2 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
218
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
ZDROWIE
Dodatkowo światło laserowe z zakresu 400–1400 nm wy-
korzystywane w laserach Nd:YAG służących do depilacji,
usuwania tatuaży i naczynek; przechodzi przez soczewkę
i skupia się na siatkówce, mogąc doprowadzić do jej nieodwra-
calnego uszkodzenia [17].
Terapie urządeniami IPL (
Intense Pulsed Light
) wykorzysty-
wane między innymi do usuwania przebarwień, starczych
piegów i zmarszczek, a także nadmiernego owłosienia emitują
fale świetlne w zakresie 400–1200 nm.
Biorąc pod uwagę to, że człowiekwidzi wzakresie 400–700 nm,
część z fal znajduje się poza zakresem widzenia ludzkiego oka.
Z tego też względu bezwarunkowe odruchy jak mruganie, czy
odwracanie głowy nie występują.
Należy podkreślić, że zabiegi z zakresu medycyny estetycz-
nej wykorzystujące lasery i IPL są bezpieczne dla pacjenta, jak
i dla osoby je wykonującej, jeżeli zachowane są podstawowe
zasady bezpieczeństwa, a obsługująca osoba posiada odpo-
wiednie przeszkolenie.
Soczewka jest wrażliwa na działanie promieniowania jonizu-
jącego, zarówno podczas jednorazowego silnego naświetlenia
oraz po przewlekłym napromieniowaniu. Dla osób zatrudnio-
nych na stanowiskach, na których występuje narażenie na
promieniowanie jonizujące, dawka graniczna, wyrażona jako
dawka skuteczna (efektywna) w ciągu roku kalendarzowego
dla soczewek oczu została określona na poziomie 150 mSv dla
pracowników, 50mSv dla praktykantów i studentów (uczniów)
w wieku od 16 do 18 lat (Rozp. R. M. z dnia 18 stycznia 2005 r.
w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego,
Dz. U. z dnia 3 lutego 2005 r.) [18].
W badaniach przeprowadzanych w Skandynawii wykaza-
no zależność między występowaniem zaćmy a pracą w nara-
żeniu na promieniowanie jonizujące u pracowników służby
zdrowia. Autorzy zaznaczyli, że większe narażenie na pro-
mieniowanie występuje u pracowników związanych z wyko-
nywaniem czynności w dziedzinach takich jak kardiologia czy
radiologia interwencyjna [19].
Innym istotnym przykładem zaćmy pourazowej związanej
z promieniowaniem jonizującym może być radioterapia i jej
skutki występujące po napromienianiu gałki ocznej u osób
z chorobami nowotworowymi.
Zmętnienie soczewki wynika w szczególności z uszkodze-
nia nabłonka torebki soczewki w okolicy równika. Komórki
aktywne mitotycznie, wrażliwe na promieniowanie, znajdują
się na obwodzie soczewki, dlatego napromieniowanie tej oko-
licy powoduje powstanie zaćmy, podczas gdy napromienio-
wanie centralnej części soczewki takich zmian nie powoduje.
Zmętnienia soczewki pojawiają się najczęściej po dwóch latach
leczenia, a pięćdziesięcioprocentowe prawdopodobieństwo za-
ćmy występuje przy dawce 15 Gy [20, 21].
W medycynie estetycznej w zabiegach radiofrekwencji wy-
korzystywane jest z kolei niejonizujące promieniowanie ra-
diowe. Ze wzgledu na fakt, iz fale radiowe moga przyspieszyc
powstawanie zacmy, a zabieg czesto ma za zadanie poprawe
jakosci skóry okolicy powiek, kazdy pacjent bezwglednie po-
winien posiadac nakładki zabezpieczajace (fot. 5) [22, 23].
PORAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM
Do zaćmy urazowej zalicza się także zmętnienia powstałe po po-
rażeniu prądem elektrycznym lub piorunem. Soczewka u młod-
szych pacjentów jest bardziej podatna na uszkodzenia prądem
niż soczewka u osób wwieku podeszłym. Zmętnienia soczewki
mogą występować w postaci utajonej, a następnie ulegać gwał-
townej progresji. Porażenia w przebiegu których rozwija się za-
ćma związane są z kontaktem łuku elektrycznego w obszarze
głowy lub szyi, a ilość i szybkość zmian w soczewce wydają się
nie mieć związku z natężeniem prądu. Charakterystyczne linij-
ne zmętnienia tworzą się w korze przedniej soczewki i mogą
układać się w kształt gwiazdy (fot. 6).
Należy zaznaczyć, że oparzenia elektryczne o wysokim
napięciu mogą powodować inne poważne w skutkach uszko-
dzenia struktur oka, takie jak zmętnienie rogówki, zaburzenia
akomodacji, powstanie obrzęku i otworu w siatkówce, zabu-
rzenie funkcji fotoreceptorów, odwarstwienie siatkówki czy
neuropatię nerwu wzrokowego.
Zmiany lokalizujące się w samej soczewce dają dobre roko-
wania przy operacji metodą fakoemulsyfikacji z wszczepem
soczewki zwijalnej wewnątrzgałkowej, w przeciwieństwie do
zmian zlokalizowanych w siatkówce i nerwie wzrokowym,
w przypadku których rokowanie jest niepewne [24, 25].
W przypadku uszkodzenia chemicznego do rozwoju zaćmy
dochodzi częściej po oparzeniu zasadami niż kwasami. W pato-
fizjologii początkowo dochodzi do martwicy nabłonka spojówki
oraz rogówki, utraty komórek macierzystych rąbka, głębokiej pe-
netracji rogówki przez substancję chemiczną, a w końcu do prze-
dostania się substancji do przedniej komory oka z uszkodzeniem
tęczówki i soczewki. Zmiany w soczewce lokalizują się przeważ-
nie w korze, progresja jest szybka, a uszkodzenia znaczne. Usu-
nięcie zaćmy jest w tym przypadku jednym z etapów bardziej
skomplikowanych procedur terapeutycznych jak przeszczep ko-
mórek macierzystych rąbka czy keratoplastyka [7].
LECZENIE
W ostatnich latach nastąpił znaczny progres w leczeniu chi-
rurgicznym zarówno zaćmy jak i powikłań szklistkowo-siat-
kówkowych i rogówkowych. Witrektomia, keratoplastyka
oraz implantacje soczewek wewnątrzgałkowych przynoszą
coraz lepsze rezultaty, nadzór nad pracownikami pozwala
uniknąć części wypadków, a regularne badania okresowe po-
zwalają na szybkie i skuteczne wdrożenie leczenia.
Należy jednak podkreślić, że najcięższe przypadki urazów
w okulistyce niosą ze sobą możliwości uszkodzenia innych
struktur poza soczewką takich jak powieki, rogówka oraz
tęczówka, a oprócz efektu funkcjonalnego zabiegu należy
uwzględniać aspekt wizualny.
