2 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
158
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
PODOLOGIA
Badanie mykologiczne jest obowiązkowe, aby potwierdzić
kliniczne rozpoznanie grzybicy paznokci, gdyż identyfikacja
grzyba, wywołującego schorzenie, umożliwia zastosowanie
odpowiedniej terapii. Ważne również, aby w przypadkach
paznokci dystroficznych, pourazowych bądź łuszczycowych
wykluczyć grzybicę podpaznokciową. Przed planowanym ba-
daniem mykologicznym nie należy stosować żadnych leków
miejscowych i doustnych o działaniu przeciwgrzybiczym oraz
glikokortykosteroidów. Nie należy również obcinać paznokci,
usuwać masy rogowej spod paznokci, wykonywać manicure’u
bądź pedicure’u, malować paznokci lakierem oraz aplikować
lakieru światłoutwardzalnego. Zarówno leki, jak i mechanicz-
ne usunięcie paznokcia zmienionego chorobowo mogą dopro-
wadzić do fałszywie negatywnego wyniku, pozornie wyklu-
czającego grzybicę, i wdrożenia lub kontynuacji niewłaściwej
terapii. Aby wynik badania był wiarygodny, musi zostać za-
chowany odpowiedni czas po odstawieniu leków przeciwgrzy-
biczych: minimum dwa tygodnie po zastosowaniu leczenia
miejscowego i minimum miesiąc po przerwaniu lub zakończe-
niu leczenia ogólnego [14, 27].
Obecnie nowoczesne i wysoce skuteczne preparaty do
stosowania miejscowego spowodowały, że grzybica stała się
w pełni uleczalna. W przypadku zajęcia dużych powierzch-
ni płytek paznokciowych (powyżej 50%) lub nieskutecznej
terapii miejscowej należy włączyć leczenie ogólne doustnymi
lekami przeciwgrzybiczymi [14, 28]. Leczenie ogólne wskaza-
ne jest w niektórych przypadkach grzybicy paznokci, zwłasz-
cza z nadmiernym rogowaceniem łożyska [29]. Aktualne
badania wykazały, że terbinafina i itrakonazol są najczęściej
stosowanymi lekami przeciwgrzybiczymi w leczeniu grzybi-
cy dermatofitowej paznokci. Skutki uboczne leków doustnych
obejmują działania niepożądane ze strony przewodu pokarmo-
wego oraz zaburzenia neurologiczne (bóle głowy, zawroty gło-
wy), mogą wystąpić również zaburzenia czynności wątroby,
a także wysypki skórne. Poważnym, ale bardzo rzadkim dzia-
łaniem niepożądanym jest zastoinowa niewydolność serca.
W związku z tym, w przypadku doustnej terapii terbinafiną
i itrakonazolem, u niektórych pacjentów może być wymaga-
ne badanie laboratoryjne. W leczeniu miejscowym istotna jest
regularność stosowania preparatów przeciwgrzybiczych ze
strony pacjenta (najczęściej 2 razy dziennie) i czas terapii [29,
30]. W większości przypadków grzybicy paznokci stosuje się
leczenie skojarzone (doustne i miejscowe), które daje najwięk-
szy odsetek trwałych wyleczeń [31].
Pomimo ciągłego postępu w rozpoznawaniu i leczeniu po-
wierzchownych zakażeń grzybiczych stanowią onewdalszym
ciągu poważny problem terapeutyczny i społeczny. Z infekcja-
mi tymi stykają się lekarze dermatolodzy, lekarze pierwszego
kontaktu, a także podolodzy. Częstość niepowodzeń leczni-
czych szacuje się na 25-50% chorych, a nieskuteczność terapii
jest związana z nieprzestrzeganiem zaleceń terapeutycznych
przez pacjenta, np. nieregularne stosowanie preparatów prze-
ciwgrzybiczych w domu, zbyt wczesne zakończenie leczenia
lub nieprzestrzeganie higieny skóry stóp i paznokci oraz brak
dezynfekcji obuwia. W trakcie leczenia grzybicy paznokci nie
wolno aplikować żadnych preparatów do upiększania płytek
w postaci żelu, akrylu, lakierów hybrydowych czy klasycz-
nych. Terapia powinna być zawsze prowadzona pod kontrolą
lekarza dermatologa i dodatkowo specjalisty podologa, który
zajmuje się opracowywaniem zmienionej chorobowo płytki
paznokcia, takie działanie interdyscyplinarne gwarantuje
efektywność wyleczenia choroby [14, 29, 32].
PRZECIWGRZYBICZE DZIAŁANIE WYBRANYCH
OLEJKÓW ETERYCZNYCH
Pomimo dostępności szeregu leków zarówno miejscowych, jak
i doustnych, zważając również na niektóre skutki uboczne,
w dalszym ciągu poszukuje się alternatywnych naturalnych me-
tod leczenia grzybicy paznokci. Olejki eteryczne, pozyskiwane
i wykorzystywane przez człowieka od wieków, są doskonałymi
„kandydatami” domiejscowego leczenia grzybicy paznokci [33-35].
Olejki są produktami metabolizmu wtórnego roślin, obec-
nie wykorzystywane są w różnych dziedzinach życia, takich
jak medycyna, aromaterapia. Ponadto znajdują zastosowanie
w przemyśle spożywczym – jako naturalne substancje aroma-
tyzujące i smakowe, w przemyśle kosmetycznym, perfume-
ryjnym oraz farmaceutycznym mają zastosowanie m.in. jako
środki o działaniu: antyseptycznym, wykrztuśnym, moczo-
pędnym, spazmolitycznym, a także uspokajającym. Mogą być
stosowane zewnętrznie – drogą inhalacji, jak również poprzez
aplikację bezpośrednio na skórę lub jej przydatki [34, 36].
Składają się one z różnorodnych związków organicznych,
głównie terpenów o niskiej masie cząsteczkowej, które mogą
z łatwością przenikać przez odpowiednio oczyszczoną płytkę
paznokcia, znajdując fragmenty lub nici grzybni. Związki te są
naturalnymi, rozpowszechnionymi w przyrodzie oligomera-
mi izoprenu. Pod względem chemicznym są to skomplikowane,
wieloskładnikowe mieszaniny związków monoterpenowych
i seskwiterpenowych oraz ich pochodnych. Złożona mie-
szanina tych związków nadaje szerokie spektrum działania
przeciwgrzybiczego poprzez oddziaływanie z błonami biolo-
gicznymi, interferencję w reakcję rodnikową i enzymatyczną
komórek grzybów [35, 36]. Te cechy wskazują na potencjał
naturalnych terapii, które mogą być stosowane jako preparaty
profilaktyczne przeciwko grzybicy paznokci, podczas gdy wie-
le naturalnych środków wykazuje obiecujące działanie prze-
ciwgrzybicze
in vitro
[33, 35, 36].
Niejednokrotnie substancje biologicznie aktywne pozyski-
wane z roślin, w tym również olejki eteryczne, mają dobre,
a nawet bardziej skuteczne działanie w porównaniu z trady-
cyjnymi lekami syntetycznymi. Ponadto nie wywołują opor-
ności drobnoustrojów, która często pojawia się w trakcie anty-
biotykoterapii [37].
•
Olejek z drzewa herbacianego
(
Melaleuca Alternifolia Leaf Oil
)
oraz jego poszczególne składniki:
α
-pinen,
β
-pinen,
α
-terpineol,
linalol, terpinen-4-ol oraz 1,8-cyneol wykazują działanie na
