczące
tentipel-
lium
są nieliczne i zostawiają miejsce na stawianie kolej-
nych hipotez, rozwiązanie „zagadki” dotyczącej działania
przeciwzmarszczkowego
tentipellium
może nadal stano-
wić wyzwanie nie tylko dla historyków, ale również leka-
rzy, biologów oraz kosmetologów.
Literatura
1.
F. Bobrowski:
Słownik łacińsko-polski
, edycja druga, 2, L-Z, wydanie
Adama Zawadzkiego, Wilno 1844.
2.
M. Plezia (red.):
Słownik łacińsko-polski
, 5, (S-Z), PWN, Warszawa 1979.
3.
J.M. Gesner:
Novus Linguae et Eruditionis Romanae Thesaurus
, 4, Im-
pensis Casp. Fritschii Viduae et Bernh. Chr. Breitkopfii, Lipsiae 1749, 753.
4.
R. James (traduit):
Dictionnaire universel de médecine, de chirurgie, de chy-
mie, de botanique, d’anatomie, de pharmacie, d’histoire naturelle
, 6, 1748, 170.
5.
E. Beer (ed.):
Neuestes Fremdwörterbuch zur Verteutschung und Er-
klärung aller in Sprache und Schrift vorkommenden nicht teutschen
Wörter, Redensarten, Kunstausdrücke und Abkürzungen: mit bestän-
diger Angabe ihrer Betonung, Aussprache und Abstammung, so wie des
Geshclechts der Hauptwörter
, 2, 1838, 446.
6.
Titinius:
Ex incertis fabulis
[w:] O. Ribbeck (ed.):
Comicorum Roma-
norum Fragmenta (CRF)
, Vol. 2 of
Scaenicae Romanorum poesis frag-
menta
, Lipsiae 1898.
7.
Afranius:
Promus
[w:] O. Ribbeck (ed.):
Comicorum Romanorum Fragmen-
ta (CRF)
, Vol. 2 of
Scaenicae Romanorum poesis fragmenta
, Lipsiae 1898.
8.
A. Daviault:
Comoedia togata. Fragments
, Les Belles Lettres, Paris 1981.
9.
L. Stankiewicz:
Komedia Lucjusza Afraniusza i jej związki z innymi
odmianami komedii
, Acta Universitatis Wratislaviensis no 2030, Clas-
sica Wratislaviensia XXI, wyd. UWr, Wrocław 1999, 122.
10.
A. Daviault:
Quelques problèmes de traduction de textes de théâtre la-
tin
, TTR : traduction, terminologie, rédaction, 3(1), 1990, 49-61.
11.
Festus:
De Significatione Verborum
[w:] F. Lindemannus (ed.):
Pauli
Diaconi Excerpta et Sex. Pompeii Festi Fragmenta Contines
, Vol. 2 of
Corpus Grammaticorum Latinorum Veterum
, Teubneri, Lipsiae 1832.
12.
S. Stewart:
Cosmetics & perfumes in the Roman world
, wyd. Tempus,
Gloucestershire 2007, 110.
13.
P. Diaconi:
Excerpta De Significatione Verborum
, XVIII [w:] F. Lindeman-
nus (ed.):
Pauli Diaconi Excerpta et Sex. Pompeii Festi Fragmenta Contines
,
vol. 2 of
Corpus Grammaticorum Latinorum Veterum
, Lipsiae 1832, 155.
14.
C. Plinius Secundus:
Historia Naturalis
, ex recensione I. Harduini,
Pomba, Augustae Taurinorum 28, 1832.
15.
Z. Szewczuk, M. Biernat:
Peptydy w kosmetologii
, Postępy Kosmeto-
logii, 3, 2012, 25-29.
16.
D.C. Hillman:
Representations of pharmacy in Roman literature from Cato
to Ovid
, University of Wisconsin-Madison, Madison 2004, 168 (microfilm).
17.
D. Nowicka:
Dermatologia. Podręcznik dla studentów kosmetologii
,
wyd. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2007, 124.
18.
M.-C. Martini:
Kosmetologia i farmakologia skóry
, PZWL, Warszawa
2007, 99-100.
19.
Ovidius:
De Medicamina faciei femineae
[w:] Publii Ovidii Nasonis,
Artis Amatoriae libri tres, Remediorum amoris Liber, Medicaminum
faciei fragmentum
, berichtigt, überzetzt und erklärt H. Lindemann,
Leipzig, Verlag von W. Engelmann, 1861, 313-321.
20.
Konferencja
Nowe materiały i Nowe metody wKosmetologii
, 22-23. 10. 2011,
http://www.nwsm.pl/?page_id=67